Mở thêm hướng phát triển điện sạch

Chính phủ vừa ban hành Nghị định 58 - có hiệu lực từ ngày 3-3-2025, nhằm hướng dẫn thi hành Luật Điện lực (sửa đổi), trong đó đưa ra nhiều cơ chế ưu đãi, hỗ trợ phát triển hệ thống lưu trữ điện từ nguồn năng lượng tái tạo.

Tạo thuận lợi cho nhà đầu tư

Dự án điện năng lượng mới được hưởng các chính sách ưu đãi, hỗ trợ như: miễn tiền sử dụng khu vực biển trong thời gian xây dựng cơ bản nhưng không quá 3 năm tính từ ngày khởi công xây dựng; giảm 50% tiền sử dụng khu vực biển trong thời hạn 9 năm sau thời gian được miễn của thời gian xây dựng cơ bản; miễn tiền sử dụng đất, thuê đất trong thời gian xây dựng cơ bản nhưng không quá 3 năm tính từ ngày khởi công xây dựng...

Đáng chú ý, Chính phủ cho phép hệ thống điện mặt trời mái nhà tự sản xuất, tự tiêu thụ không dùng hết được bán lên hệ thống điện quốc gia, tối đa 20% công suất lắp đặt thực tế như tại Nghị định 135 áp dụng từ tháng 10-2024. Đặc biệt, Nghị định 58 quy định dự án điện từ nguồn năng lượng tái tạo có lắp đặt hệ thống lưu trữ và có đấu nối với hệ thống điện quốc gia được ưu tiên huy động vào giờ cao điểm của hệ thống điện theo quy định, trừ nguồn điện tự sản xuất, tự tiêu thụ…

Ông Nguyễn Thanh Lam, Giám đốc điều hành Công ty CP Lâm Việt, cho biết dự kiến sẽ lắp đặt điện mặt trời mái nhà trên nhà xưởng chế biến gỗ của công ty. Ông tính toán khi kiểm kê phát thải khí nhà kính thì phát hiện hơn 96% phát thải CO2 là từ sử dụng điện. Vì vậy, doanh nghiệp (DN) mong muốn đầu tư vào điện mặt trời mái nhà, ước tính lắp 20 MW điện giảm 50% phát thải.

"Do đó, hy vọng các thủ tục hỗ trợ về lắp đặt hệ thống điện mặt trời mái nhà sắp tới được Sở Công Thương địa phương, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) hỗ trợ theo đúng tinh thần của Chính phủ nhằm tạo thuận lợi cho nhà đầu tư. Cùng với đó, các DN vừa và nhỏ khi chuyển đổi mong muốn được tiếp cận vốn vay với lãi suất ưu đãi" - ông Lam bày tỏ.

Theo ông Nguyễn Vân, Phó Chủ tịch Hiệp hội DN công nghiệp hỗ trợ Hà Nội (HANSIBA), đầu tư và lắp đặt điện mặt trời mái nhà đang được nhiều DN trong hiệp hội quan tâm, muốn triển khai để tận dụng mái nhà xưởng, nhà để xe, đất trống trong các KCN. Vì vậy, DN kỳ vọng vào các chính sách ưu đãi, hỗ trợ của Nhà nước để thực hiện thủ tục đầu tư nhanh chóng.

"Ngoài ra, chúng tôi mong muốn Nhà nước đẩy mạnh đầu tư đường truyền tải, hỗ trợ thêm cách thức chuyển đổi, nguồn lực để DN có động lực đầu tư thêm hệ thống lưu trữ điện sạch - đây là xu hướng của thế giới. Từ đó, DN dùng không hết có thể bán lại cho EVN với giá phù hợp" - ông Vân kiến nghị.

Cân bằng lợi ích các bên

Ông Bùi Văn Thịnh, Chủ tịch Hiệp hội Điện gió và Điện mặt trời Bình Thuận, đánh giá các ưu đãi về thuế, tiền thuê đất... đã và đang được áp dụng. Song, vấn đề lo lắng nhất của nhà đầu tư là chính sách về giá mua điện, khi cơ chế giá điện ưu đãi (giá FiT) do Chính phủ quy định nhằm khuyến khích đầu tư phát triển năng lượng tái tạo không còn.

"Chúng tôi thấy tín hiệu đáng mừng là nguồn năng lượng tái tạo dự kiến sẽ được "mở bung" khi điều chỉnh Quy hoạch điện VIII, nhưng nếu chính sách về giá mua điện không rõ ràng thì nhà đầu tư sẽ không dám" - ông Thịnh nói. Bán điện cho EVN với giá nào để cân bằng lợi ích của các bên, đường dây truyền tải giải tỏa công suất từ các nhà máy điện sạch có đáp ứng đủ nhu cầu là vấn đề nhà đầu tư quan tâm.

Nguồn điện sạch dự kiến sẽ phát triển trong Quy hoạch điện VIII là con số rất lớn, đòi hỏi năng lực đầu tư vào hệ thống truyền tải phải phát triển đồng bộ. Chủ tịch Hiệp hội Điện gió và Điện mặt trời Bình Thuận cho rằng nhiều nhà đầu tư mong muốn có chính sách giá điện đối với các dự án năng lượng kèm pin lưu trữ để mua điện vào khung giờ cao điểm, thay vì chỉ dừng lại việc khuyến khích phát triển pin lưu trữ năng lượng tái tạo.

Chuyên gia năng lượng Đào Nhật Đình nêu quan điểm có thể triển khai theo mô hình công ty mua bán điện tự xây dựng chính sách giá ưu đãi cho hệ thống năng lượng tái tạo kèm pin lưu trữ bằng cách tính vào giá bán điện cho khách hàng, chứ không phải Chính phủ ưu đãi. Khi bán điện sạch cho KCN, DN mua bán điện lấy theo giá cao hơn bởi nguyên tắc là muốn dùng điện sạch thì phải trả giá cao, sau đó trợ giá lại cho phía nhà bán hàng. "Hai cách có thể triển khai là trợ giá trực tiếp vào tiền mua điện cho mỗi KWh hoặc cho mỗi KWh phát ra và phủ đỉnh" - ông Đình nêu.

Theo ông Phạm Đăng An, Phó Tổng Giám đốc Vũ Phong Energy Group, hiện giá thiết bị lưu trữ điện còn cao nên khi triển khai, nhà đầu tư sẽ gặp khó khăn do giá điện từ pin lưu trữ cao hơn nhiều so với giá mua điện, dẫn tới chưa thúc đẩy đầu tư. Do vậy, giai đoạn đầu nên có chính sách hỗ trợ. Về lâu dài, khi công nghệ ngày càng phát triển, thiết bị lưu trữ sẽ rẻ hơn, khi đó có thể xem xét dừng ưu đãi.