Một mùa muối thất thu ở Gia Lai

Ông Trần Đình Nguyên (ngụ thôn Đức Phổ 2, xã Đề Gi) cho biết những ngày qua có nắng nhưng không đều. Trong khi đó, gió thì yếu, độ ẩm cao. "Có hôm sáng nắng rát, không ngờ đến chiều lại mưa xối xả. Muối không kịp kết tinh hoặc vừa kết tinh xong đã rã trôi" - ông Nguyên than thở.

Không chỉ thời tiết bất lợi, giá muối năm nay cũng giảm mạnh. Năm ngoái, giá muối nền trải bạt dao động 2.000 - 2.200 đồng/kg, giúp gia đình ông Nguyên với 4 ruộng muối hơn 400 m² thu về gần 70 triệu đồng. Năm nay, giá giảm còn 1.200 đồng/kg, thu nhập chỉ được khoảng 20 triệu đồng.

Cách đó không xa, tại thôn Đức Phổ 1, xã Đề Gi, ông Nguyễn Văn Trong - người có 8 ruộng muối với tổng diện tích gần 800 m² - cũng rơi vào tình cảnh tương tự. "Năm ngoái, tôi bán được hơn 130 triệu đồng. Còn năm nay, mỗi ruộng chỉ bán được 5 - 6 triệu đồng. Muối hạt non, thương lái ép giá dữ lắm" - ông Trong nói.

Theo Chi cục Quản lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản tỉnh Gia Lai, toàn tỉnh hiện có 1.085 hộ làm muối, với tổng diện tích khoảng 154,7 ha. Trong đó, diện tích sản xuất muối trên nền đất là 51,2 ha, nền trải bạt 98,5 ha và sản xuất công nghiệp 5 ha. Dù diện tích không đổi so với cùng kỳ năm 2024 nhưng sản lượng 6 tháng đầu năm 2025 chỉ đạt 8.541 tấn, giảm 5,2%.

Nguyên nhân chính được xác định là do điều kiện thời tiết đầu vụ không thuận lợi. Chu kỳ sản xuất muối ở Gia Lai thường kéo dài từ tháng 2 đến tháng 8 âm lịch - thời điểm nắng nhiều, khô ráo. Nhưng năm nay, đến cuối tháng 3 âm lịch mới bắt đầu có nắng, lại xen kẽ mưa rào khiến độ ẩm cao, muối kết tinh chậm, sản lượng thấp.

Không chỉ ảnh hưởng bởi thời tiết, diêm dân còn chịu sức ép từ thị trường tiêu thụ. Giá muối năm nay giảm mạnh chủ yếu do tiêu thụ chậm. Theo ông Nguyễn Văn Thông, Giám đốc Công ty Cổ phần Muối và Thực phẩm Bình Định, năm nay công ty vẫn thu mua muối với giá 1.500 đồng/kg tại nhà máy, nhưng chỉ nhận muối sản xuất trên nền trải bạt - loại có chất lượng tốt hơn.

Cũng theo ông Thông, muối Gia Lai có tiềm năng phát triển trong phân khúc phục vụ nhu cầu dân sinh như muối ăn, nước mắm, muối hầm… thay vì cạnh tranh với muối công nghiệp vốn cần hạt muối chắc, kết tinh lâu ngày - điều mà các tỉnh ven biển như Khánh Hòa, Ninh Thuận thuận lợi hơn nhờ số giờ nắng cao vượt trội (2.600 - 3.000 giờ/năm).

Hiện Công ty Cổ phần Muối và Thực phẩm Bình Định đang bao tiêu khoảng 1.000 tấn muối/năm từ 20 ha ruộng của người dân xã An Lương cùng 5 ha muối sản xuất công nghiệp của công ty.

Ông Trần Kim Dương - Chi cục trưởng Chi cục Quản lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản tỉnh Gia Lai - cho biết bài toán phát triển bền vững cho ngành muối không chỉ nằm ở thời tiết mà còn ở nội tại của ngành: sản xuất còn nhỏ lẻ, thiếu liên kết, hạ tầng yếu, thị trường bấp bênh. Phần lớn diêm dân lớn tuổi, chưa mạnh dạn tham gia tổ hợp tác, hợp tác xã nên càng khó kết nối với doanh nghiệp.

Ông Dương cho rằng để hỗ trợ diêm dân, thời gian tới, tỉnh cần đầu tư hệ thống thủy lợi, tích tụ ruộng đất, hình thành vùng muối quy mô 100 - 200 ha nhằm tạo điều kiện cho cơ giới hóa, ứng dụng khoa học - kỹ thuật và xây dựng chuỗi liên kết chặt chẽ giữa nhà nước - doanh nghiệp - diêm dân từ sản xuất đến tiêu thụ.

Nếu không có những giải pháp căn cơ, nghề muối truyền thống - vốn đã khó khăn - sẽ càng teo tóp trong tương lai.