Nguy cơ đứt gãy chuỗi cung ứng ngành điều

Ông Trần Hữu Hậu, Phó Tổng thư ký VINACAS, thông tin thời gian qua, sản lượng điều thô tại châu Phi và Campuchia tăng rất nhanh. Tại Bờ Biển Ngà, sản lượng điều trước đây chỉ 400.000 - 500.000 tấn, đến năm 2023 đã tăng lên 1,25 triệu tấn (năm nay dự kiến tăng thêm 130.000 - 150.000 tấn). Campuchia trước đây có 200.000 tấn thì nay tăng lên 650.000 tấn (dự kiến năm nay sẽ chạm mốc 1 triệu tấn). Những khu vực này vẫn đang tiếp tục mở rộng diện tích trồng điều để tranh thủ giá bán cao. Do vậy, sản lượng điều thô sẽ còn tiếp tục tăng.

Ông Hậu nêu một nghịch lý: Dù nguồn cung điều thô tăng nhanh nhưng giá cũng tăng theo, còn giá điều nhân ngày càng giảm. Nguyên nhân là do doanh nghiệp (DN) Việt Nam thường tranh mua điều thô vào đầu vụ, đẩy giá lên cao, vì cho rằng điều đầu vụ có chất lượng tốt, cuối vụ khan hiếm giá sẽ cao. Nhưng thực tế, đến cuối vụ, giá điều thô cao mà chất lượng lại thấp. Trong khi đó, các nước châu Phi đang có chính sách hạn chế bán điều thô để phát triển ngành chế biến điều trong nước càng tạo áp lực lên giá điều nguyên liệu.

Một nguyên nhân khác là DN nhập điều thô về chế biến thành điều nhân nhưng lại bán không được, không có tiền trả nợ nên bị ngân hàng xiết nợ. Để xoay vòng vốn, các DN điều thường tranh nhau bán với giá rất thấp. Từ đó, đẩy giá nhân điều đã giảm càng giảm sâu thêm. Những DN không cân đối được giữa giá điều nhân và điều thô sẽ dẫn đến thua lỗ, đóng cửa hàng loạt. "Việt Nam là nước sản xuất, xuất khẩu hạt điều lớn nhất thế giới (chiếm 80%), nếu DN đóng cửa hàng loạt sẽ dẫn đến đứt gãy chuỗi cung ứng toàn cầu" - ông Hậu lo ngại.

Ông Phạm Văn Công, Chủ tịch VINACAS, cho rằng nguy cơ đứt gãy chuỗi cung ứng đang rất lớn khi số lượng nhà máy chế biến điều đóng cửa ngày càng nhiều. Chỉ riêng năm 2023, khoảng 100 nhà máy ở Bình Phước phải đóng cửa. Dự kiến 5 năm tới, cả nước sẽ mất đi cả ngàn nhà máy. "Nếu xảy ra tình trạng đóng cửa hàng loạt nhà máy chế biến tại Việt Nam, chuỗi cung ứng hạt điều toàn cầu sẽ bị đứt gãy. Điều nhân trên thị trường sẽ thiếu hụt và điều thô sẽ dư thừa" - lãnh đạo VINACAS cảnh báo.

Theo VINACAS, các nhà chiên rang và kinh doanh siêu thị gặp sự cạnh tranh của các loại hạt khác, cộng với việc tiêu dùng giảm dẫn đến giá mua nhân điều không tăng.