Nâng tầm giá trị hạt muối

Nghề muối là một trong những nghề truyền thống, gắn liền với cuộc sống của nhiều thế hệ người dân vùng biển nước ta. Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Việt Nam hiện có 19 tỉnh, thành phố sản xuất muối với sản lượng bình quân giai đoạn 2017 - 2024 gần 1 triệu tấn/năm.

Quyết tâm bám trụ

Nghề muối đang tạo việc làm cho khoảng 19.000 lao động tại vùng duyên hải nước ta. Trong đó, tỉnh Bạc Liêu được xem là "thủ phủ" muối của Việt Nam với diện tích sản xuất gần 1.600 ha, sản lượng gần 80.000 tấn/năm.

Để làm ra những hạt muối chất lượng cung ứng đến người tiêu dùng, đầu tháng 10 âm lịch hằng năm, diêm dân bắt đầu cải tạo, làm sạch cỏ và các lớp mùn trên mặt ruộng rồi gia cố nền. Sau hơn một tháng chuẩn bị, diêm dân sẽ lấy nước biển vào ruộng.

Dưới tác động của ánh nắng mặt trời, nước biển sẽ kết tinh và tạo thành muối. Khi độ kết tinh đạt yêu cầu, diêm dân sẽ gom muối lại thành đống rồi chờ thương lái đến thu mua. Việc thu hoạch muối phải hoàn thành trước mùa mùa mưa để tránh bị thiệt hại.

Trên cánh đồng muối trắng bạt ngàn ở xã Điền Hải, huyện Đông Hải, tỉnh Bạc Liêu, ông Trần Văn Năm - diêm dân với nhiều năm kinh nghiệm - cho hay gia đình ông đã có 4 thế hệ gắn bó với nghề làm muối truyền thống. "Chúng tôi lo sợ nhất là trời mưa trước khi thu hoạch muối, chứ nắng gió hay vất vả mấy thì diêm dân cũng chịu được" - ông bộc bạch.

Sau những giờ cào muối dưới ánh nắng như thiêu đốt, ông Trần Văn Liêm - ngụ xã Vĩnh Thịnh, huyện Hòa Bình, tỉnh Bạc Liêu - trở vào căn chòi dựng tạm bên ruộng để nghỉ ngơi. Uống vội ly trà đá giải khát, ông bày tỏ: "Làm muối vốn vất vả nhưng thu nhập lại thấp hơn nhiều so với các ngành nghề khác. Dù vậy, diêm dân chúng tôi vẫn quyết tâm bám trụ với công việc này cho đến khi nào sức khỏe không còn cho phép, để góp phần gìn giữ nghề truyền thống của địa phương".

Hiện nay, muối được thương lái thu mua tại ruộng với giá dao động từ 1.200 đến 1.500 đồng/kg - tăng khoảng 200 đồng so với cách đây vài tháng. Sau hơn 5 tháng dồn bao công sức và tâm huyết vào ruộng muối, nếu trúng mùa và bán được giá như hiện nay thì diêm dân thu được lợi nhuận khoảng 50 triệu đồng/ha.

Ứng dụng khoa học - công nghệ

Muối là gia vị quen thuộc, cơ bản, không thể thiếu trong bữa ăn hằng ngày, giữ vai trò quan trọng đối với đời sống cũng như sức khỏe con người. Đây cũng là nguồn nguyên liệu quan trọng trong công nghiệp chế biến thực phẩm, y tế…

Với diêm dân, hạt muối còn kết tinh biết bao gian lao, nhọc nhằn, thắc thỏm chuyện nắng mưa mà vẫn thủy chung với nghề. Sản phẩm muối của Việt Nam đã từng bước được xây dựng thương hiệu, chỉ dẫn địa lý và xuất khẩu đến những thị trường khó tính, như: Nhật Bản, Hàn Quốc…

Tại hội thảo "Ứng dụng khoa học - công nghệ trong sản xuất muối, thích ứng với biến đổi khí hậu", tổ chức trong khuôn khổ Festival Nghề muối Việt Nam - Bạc Liêu 2025 vừa diễn ra ở Bạc Liêu, các đại biểu cho rằng bên cạnh những thuận lợi, cần thẳng thắn nhìn nhận ngành muối đang đối mặt nhiều thách thức. Trong đó, biến đổi khí hậu làm ảnh hưởng đến sản lượng và cơ sở hạ tầng nghề muối; năng lực tổ chức, liên kết sản xuất, ứng dụng công nghệ để nâng cao năng suất và chất lượng hạt muối còn hạn chế…

Phát biểu tại lễ khai mạc Festival Nghề muối Việt Nam - Bạc Liêu 2025, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà cũng trăn trở: "Thật day dứt khi sau hàng trăm năm thì trên những cánh đồng muối hôm nay, sức người vẫn làm thay máy móc. Chỉ một cơn mưa đã biến bao công sức của diêm dân đổ sông, đổ biển. Giá trị hạt muối chưa được nâng cao, đầu ra không ổn định, lợi nhuận thu về còn rất thấp nên thu nhập của diêm dân chỉ bằng 70% mức thu nhập trung bình cả nước".

Để nâng tầm giá trị hạt muối Việt Nam, Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì, phối hợp với Bộ Công Thương và các đơn vị liên quan khẩn trương rà soát, phát triển vùng muối ở những nơi có điều kiện tự nhiên thuận lợi theo hướng tập trung, quy mô lớn. Bên cạnh đó, hình thành các vùng sản xuất muối công nghiệp gắn sản xuất với chế biến, thu hồi các sản phẩm sau muối; đồng thời đa dạng hóa sản phẩm muối ở các địa phương như: Bạc Liêu, Ninh Thuận, Khánh Hòa…

Phó Thủ tướng nhấn mạnh cần tập trung triển khai thực hiện các giải pháp có tính đột phá. Theo đó, đầu tư cải tạo, nâng cấp đồng bộ hạ tầng nghề muối; ứng dụng khoa học - công nghệ tiên tiến vào sản xuất nhằm nâng cao năng suất, chất lượng, bảo quản… để gia tăng giá trị các sản phẩm muối; xây dựng chỉ dẫn địa lý thương hiệu muối theo đặc trưng các vùng miền.