Người thầy “hai mặt”

Tháng 5-2024, nhiều chuyên gia trí tuệ nhân tạo (AI) và nhà khoa học đã phải ngỡ ngàng trước công trình nghiên cứu của 2 học sinh đội Việt Nam tham dự Cuộc thi Khoa học kỹ thuật quốc tế. Vượt qua nhiều đội cực mạnh đến từ các cường quốc kỹ thuật - công nghệ, 2 em đã đoạt giải nhì cuộc thi với một dự án về phần mềm hệ thống ứng dụng AI.

Giải thưởng Cuộc thi Khoa học kỹ thuật quốc tế năm 2024 cũng là giải cao nhất mà học sinh Việt Nam giành được sau 12 năm. Lần này, cuộc thi có 1.699 học sinh trung học từ 64 quốc gia, vùng lãnh thổ tham dự với gần 1.700 dự án. Ngoài giải nhì, dự án của em Nguyễn Lê Quốc Bảo và em Lê Tuấn Hy - học sinh lớp 12 Trường THPT chuyên Lê Hồng Phong, TP HCM - còn nhận được Giải Special Awards do Hiệp hội Tin học Mỹ trao tặng.

Dự án đoạt giải - "Phần mềm tích hợp học sâu để phân vùng và tái tạo cấu trúc tim nguyên khối trong không gian 3D mô phỏng cho ứng dụng thực hành y khoa" - của Quốc Bảo và Tuấn Hy được thầy Đỗ Quốc Anh Triết, giáo viên tin học Trường THPT chuyên Lê Hồng Phong, hướng dẫn. Đây không phải là giải thưởng quốc tế đầu tiên của học sinh mà ông là người đứng sau với vai trò hướng dẫn, hỗ trợ.

Quốc Bảo và Tuấn Hy nhớ lại: "Trước khi khởi động dự án, tụi em rất mong muốn được thầy Anh Triết hướng dẫn. Thầy có nhiều cách kiểm tra để biết được tụi em có đủ sức đi đường dài hay không, khả năng tiếng Anh và AI tới đâu...".

Thầy Anh Triết cho biết Quốc Bảo và Tuấn Hy khởi động công trình nghiên cứu trên từ tháng 9-2023. "Thực hiện dự án này, hai em không chỉ thỏa mãn được niềm đam mê của mình mà còn thực sự có đóng góp rất giá trị cho ngành y tế Việt Nam, nếu công trình đạt đúng mức độ của nó" - ông nhận xét.

Khi học trò đoạt được giải thưởng lớn quốc tế, thầy Anh Triết rất hạn chế đề cập vai trò của mình mà đề cao tài năng và công sức của các em. Ông nhớ lại: "Là người hướng dẫn Quốc Bảo và Tuấn Hy về AI và đào sâu mảng công nghệ, tôi tìm tòi công trình nghiên cứu tương tự trên thế giới để tham khảo nhưng không thấy. Với công nghệ AI ngày càng phát triển, nếu hai em có thời gian tiếp tục hoàn thiện dự án của mình thì sẽ giúp ích rất nhiều cho y - bác sĩ trong việc chẩn đoán, xác định bệnh".

Là một giáo viên giỏi ở Trường THPT chuyên Lê Hồng Phong, thầy Anh Triết không chỉ giảng dạy tin học, huấn luyện đội tuyển tin học văn phòng MOS mà còn hướng dẫn học sinh nghiên cứu khoa học, thi hùng biện tiếng Anh... Ông từng bồi dưỡng đội tuyển học sinh giỏi tin học đoạt giải thành phố và quốc gia; hướng dẫn các em nghiên cứu khoa học đoạt giải thành phố, quốc gia (ViSEF), quốc tế (Intel ISEF) nhiều năm liền.

Đến Trường THPT chuyên Lê Hồng Phong, chứng kiến từng tốp học sinh xúm xít, ríu rít quanh thầy Anh Triết, chúng tôi cảm nhận được phần nào tình cảm mà các em dành cho ông. "Nhiều học trò gọi tôi là "ông thầy hai mặt". Có lúc tôi rất nghiêm khắc, khó tính; có lúc tôi như người bạn của tụi nhỏ. Không hiểu sao tôi được học trò yêu quý đến thế. Tụi nhỏ còn bày trò... chia ca nhau để "yêu", lớp này "yêu" ngày chẵn, lớp kia "yêu" ngày lẻ" - ông cười hiền hậu.

Lặng thầm đứng sau nhiều dự án nghiên cứu đình đám của học sinh, thầy Anh Triết thừa nhận trước những câu hỏi, thắc mắc của các em, nhiều khi ông thấy kiến thức của mình còn không ít lỗ hổng. Dạy học sinh trường chuyên rất áp lực vì các em rất giỏi, sức học của tuổi trẻ cũng ngày càng dữ dội nên giáo viên phải tự trau dồi kiến thức hằng ngày.

Ông bày tỏ sự thán phục đối với học trò: "Hướng dẫn học sinh trong nhiều công trình nghiên cứu, không ít lần tôi cũng phải choáng ngợp. Chẳng hạn, viết code cho dự án giống như tự tay xếp từng viên gạch xây tòa cao ốc khổng lồ. Viết code thế nào cũng có chỗ sai, mà sai thì phải sửa, mỗi lần sửa mất rất nhiều thời gian. Dự án lớn thì viết code tốn rất nhiều công sức, khi sai sót thì không dễ chỉnh sửa, vậy mà các em đều khắc phục được".

Với nhiều học sinh Trường THPT chuyên Lê Hồng Phong, thầy Anh Triết có cách dạy mà như... không dạy. "Khi nghiên cứu, tìm tòi về một vấn đề nào đó, thầy thường "cá cược" với tụi em, rằng thầy làm được cái này thì tụi em phải làm được cái kia. Với những lần "thách đố" ấy, hầu như chưa khi nào thầy để thua" - một học sinh hào hứng.

Chỉ một học sinh đang chơi đùa ở sân trường, thầy Anh Triết cho biết em này học chuyên Anh nhưng rất giỏi tin học. "Em ấy hay đem những vấn đề về tin học "thách" tôi cùng giải đáp. Tôi từng "đấu trí" mấy tháng trời, em ấy mới "tâm phục khẩu phục", nhận ra là thầy có thể lấp những lỗ hổng kiến thức cho mình" - ông vui vẻ.

Theo thầy Anh Triết, ông luôn cố gắng mang đến niềm vui cho học sinh. "Khi đặt ra mục tiêu cho học trò, tôi cũng luôn tạo động lực giúp các em vượt qua. Với nghiên cứu khoa học, nếu chọn con đường càng nhiều chông gai, trở ngại thì thành quả đạt được càng có giá trị, ý nghĩa" - ông nhìn nhận.

Thầy Anh Triết còn được nhiều thế hệ học sinh Trường THPT chuyên Lê Hồng Phong nhắc tới như là người thầy của sự kết nối. Nhiều cựu học sinh trường này có thể đến trường và gặp thầy bất cứ lúc nào. Nhờ sự kết nối đó, nhiều người sau khi ra trường, thành danh đã quay lại hỗ trợ, giúp đỡ các thế hệ đàn em.