Đạo diễn - NSƯT Trần Mỹ Hà: Tôi chiêm bao thấy mình khát nước

Năm lên một tuổi, anh đoạt giải “Trẻ em đẹp nhất thành phố Đà Lạt” do hãng sữa Chim Trắng tổ chức. Nửa thế kỷ sau, đôi lúc tình cờ nhìn vào gương soi, anh chợt thấy như mình chẳng có nét gì lưu dấu hình ảnh của cậu bé bụ bẫm ngày xưa. Những đường rãnh thời gian như hằn sâu trên khuôn mặt sau mỗi chuyến làm phim nhọc nhằn. Bạn bè lâu lâu gặp lại, thấy một Trần Mỹ Hà đăm chiêu hơn, “quên đời” hơn với tóc râu sợi đen, sợi bạc, tua tủa không lớp lang. Chuyện phim ảnh ít khi theo anh vào những cuộc nhậu với bạn bè, nhưng những ngày này, khi bộ phim Hàn Mặc Tử (6 tập) do anh thực hiện bắt đầu phát sóng (Tạp chí Văn nghệ HTV từ sáng chủ nhật 2-1-2005), anh vẫn như còn miên man với các nhân vật của mình...

. Phóng viên: Có người cho rằng anh đã hơi liều khi nhận dàn dựng bộ phim Hàn Mặc Tử?

. Theo dòng: . Học quay phim tại Trung ương Cục Miền Nam (1972 - 1974). . Công tác tại Đài Truyền hình TPHCM từ năm 1975 đến nay. . Một số bộ phim tiêu biểu: - Ma túy S.O.S (tài liệu - giải vàng Liên hoan Phim (LHP) Truyền hình toàn quốc). - Thời gian và vĩnh cửu (tài liệu - giải A Hội Điện ảnh VN, Bông sen bạc LHP VN). - Hạt lúa và nước mặn (tài liệu - giải bạc LHP VN). - Hải Nguyệt (truyện nhựa - giải A Hội Điện ảnh VN, bằng khen LHP VN). - Giữa dòng (truyện video - Bông sen vàng, giải đạo diễn, diễn viên nữ, quay phim, kỹ thuật xuất sắc nhất LHP VN lần 10). - Chuyện ngã bảy (truyện video - HCV LHP Truyền hình) - Blouse trắng (Cánh diều bạc - Hội Điện ảnh VN).

- Đạo diễn - NSƯT Trần Mỹ Hà: Hàn Mặc Tử là một nhân vật của thơ ca. Một nhân vật đã trở thành huyền thoại nên mỗi người, mỗi giới có những hình dung và suy nghĩ khác nhau về Hàn Mặc Tử. Các nhà nghiên cứu, phê bình đánh giá cũng không giống nhau. Vì vậy, nhận làm phim về Hàn Mặc Tử là nhận sự thách thức. Thách thức lớn hơn cả là làm thế nào để đáp ứng được yêu cầu của phim truyền hình - cho quảng đại quần chúng. Tôi cố gắng thể hiện thật sát cuộc đời thi nhân với sự đổi màu theo từng thời kỳ: xanh, đen, trắng. Xanh là giai đoạn ông làm thơ Đường khi còn rất trẻ với bài Thức khuya được chính nhà chí sĩ Phan Bội Châu khen ngợi và gọi cậu học trò Nguyễn Trọng Trí bằng tiên sinh. Đen là giai đoạn hai với dòng thơ Điên và trắng là dòng thơ siêu thực, gắn liền với niềm tin tôn giáo. Ở thời kỳ nào, Hàn Mặc Tử cũng sống bằng máu, bằng tim.

. Tập 1 vừa công chiếu đã tạo được sự chú ý nơi người xem bởi sự chỉnh chu về nhiều mặt, riêng anh, anh tự đánh giá về công việc của mình như thế nào? Về diễn viên?

- Ở phần “trắng”, tức giai đoạn nhân vật bước vào thơ siêu thực, chưa đạt. Nhưng nhìn chung, tôi tự thấy mắc cỡ ít với chính mình. Tôi coi đây là bộ phim đầu tiên đi vào cuộc đời Hàn Mặc Tử như một sự khai hóa. Có thể sau này ông sẽ lại được xuất hiện ở một bộ phim khác nữa. Riêng tôi, vẫn chưa thật sự hài lòng nên nếu có dịp, sẽ trở lại với nhà thơ họ Hàn, mong sẽ có được sự đầu tư lớn hơn, một bộ phim nhựa chẳng hạn.

Về các diễn viên, tôi đã chọn khá kỹ nên hầu hết đều hợp vai. Hài lòng nhất vẫn là Lê Văn Anh (vai Hàn Mặc Tử) thư sinh, mỏng manh nhưng không yếu đuối, rất bản lĩnh. Khi đã đạt tới độ tinh hoa về mặt tôn giáo, con người ta có một sức mạnh dữ dội về mặt tâm hồn. Càng đọc thơ, tôi càng cảm nhận được điều đó ở Hàn Mặc Tử. Các diễn viên nữ như Tăng Thanh Hà (Mộng Huyền), Nguyệt Ánh (Mai Đường), Tống Nha Các (Thu Cúc) tôi không có gì phải phiền hà.

. Blouse trắng và Hàn Mặc Tử là hai bộ phim truyền hình nhiều tập đầu tiên của anh. Có gì giống nhau giữa hai bộ phim trên?

- Chúng khác nhau hoàn toàn về nội dung và cách thể hiện. Một bên là chính luận, một bên là thơ ca. Nhưng chúng giống nhau là cùng có gam màu trắng. Blouse trắng là màu trắng của đời sống, còn Hàn Mặc Tử là màu trắng của không gian, của sự tinh khiết. Màu trắng là không có màu gì hết, cũng có nghĩa ôm tất cả các màu, là màu của các màu...

. Có người cho rằng nhân vật Hàn Mặc Tử qua hình hài của diễn viên Lê Văn Anh có nhiều nét giống Trịnh Công Sơn. Anh không phản bác chứ?

- “Tạng” người của họ giống nhau. Cũng thông minh, nhạy cảm và toàn bộ cuộc sống cũng như tác phẩm đều toát lên cái hồn. Thông điệp của Hàn Mặc Tử và Trịnh Công Sơn qua thơ ca và âm nhạc đều là tình yêu. Tình yêu của họ trong sáng đến lạ lùng, là biểu hiện cho cái đẹp của con người. Một thứ tình yêu cứu rỗi, vượt qua nỗi đau, tránh được những dục vọng bình thường. Họ tự mình cảm thấy hạnh phúc và làm tràn ra cả cho đời. Một hạnh phúc lớn, lung linh.

. Mười năm làm phim tài liệu, mười lăm năm làm phim truyện, ở thể loại nào anh cũng thể hiện khả năng vượt trội. Sự khác nhau giữa hai thể loại có làm anh khó khăn?

- Phim tài liệu là sự ghi chép từ đời sống. Phim truyện là hư cấu bắt nguồn từ đời sống. Cả hai là sự bổ sung cho nhau. Tài liệu là sự phản ánh trực diện, còn phim truyện là sự phản ánh gián tiếp. Cái khó là đừng để bị nhầm lẫn.

. Người ta cho rằng anh khá “mát tay” khi đã làm nên những tên tuổi diễn viên như Ngọc Hiệp (Giữa dòng), Hồng Ánh (Hải Nguyệt), Tạ Minh Tâm, Minh Thư, Thanh Thúy, Cao Minh Đạt, Tuyết Thu (Blouse trắng) và bây giờ là Lê Văn Anh (Hàn Mặc Tử).

- Nếu có đi chăng nữa thì tôi chỉ làm công việc là tổ chức, khơi gợi, dồn sức để giúp cho họ bộc lộ chính họ mà thôi. Khi chọn diễn viên cho vai, tôi đã biết họ có gì rồi. Tôi rất chiều diễn viên, luôn để họ thoải mái bộc lộ chính mình song cũng khá nghiêm khắc khi đặt ra cho họ các yêu cầu.

. Hạnh phúc của người đạo diễn điện ảnh là gì, theo anh? Và hai chữ nghệ sĩ có ý nghĩa như thế nào?

- Là càng làm càng thấy mình nhỏ bé, yếu đuối mà không làm thì càng tệ hại hơn. Tôi như người nằm chiêm bao thấy mình khát nước, uống mãi vẫn không hết khát. Ý nghĩa nhất của nghệ sĩ là sáng tạo, sáng tạo và sáng tạo. Một khi không còn sáng tạo được nữa thì đời sống nghệ sĩ đồng nghĩa với cái chết.

. Anh nổi tiếng là người đào hoa, yêu nhiều và cũng được nhiều phụ nữ yêu. Anh quan niệm về tình yêu như thế nào và một phụ nữ ra sao được gọi là đẹp?

- Đời sống không tình yêu là đời sống... chết! Khi có tình yêu, tự nó đến, không ai cản được, không ai định trước. Đó là điều hoặc có hoặc không. Tình yêu có trong mỗi người và từng người có thể tự định nghĩa tình yêu theo sự trải nghiệm của chính mình. Với tôi, một người phụ nữ đẹp là người tự họ không biết mình đẹp.

. Hiện nay, anh còn mong ước điều gì và anh có thể tiết lộ đôi chút về bộ phim sắp tới.

- Hiện giờ tôi đang thư giãn và dành thời gian đọc kịch bản để chọn lựa. Mong ước của tôi là làm một bộ phim về đề tài chiến tranh tới nơi tới chốn. Chiến tranh đã lùi xa nhưng những gì nó để lại vẫn lẩn khuất đâu đây. Thật không phải là chuyện nhỏ khi hàng triệu người đã chết vì nó.