Truy đuổi cướp, gây tai nạn: Có thể bị xử lý hình sự

Khuya 18-2, một cô gái đi xe tay ga (không rõ danh tính) bị cướp giật điện thoại trên đường số 23, hướng từ đường Phạm Văn Đồng ra bờ sông Sài Gòn (thuộc phường Hiệp Bình Chánh, quận Thủ Đức, TP HCM). Lái xe đuổi theo tên cướp được khoảng 100 m, cô gái tông một thanh niên chạy bộ từ quán internet ra, làm người này trọng thương, cô cũng bị thương ở chân. Nhiều ý kiến trái chiều cho rằng cô gái vô ý gây tai nạn trong lúc đuổi cướp nên sẽ không bị truy cứu trách nhiệm. Dưới đây là ý kiến các luật sư về vụ việc:

Có thể bị phạt tù đến 5 năm

Luật sư Đào Thị Bích Liên (Đoàn Luật sư TP HCM) nhận định: Hành vi của cô gái có dấu hiệu vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ tại điều 260 Bộ Luật Hình sự 2015. Cô gái này 25 tuổi nên đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự. Hành vi chạy xe rượt đuổi tên cướp đã khiến người khác bị thương. Theo tôi, có thể cô gái chủ quan cho rằng hành vi của mình sẽ không gây ra thiệt hại cho người khác, chưa lường trước tình huống xấu xảy ra. Đây là lỗi vô ý vì chủ quan, tự tin. Việc cô gái bị cướp và việc cô chạy xe gây tai nạn là 2 vụ việc độc lập.

Một vụ người dân Đồng Nai tham gia giữ gìn an ninh trật tự tại địa phương Ảnh: ĐỘI SBC BIÊN HÒA - CLB PHÒNG CHỐNG TỘI PHẠM TẠI ĐỒNG NAI

Chiếu theo luật, nếu tỉ lệ thương tật của người bị hại từ 61% trở lên hoặc người bị hại tử vong thì người có hành vi phạm tội "bị phạt tiền từ 30-100 triệu đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 1-5 năm" (khoản 1, điều 260 Bộ Luật Hình sự 2015 quy định tội "Vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ"). Bên cạnh đó, người thực hiện tội phạm nghiêm trọng do vô ý hoặc tội phạm ít nghiêm trọng gây thiệt hại về tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm hoặc tài sản của người khác đã tự nguyện sửa chữa, bồi thường thiệt hại hoặc khắc phục hậu quả và được người bị hại hoặc người đại diện hợp pháp của bị hại tự nguyện hòa giải, đề nghị miễn trách nhiệm hình sự thì có thể được miễn trách nhiệm hình sự. Như vậy, đối với vụ việc này, cô gái có thể được miễn trách nhiệm hình sự nếu tự nguyện sửa chữa, bồi thường thiệt hại hoặc khắc phục hậu quả. Đồng thời, người bị hại hoặc người đại diện hợp pháp của người bị hại tự nguyện hòa giải và đề nghị miễn trách nhiệm hình sự. Ngoài trách nhiệm dân sự, cô gái gây tai nạn còn phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại dân sự cho bị hại. Trong quá trình xử lý, cơ quan chức năng sẽ cân nhắc đến việc bị hại có bao nhiêu phần lỗi (nếu có) trong vấn đề xử lý vi phạm giao thông của cô gái.

Nếu vi phạm Luật Giao thông đường bộ mới bị xử lý hình sự

Theo luật sư Võ Đan Mạch (Đoàn Luật sư TP HCM), theo quy định pháp luật hiện hành, bất cứ chủ thể nào cũng có quyền bắt người phạm tội quả tang bởi tại thời điểm bị bắt, hành vi phạm tội của người bị bắt được bộc lộ một cách rõ ràng, không nhất thiết phải qua điều tra, thu thập chứng cứ và xin lệnh bắt giữ. Như vậy, không chỉ những người thi hành công vụ mà ngay cả những người dân vẫn có thể tham gia đuổi bắt tội phạm nếu phát hiện người phạm tội quả tang. Trong tình huống này, tên cướp đã có hành vi vi phạm pháp luật hình sự khi công khai, nhanh chóng chiếm đoạt tài sản của cô gái. Do vậy, việc cô gái đuổi theo tên cướp để lấy lại tài sản và có thể bắt được tội phạm là hành vi hợp pháp.

Tuy nhiên, ở đây cần xem xét một cách toàn diện về hành vi truy bắt tội phạm của cô gái và hậu quả mà hành vi của cô này gây ra. Theo đó, tùy thuộc vào kết quả giải quyết của lực lượng chức năng, kết luận của cơ quan điều tra mà có thể xảy ra các trường hợp:

Thứ nhất, khi đuổi bắt cướp, nếu cô gái vi phạm các quy định về tham gia giao thông đường bộ theo quy định của Luật Giao thông đường bộ khi điều khiển phương tiện tham gia giao thông như: chạy quá tốc độ cho phép, chạy không đúng làn đường, không tuân thủ tín hiệu đèn giao thông,… thì có thể bị khởi tố hình sự.

Điều 260 Bộ Luật Hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017 quy định về "Tội vi phạm quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường bộ" như sau:

"1. Người nào tham gia giao thông đường bộ mà vi phạm quy định về an toàn giao thông đường bộ gây thiệt hại cho người khác thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 30-100 triệu đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 1-5 năm:

a. Làm chết người;

b. Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của một người mà tỉ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;

c. Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 2 người trở lên mà tổng tỉ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 61%-121%;

d. Gây thiệt hại về tài sản từ 100 triệu đồng đến dưới 500 triệu đồng.

..."

Như vậy, việc gây ra thiệt hại về sức khỏe cho thanh niên của cô gái nếu xuất phát từ lỗi khi điều khiển phương tiện tham gia giao thông thì cô gái này phải chịu trách nhiệm hình sự theo điều 260. Mặt khác, cô này còn phải có trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho người bị thiệt hại theo quy định tại điều 601 Bộ Luật Dân sự năm 2015.

Thứ hai, nếu kết quả kết luận của cơ quan điều tra xác nhận lỗi hoàn toàn do bên phía người bị thiệt hại, ở đây là người thanh niên thì cô gái không phải chịu trách nhiệm hình sự, cũng như không phải bồi thường cho người bị thiệt hại theo điều 601 Bộ Luật Dân sự năm 2015.

Thứ ba, nếu việc điều khiển phương tiện tham gia giao thông của cô gái khi đuổi bắt tên cướp tuân theo đúng quy định về an toàn giao thông đường bộ thì cô gái không bị truy cứu trách nhiệm hình sự nhưng vẫn phải bồi thường cho gia đình người bị nạn theo quy định trên, ngoại trừ trường hợp theo viện dẫn sau:

"3. Chủ sở hữu, người chiếm hữu, sử dụng nguồn nguy hiểm cao độ phải bồi thường thiệt hại cả khi không có lỗi, trừ trường hợp sau đây:

a. Thiệt hại xảy ra hoàn toàn do lỗi cố ý của người bị thiệt hại;

b. Thiệt hại xảy ra trong trường hợp bất khả kháng hoặc tình thế cấp thiết, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác".