Nâng cao thu nhập cho diêm dân

Nghề làm muối tại Cà Mau và Bạc Liêu đã có bề dày lịch sử hàng trăm năm, được lưu truyền qua nhiều thế hệ. Diêm dân nơi đây không ngại "bán mặt cho đất bán lưng cho trời" để làm ra những hạt muối chất lượng nhằm phục vụ người tiêu dùng nhưng họ chưa thể sống được và làm giàu từ nghề này.

Nặng nhọc, vất vả

Huyện Đông Hải có diện tích sản xuất muối hơn 1.306 ha với 739 hộ gắn bó với nghề và được xem là "thủ phủ" muối của tỉnh Bạc Liêu. Những ngày này, diêm dân tại các xã Long Điền Đông, Điền Hải của huyện Đông Hải tất bật thu hoạch muối dưới cái nắng như đổ lửa.

Ông Lê Văn Khởi, Phó Giám đốc HTX Diêm nghiệp Doanh Điền, cho hay gia đình ông đã có 3 thế hệ gắn bó với nghề làm muối tại vùng đất biển Đông Hải. Bản thân ông cũng đã có hơn 30 năm trong nghề.

Chỉ những ruộng muối đang trong thời điểm thu hoạch, ông Khởi nhận xét năm nay thời tiết thuận lợi nên muối cho năng suất khoảng 12 tấn/ha, cao gần gấp đôi so với bình thường. Muối trúng mùa nhưng giá lại giảm khoảng 30% so với vụ trước, hiện thương lái đến tận ruộng thu mua chỉ từ 800 đến 1.100 đồng/kg, tùy loại.

"Làm muối là công việc nặng nhọc và vất vả. Trung bình, diêm dân lãi được khoảng 20 triệu đồng/ha muối, nếu giá không giảm thì lợi nhuận sẽ nhiều hơn. Tôi mong muốn các ngành chức năng có giải pháp bình ổn giá muối, giảm bớt phụ thuộc vào thương lái… để diêm dân không phải chịu cảnh được mùa mất giá và ngược lại" - ông Khởi bộc bạch.

Ông Lê Anh Huy, ngụ huyện Đông Hải, lại lo ngại giới trẻ ngày nay không còn mặn mà với nghề làm muối, nguyên nhân một phần là do công việc vất vả nhưng thu nhập thấp. Vậy nên, nhiều người đã rời quê lên Bình Dương, Đồng Nai, TP HCM… làm công nhân để có thu nhập ổn định nhằm trang trải cuộc sống gia đình.

"Diêm dân Bạc Liêu rất phấn khởi khi nghề làm muối của tỉnh được Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia vào cuối năm 2020. Ai cũng trân trọng và muốn kế tục nghề truyền thống của cha ông nhưng trước hết, công việc này cần phải mang lại lợi nhuận. 

Nhiều người rất yêu nghề và mong muốn gắn bó lâu dài nhưng vì làm muối không bảo đảm cuộc sống nên họ phải bấm bụng xa quê mưu sinh" - ông Huy trăn trở.

Trong khi đó, bên kia cửa biển Gành Hào, những diêm dân tại huyện Đầm Dơi, tỉnh Cà Mau cũng không có được niềm vui trọn vẹn bởi muối năm nay trúng mùa nhưng mất giá.

Đa dạng sản phẩm

Ông Hồ Thanh Tuấn, Trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT) huyện Đông Hải, đánh giá ngoài điều kiện tự nhiên thuận lợi để phát triển nghề sản xuất muối, địa phương còn có rất nhiều diêm dân dày dạn kinh nghiệm.

Sản lượng muối của Đông Hải ước đạt khoảng 20.000 tấn/năm. Đây là con số rất ấn tượng nhưng lợi ích kinh tế từ nghề này mang lại chỉ ở mức trung bình, thấp hơn nhiều so với người nuôi trồng thủy sản. 

Nghề sản xuất muối ở Đông Hải nói riêng, ở Bạc Liêu và Cà Mau nói chung, cũng đang đối mặt nhiều khó khăn, thách thức cần sớm được tháo gỡ, như: hạ tầng thiếu thốn, giá cả bấp bênh, diện tích sản xuất muối chất lượng cao còn hạn chế…

Theo ông Tuấn, sản xuất muối là mô hình tổng hợp bởi tùy vào tình hình thực tế mà diêm dân có thể chuyển sang nuôi trồng thủy sản hoặc nuôi artemia (một loại ấu trùng mới nở, dùng làm thức ăn cho tôm, cá) trên cùng diện tích. 

"Đây được xem là một trong những khoản thu thêm để diêm dân nhẹ gánh, yên tâm gắn bó với nghề. Giá muối năm nay tuy giảm nhưng vẫn ở mức có thể chấp nhận được và bảo đảm diêm dân có lợi nhuận dù không nhiều" - ông nhận xét.

Thời gian tới, ngành chức năng huyện Đông Hải sẽ tập trung xây dựng thương hiệu muối của địa phương thông qua phát triển sản phẩm OCOP (chương trình "Mỗi xã 1 sản phẩm"), đa dạng hóa sản phẩm được chế biến từ muối để người tiêu dùng có nhiều sự lựa chọn. 

Đồng thời, tăng cường liên kết giữa doanh nghiệp với diêm dân; tận dụng các buổi hội chợ và sự kiện Festival Muối… sắp diễn ra để giới thiệu đến nhà tiêu thụ về thương hiệu muối Bạc Liêu nói chung và Đông Hải nói riêng.

Về lâu dài, ngành chức năng hướng đến việc đưa hoạt động sản xuất muối gắn với phát triển du lịch trải nghiệm. Lúc này, ngoài thu nhập từ nghề làm muối truyền thống, diêm dân còn có thêm khoản thu từ hoạt động du lịch. Họ sẽ trở thành những người giới thiệu nghề truyền thống của địa phương và trực tiếp hướng dẫn du khách tham gia các công việc hằng ngày của diêm dân.

"Một số doanh nghiệp đã có ý định đầu tư, hợp tác cùng diêm dân xây dựng các kho dự trữ muối để chế biến chuyên sâu và làm muối dược liệu, hướng tới xuất khẩu ra thị trường nước ngoài. Khi các kho dự trữ muối hình thành, ngoài việc ổn định cung - cầu thì còn góp phần nâng cao lợi nhuận cho diêm dân bởi giá trị hạt muối được nâng tầm" - lãnh đạo Phòng NN-PTNT huyện Đông Hải thông tin.

Mới đây, để kịp thời động viên diêm dân, Bí thư Tỉnh ủy Bạc Liêu Lữ Văn Hùng cùng Chủ tịch UBND tỉnh Phạm Văn Thiều và lãnh đạo các sở, ngành, địa phương đã đến thăm hỏi, động viên những người sản xuất muối. 

ĐƠN VỊ ĐỒNG HÀNH