Mỡ máu âm thầm "tấn công" người trẻ

Một buổi sáng, anh T.N.T (32 tuổi, ở TP HCM) bất ngờ đau ngực dữ dội, khó thở, vã mồ hôi và được đưa vào Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM cấp cứu trong tình trạng nguy kịch. Kết quả kiểm tra cho thấy mạch vành của anh bị tắc cấp tính do mảng xơ vữa.

Biến chứng nguy hiểm

Anh T. được chẩn đoán nhồi máu cơ tim, đồng thời xét nghiệm máu cho thấy chỉ số cholesterol và triglyceride tăng rất cao. Điều này khiến gia đình anh rất sốc vì trước đó anh rất khỏe mạnh và không hề biết mình mắc rối loạn mỡ máu.

Bà T.T.L (58 tuổi, ở Tây Ninh) thường xuyên bị đau thắt ngực, huyết áp cao và cảm thấy mệt mỏi. Xét nghiệm máu cho thấy: Chỉ số LDL-cholesterol (cholesterol xấu) của bà vượt 160 mg/dL, mức nguy cơ cao gây xơ vữa động mạch và các biến chứng tim mạch. Chỉ số triglyceride của bà cũng vượt ngưỡng 200 mg/dL. Trong khi đó, chỉ số HDL-cholesterol (cholesterol tốt) lại ở mức thấp, không đủ khả năng bảo vệ mạch máu.

ThS-BS Lý Hoàng Anh, Khoa Phẫu thuật tim mạch - Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM, cho biết hai trường hợp trên không phải là cá biệt. Bệnh viện thường xuyên tiếp nhận nhiều bệnh nhân trẻ được phát hiện rối loạn mỡ máu khi nhập viện cấp cứu do biến cố tim mạch. "Rối loạn mỡ máu diễn tiến âm thầm, hầu như không có triệu chứng rõ rệt trong giai đoạn đầu. Nhiều người trẻ vẫn sinh hoạt bình thường mà không biết cơ thể đang tích tụ "quả bom nổ chậm" trong lòng mạch. Chỉ đến khi xuất hiện biến chứng như nhồi máu cơ tim, đột quỵ, họ mới giật mình" - bác sĩ Hoàng Anh cảnh báo.

Theo BSCKII Mai Văn Minh, Trưởng Khoa Nội - Bệnh viện Đa khoa quốc tế Minh Anh (TP HCM), rối loạn mỡ máu trước đây thường gặp ở tuổi trung niên và người cao tuổi, nhưng hiện nay độ tuổi mắc bệnh đang ngày càng trẻ hóa. Không ít bệnh nhân chỉ mới ở độ tuổi 30, thậm chí 20, đã phải nhập viện vì biến chứng do rối loạn mỡ máu gây ra. Các thói quen sinh hoạt của giới trẻ ngày nay đang góp phần làm rối loạn mỡ máu tiến triển nhanh hơn. Chế độ ăn nhiều chất béo bão hòa, đồ chiên rán, thức ăn nhanh, nước ngọt; thói quen uống rượu bia; ít vận động; làm việc căng thẳng và thức khuya đều khiến mỡ máu tích tụ sớm. "Thế hệ trẻ thành thị ngày càng bận rộn, ít vận động, thường ăn nhanh, uống cà phê, trà sữa, bia rượu - tạo môi trường thuận lợi để mỡ máu cao xuất hiện sớm và gây hại" - BS Minh khuyến cáo.

Thay đổi chế độ ăn uống

Theo BS Hoàng Anh, rối loạn mỡ máu không chỉ là con số trên xét nghiệm mà còn là nguyên nhân hàng đầu gây xơ vữa động mạch. Khi cholesterol tích tụ lâu ngày hình thành mảng bám làm hẹp lòng mạch, mảng xơ vữa bong ra có thể gây nhồi máu cơ tim do tắc đột ngột động mạch vành.

Rối loạn mỡ máu còn là nguyên nhân gây đột quỵ não do làm hẹp hoặc tắc mạch máu não. Khi kết hợp với tăng huyết áp hay suy thận mạn, nguy cơ tử vong nhanh hoặc di chứng nặng nề kéo dài cả đời là rất cao. Thói quen sinh hoạt thiếu lành mạnh đang khiến thế hệ trẻ ngày càng đối diện với bệnh tim mạch sớm.

BS Minh cũng khuyến cáo mỡ máu cao làm tăng nguy cơ gây bệnh gan nhiễm mỡ, viêm gan, xơ gan do mỡ tích tụ trong gan, đồng thời góp phần phát triển đái tháo đường type 2. Ngoài ra, rối loạn mỡ máu còn có thể gây suy thận do tổn thương mạch máu thận, ảnh hưởng chức năng sinh lý ở nam giới, đồng thời tác động xấu đến da và mắt.

Các bác sĩ khuyến cáo người bệnh mỡ máu cao nên điều chỉnh chế độ ăn, hạn chế thực phẩm giàu cholesterol và chất béo bão hòa như nội tạng, da, mỡ động vật, đồ chiên rán… Ngoài ra, cần ăn nhiều rau xanh, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt, cá béo (cá hồi, cá thu); hạn chế đường, bánh kẹo, đồ uống có gas. Tăng cường vận động thể chất (vận động ít nhất 30 phút mỗi ngày, 5 ngày/tuần). Người thừa cân cần giảm cân, đồng thời hạn chế rượu bia và bỏ thuốc lá để kiểm soát mỡ máu.

Người bệnh cần tái khám định kỳ để kiểm tra mỡ máu, điều chỉnh điều trị khi cần và tuân thủ đúng chỉ dẫn dùng thuốc của bác sĩ. "Bắt đầu từ 20 tuổi, nên xét nghiệm mỡ máu 4-6 năm/lần; nếu có yếu tố nguy cơ như thừa cân, hút thuốc hay tiền sử gia đình, cần kiểm tra thường xuyên hơn" - BS Minh lưu ý.