Ngành tôm kỳ vọng bứt phá

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), năm 2024, nước ta xuất khẩu tôm sang 107 thị trường, so với 102 thị trường trong năm 2023.

Nâng cao khả năng cạnh tranh

VASEP dự báo năm 2025, doanh nghiệp sẽ phải tiếp tục đối mặt tình trạng thiếu tôm nguyên liệu vào đầu năm. Doanh nghiệp Việt Nam còn vấp phải sự cạnh tranh gay gắt về giá và nguồn cung tôm với Ấn Độ, Ecuador; chưa kể việc xuất khẩu sang thị trường Mỹ bị ảnh hưởng bởi 2 vụ kiện chống bán phá giá và chống trợ cấp.

Bên cạnh những thách thức, ngành tôm Việt Nam cũng có những tín hiệu khả quan. Theo đó, nhu cầu về mặt hàng này tại Trung Quốc và những thị trường tiềm năng như: Úc, Hàn Quốc, Anh, Trung Đông… phục hồi mạnh. Chính sách thuế của Mỹ đối với Trung Quốc, Ecuador được nhiều chuyên gia đánh giá có thể xem là cơ hội cho tôm Việt Nam xuất khẩu sang thị trường này, nếu doanh nghiệp tận dụng được thời cơ và có chiến lược, giải pháp phù hợp.

Ông Lê Văn Quang, Tổng Giám đốc Công ty CP Tập đoàn Thủy sản Minh Phú, cho hay giá thành tôm nước ta hiện cao hơn rất nhiều so với Ấn Độ, Ecuador. Vì vậy, tôm Việt Nam xuất khẩu chỉ cạnh tranh được ở sản phẩm chế biến sâu, còn mặt hàng chế biến bình thường thì khó chen chân. "Chúng ta cần có những mô hình, giải pháp nuôi tôm hiệu quả, kiểm soát chặt chẽ môi trường và dịch bệnh nhằm kéo giảm chi phí, giá thành để nâng cao khả năng cạnh tranh" - ông Quang gợi ý.

Trao đổi với phóng viên, nhiều hộ nuôi ở "thủ phủ" tôm Cà Mau và Bạc Liêu mong muốn ngành chức năng sớm có những giải pháp mang tính căn cơ, lâu dài để không chỉ khẳng định thương hiệu tôm Việt Nam trên thị trường thế giới mà còn giúp người dân nâng cao thu nhập, cải thiện cuộc sống. Thực tế, giá thành một số loại thức ăn cho tôm luôn ở mức cao, trong khi giá tôm nguyên liệu có thời điểm rất thấp khiến không ít hộ nuôi thua lỗ hoặc lợi nhuận không bao nhiêu.

"Không chỉ mong chờ chi phí sản xuất đầu vào được kéo giảm, chúng tôi còn hy vọng ngành chức năng sớm nghiên cứu để đưa ra những mô hình, giải pháp nuôi mới, ít rủi ro mà mang lại hiệu quả cao để người dân có thể làm giàu từ nghề nuôi tôm" - ông Lê Nguyễn - ngụ huyện Cái Nước, tỉnh Cà Mau - bộc bạch.

Năm 2024, nhiều hộ nuôi tôm theo cách truyền thống ở ĐBSCL bị thiệt hại nghiêm trọng do những tháng đầu năm, nắng nóng gay gắt tác động xấu đến môi trường nước khiến tôm chết. Trong khi đó, ông Bùi Văn Năm - ngụ huyện Duyên Hải, tỉnh Trà Vinh - cho hay nhờ nuôi tôm thâm canh, ứng dụng công nghệ cao nên lợi nhuận tăng gấp 5 - 7 lần so với cách nuôi truyền thống.

Ông Năm giải thích: "Tôi bắt đầu nuôi tôm ứng dụng công nghệ cao từ năm 2023. Cách nuôi này hạn chế được mầm bệnh, năng suất đạt 45 - 50 tấn/ha, thu lợi nhuận khoảng 2 tỉ đồng/vụ. Năm nay, tôi sẽ tiếp tục theo dõi tình hình thời tiết, điều chỉnh nước hợp lý trong ao nuôi để tôm đạt năng suất cao".

Hướng đến xuất khẩu đạt 4 - 4,3 tỉ USD

Theo Cục Thủy sản, diện tích nuôi tôm nước lợ của nước ta năm 2024 là hơn 749.000 ha, sản lượng 1,29 triệu tấn. Trong đó, sản lượng tôm thẻ chân trắng là trên 951.000 tấn và kim ngạch xuất khẩu đạt 3,95 tỉ USD.

Năm 2025, Cục Thủy sản đề ra mục tiêu diện tích tôm nuôi đạt 750.000 ha và kim ngạch xuất khẩu 4 - 4,3 tỉ USD. Để đạt được mục tiêu đề ra, Cục Thủy sản đề nghị bên cạnh việc bố trí nguồn lực tài chính và nhân lực phù hợp, các địa phương cần ưu tiên đầu tư hạ tầng thủy lợi và giao thông ở các vùng nuôi tôm trọng điểm. Bên cạnh đó, thực hiện có hiệu quả việc quan trắc môi trường để kịp thời đưa ra khuyến cáo, cảnh báo cho người nuôi; hướng dẫn các biện pháp phòng chống dịch bệnh để việc nuôi tôm mang lại hiệu quả và giảm thiểu thiệt hại cho người dân.

Cục Thủy sản cho rằng doanh nghiệp và hộ nuôi cần phải xây dựng kế hoạch, chuẩn bị các điều kiện để chủ động sản xuất trong bối cảnh ngành tôm trong nước và thế giới có nhiều biến động. Ngoài ra, chủ động nghiên cứu những yêu cầu mới của thị trường, nâng cao chất lượng sản phẩm, liên kết theo chuỗi để giảm khâu trung gian, giảm giá thành sản xuất; áp dụng các hình thức nuôi đạt chứng nhận VietGAP, GlobalGAP, ASC, BAP, hữu cơ… nhằm nâng cao giá trị sản phẩm.

Ông Phùng Đức Tiến, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, cho biết tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản của Việt Nam trong tháng 1-2025 đạt 774 triệu USD. Trong đó, tôm tiếp tục là mặt hàng có sự tăng trưởng mạnh với giá trị xuất khẩu đạt 273 triệu USD, chiếm 35% tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản nên ngành này có nhiều kỳ vọng bứt phá.

"Các địa phương cần tính toán, đưa ra những giải pháp tổng thể trong việc phát triển ngành tôm và quy hoạch vùng nuôi hợp lý. Cần chủ động nguồn nguyên liệu, có biện pháp kiểm soát môi trường và dịch bệnh cũng như quản lý con giống chặt chẽ để sản phẩm tôm an toàn từ ao nuôi đến bàn ăn" - ông Phùng Đức Tiến lưu ý.