Ngôi nhà đầu tiên đón Bác Hồ về Hà Nội tháng 8 năm 1945

Cuối tháng 8-1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh từ Chiến khu Việt Bắc về Hà Nội để chuẩn bị cho ngày 2-9-1945. Nơi đầu tiên Bác Hồ đến và ở là căn nhà nhỏ của cụ Nguyễn Thị An (1896 - 2000) ở thôn Phú Gia, nay là phường Phú Thượng, TP Hà Nội.

Căn nhà nhỏ nằm ven sông Hồng của cụ Nguyễn Thị An là nơi thường xuyên tiếp nhiều đoàn khách, cán bộ cách mạng năm xưa. Do vị trí kín đáo, lại nằm trong vùng an toàn khu ở ngoại thành Hà Nội nên nơi này được chọn làm địa điểm dừng chân của Bác Hồ trong ba ngày (23-8-1945 đến chiều 25-8-1945).

Những ngày tháng 8-2025, 80 năm sau thời điểm Chủ tịch Hồ Chí Minh về Hà Nội từ chiến khu Việt Bắc, căn nhà nhỏ nơi Người từng ở và làm việc đã được tu bổ, sữa chữa để đón khách tham quan dịp 2-9. Ngôi nhà được xếp hạng là Di tích lịch sử cấp Quốc gia năm 2021.

Ông Công Ngọc Dũng (cháu nội cụ Nguyễn Thị An) chia sẻ ông trông coi căn nhà từ năm 1990 đến nay. Theo ông Dũng, căn nhà nhỏ nằm ven sông Hồng của cụ Nguyễn Thị An là nơi thường xuyên tiếp nhiều đoàn khách, cán bộ cách mạng năm xưa.

Do vị trí kín đáo, lại nằm trong vùng an toàn khu ở ngoại thành Hà Nội nên ông Hoàng Tùng - cán bộ cách mạng hoạt động ở xã Phú Thượng lúc bấy giờ - đã chọn làm địa điểm dừng chân của Bác Hồ trong 3 ngày Người từ chiến khu Việt Bắc trở về Thủ đô Hà Nội.

Từ năm 1941 đến năm 1945, căn nhà cụ Nguyễn Thị An đã trở thành "địa chỉ đỏ" hoạt động bí mật, an toàn, nơi cung cấp lương thực, thực phẩm cho cán bộ cách mạng.

Với niềm xúc động, ông Công Ngọc Dũng đã chia sẻ lại những câu chuyện được bà nội và cha kể về khoảng thời gian đặc biệt khi Chủ tịch Hồ Chí Minh lưu trú tại ngôi nhà của gia đình vào những ngày tháng 8-1945.

Vào buổi chiều 23-8-1945, một đoàn khách đến ngôi nhà của gia đình ông Dũng. Trong đoàn, nổi bật là một người cao tuổi với râu tóc điểm bạc, đôi mắt sáng, vầng trán cao, toát lên vẻ uy nghiêm và được mọi người trong đoàn kính trọng. Tuy nhiên, gia đình ông Dũng lúc bấy giờ không hề biết danh tính của vị khách đặc biệt này.

Đoàn khách lưu lại từ chiều 23-8 đến chiều 25-8. Trong thời gian đó, vị khách cao tuổi làm việc miệt mài, sáng sớm dậy tập thể dục, và trước khi rời đi vào chiều 25-8, vị khách được kính trọng này đã gặp gỡ, nói lời cảm ơn chân thành tới toàn thể gia đình.

Đến chiều 2-9-1945, khi gia đình ông Dũng tham dự lễ mít tinh tại Quảng trường Ba Đình và nghe giọng nói qua loa phóng thanh đọc Tuyên ngôn Độc lập, mọi người mới chợt nhận ra giọng nói ấy dường như quen thuộc, nhưng không dám chắc. Chỉ đến khi được thông báo sau đó, gia đình mới biết vị khách đó chính là Chủ tịch Hồ Chí Minh. Cả nhà vỡ òa cảm xúc, xen lẫn niềm hạnh phúc và chút tiếc nuối vì không nhận ra Bác sớm hơn.

Hơn một năm sau, ngày 24-11-1946, sau khi tham dự Hội nghị Văn hóa toàn quốc, Bác Hồ trở lại thăm ngôi nhà này lần thứ hai. Ông Công Ngọc Dũng bồi hồi kể: "Dù bận rộn với trăm công nghìn việc, Bác vẫn giữ lời hứa, trở lại thăm gia đình chúng tôi. Đó là kỷ niệm không thể nào quên".