Từ năm 2018, nhà nước bắt đầu thực hiện chế định tha tù trước thời hạn có điều kiện đối với các phạm nhân đủ điều kiện, có thái độ cải thiện tốt. Phạm nhân được rút ngắn thời gian phải chấp hành hình phạt tù, có cơ hội được sớm trở về với gia đình, cộng đồng. Chính sách hình sự này được đánh giá thể hiện rõ sự nhân đạo, khoan hồng của pháp luật nhưng thực tiễn áp dụng đã phát sinh một số khó khăn, vướng mắc.
Còn nhiều "lấn cấn" về thời gian
Bộ Luật Hình sự (BLHS) năm 2015 quy định người được áp dụng biện pháp tha tù trước thời hạn có điều kiện phải chịu một thời gian thử thách bằng thời gian còn lại của hình phạt tù (khoản 3 điều 66 BLHS năm 2015). Thời gian còn lại của hình phạt tù được xác định bằng mức án tù theo bản án đã tuyên trừ đi thời gian thực tế đã chấp hành án và thời gian được giảm chấp hành án (nếu có). Như vậy, thời điểm bắt đầu tính thời gian thử thách là thời điểm người phải chấp hành án chính thức được trả tự do từ cơ sở giam giữ, tức là ngày cơ sở giam giữ tổ chức công bố quyết định tha tù trước thời hạn có điều kiện của tòa án cho phạm nhân và tiến hành tha phạm nhân.
Còn tại mục 2 Công văn số 170/TANDTC-PC ngày 1-8-2018 về việc thực hiện quy định của BLHS năm 2015 và Nghị quyết số 01/2018/NQ-HĐTP ngày 24-4-2018 về hướng dẫn áp dụng điều 66 và 106 của BLHS về tha tù trước thời hạn có điều kiện quy định như sau: "Thời điểm bắt đầu tính thời gian thử thách kể từ ngày quyết định tha tù trước thời hạn có điều kiện có hiệu lực pháp luật".
Như vậy, việc xác định thời điểm bắt đầu tính thời gian thử thách chưa có sự thống nhất với nhau, từ đó sẽ dẫn đến việc hiểu và áp dụng quy định này của các cơ quan tư pháp ở địa phương không thống nhất, ảnh hưởng rất lớn đến quyền lợi của các phạm nhân được tha tù trước thời hạn có điều kiện.
Ngoài ra, theo luật sư Phan Minh Chung (Đoàn Luật sư TP Hà Nội), điều 337 Bộ Luật Tố tụng hình sự 2015 nêu đối với quyết định của tòa án bị kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm, VKSND cùng cấp có thời hạn kháng nghị là 7 ngày, VKSND cấp trên trực tiếp có 15 ngày. Như vậy, thời gian có hiệu lực pháp luật của quyết định tha tù trước thời hạn có điều kiện là sau 15 ngày, kể từ ngày ký, ban hành.
"Theo thông tư Bộ Công an hướng dẫn, cơ sở giam giữ tiến hành tha tù ngay sau khi nhận quyết định từ tòa án. Lúc này, quyết định vẫn chưa có hiệu lực pháp luật vì chưa đủ 15 ngày. Chắc chắn cơ quan có thẩm quyền sẽ gặp rắc rối khi quyết định tha tù có kháng nghị và tòa án cấp trên chấp nhận kháng nghị. Đồng nghĩa tòa án cấp trên hủy quyết định tha tù trước thời hạn có điều kiện. Trong khi đó, chưa thấy điều luật nào đề cập thủ tục bắt giữ lại người vừa được cơ sở giam giữ tha tù trong tình huống này. Như vậy, một số quy định bắt buộc cơ sở giam giữ thi hành quyết định ngay sau khi nhận văn bản nhưng việc thi hành lại dẫn đến những tình huống phát sinh khó xử lý vì luật chưa nhắc đến" - luật sư Phan Minh Chung phân tích.
Phạm nhân trại giam Z30D (thuộc Bộ Công an) nhận quyết định giảm án, tha tù
Cần thay đổi nhiều nội dung
Từng trợ giúp một số gia đình phạm nhân làm thủ tục đề nghị xem xét tha tù trước thời hạn có điều kiện, luật gia Đinh Văn Hân phản ánh quy định về rút ngắn thời gian thử thách cho người được tha tù trước thời hạn có điều kiện dù có hướng dẫn cụ thể nhưng vẫn chồng chéo khi áp dụng. Người được tha tù trước thời hạn có thể rút ngắn thời gian thử thách khi có đủ những điều kiện gồm: có nhiều tiến bộ, chấp hành nghiêm pháp luật, các nghĩa vụ; tích cực học tập, lao động, sửa chữa lỗi lầm và lập thành tích trong lao động sản xuất, bảo vệ an ninh Tổ quốc…, được cơ quan cấp tỉnh trở lên khen thưởng. "Để đạt điều kiện cuối cùng là rất khó" - luật gia Đinh Văn Hân nói.
Cũng theo luật gia Đinh Văn Hân, TAND Tối cao nên sửa đổi trong quyết định tha tù trước thời hạn có điều kiện: "Thời gian thử thách bằng thời gian còn lại của hình phạt tù, thời điểm bắt đầu tính thời gian thử thách kể từ ngày cơ sở giam giữ tiến hành tha phạm nhân được tha tù trước hạn có điều kiện".
Còn thạc sĩ luật Nguyễn Trần Tuyết Thi (đang là nghiên cứu sinh ở Canada) góp ý liên ngành tư pháp trung ương cần đề nghị sửa quy định về thời gian tổ chức công bố quyết định, tiến hành tha tù. "Cơ quan pháp luật Việt Nam ấn định thời gian tổ chức ở các cơ sở giam giữ là ngày quyết định tha tù trước thời hạn có điều kiện có hiệu lực pháp luật" - bà Thi nói.
Đồng tình, luật sư Phan Minh Chung góp ý cần hoàn thiện hệ thống các văn bản hướng dẫn quy định về tha tù trước thời hạn theo hướng đồng bộ, thống nhất với BLHS, Bộ Luật Tố tụng hình sự, tạo điều kiện thuận lợi cho công tác tha tù trước thời hạn có điều kiện cũng như công tác kiểm sát việc tha tù trước thời hạn có điều kiện đạt hiệu quả cao.
và quét mã QR
Bình luận (0)