Phương án nào cho giá điện trạm sạc?

Trong hồ sơ gửi Bộ Tư pháp thẩm định về cơ cấu biểu giá bán lẻ điện, Bộ Công Thương đưa ra 3 phương án cho trạm, trụ sạc xe điện, gồm: áp dụng theo giá điện kinh doanh, áp dụng theo giá điện sản xuất hoặc xây dựng cơ cấu giá bán lẻ mới.

Tránh bù chéo giá điện

Bộ Công Thương nghiêng về phương án xây dựng cơ cấu biểu giá bán lẻ điện mới cho trạm sạc xe điện, áp dụng ở mức thấp hơn giá điện cho kinh doanh nhưng cao hơn giá điện sản xuất.

Theo cơ quan soạn thảo, nếu áp dụng giá điện cho trạm sạc theo giá điện sản xuất, khách hàng sẽ trả ít hơn chi phí thực tế gây ra cho hệ thống điện từ 552 - 699 đồng/KWh, tùy cấp điện áp. Còn nếu áp dụng theo giá điện kinh doanh, số tiền điện khách hàng phải trả sẽ nhiều hơn chi phí thực tế gây ra cho hệ thống khoảng 467 - 587 đồng/KWh, tùy cấp điện áp. Hơn nữa, việc áp dụng 1 trong 2 phương án này sẽ tiếp tục làm phát sinh bù chéo giữa các nhóm khách hàng sử dụng điện, không phù hợp với chủ trương trong Nghị quyết 55/2020 của Bộ Chính trị về định hướng chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Bộ Công Thương dẫn chứng một số nước áp dụng biểu giá bán điện riêng cho hoạt động sạc xe điện trên cơ sở phản ánh chi phí của ngành điện, không trợ cấp trong giá điện, như Hàn Quốc, Mỹ, Thái Lan. Để khuyến khích sản xuất, tiêu dùng xe điện, các nước này có chính sách hỗ trợ thông qua thuế, phí, các khoản trợ cấp của Chính phủ... Với Việt Nam, Bộ Công Thương cho rằng việc xây dựng cơ cấu biểu giá bán điện riêng cho khách hàng trạm, trụ sạc xe điện là phù hợp về mặt phương pháp luận và kinh nghiệm quốc tế.

Một chuyên gia độc lập đồng tình với phương án giá điện cho trạm sạc xe điện như trên bởi đây là loại hình tiêu thụ mới, đồng thời phù hợp với Nghị quyết 55/2020 và cam kết của Chính phủ về Net Zero.

Theo chuyên gia ô tô Nguyễn Minh Đồng, Việt Nam đang bước vào giai đoạn "ô tô hóa" và khuyến khích sử dụng phương tiện điện thân thiện môi trường. Do vậy, giá điện cho trạm sạc cần phải ở mức thấp để người dùng thấy sử dụng xe điện có lợi hơn xe xăng.

"Trong thời gian đầu nên áp dụng giá điện cho trạm sạc xe điện tương đương điện sinh hoạt ở bậc thang dưới 100 KWh để làm đòn bẩy thu hút người dân chuyển đổi sang dùng xe điện. Đồng thời, cần tháo gỡ vướng mắc để phát triển trạm sạc, giúp người dùng xe điện có thể dễ dàng nạp nhiên liệu ở bất cứ đâu" - ông Đồng góp ý.

Ngành điện phản đối

Không đồng tình với phương án trên, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) cho rằng việc tách riêng ra một đối tượng giá điện mới đối với hoạt động cung cấp dịch vụ sạc pin cho người sử dụng xe điện là không phù hợp. Với quan điểm đây là hoạt động kinh doanh dịch vụ, EVN đề nghị áp dụng giá điện kinh doanh đối với trạm sạc xe điện.

Đại diện Tổng Công ty Điện lực Miền Bắc phân tích: Xét về bản chất, hoạt động của trạm, trụ sạc xe điện tương tự trạm xăng cung cấp nhiên liệu cho phương tiện giao thông. Trạm, trụ sạc xe điện thu phí dựa trên lượng điện được cung cấp và thời gian sạc, đây là đặc điểm của hoạt động cung cấp dịch vụ. Do vậy, Tổng Công ty Điện lực Miền Bắc đề xuất không áp dụng giá riêng cho loại hình trạm, trụ sạc xe điện mà áp dụng giá điện kinh doanh.

Theo Tổng Công ty Điện lực Miền Nam, mặc dù khuyến khích phát triển trạm sạc để tạo động lực cho thị trường ô tô điện, bảo vệ môi trường song với tốc độ phát triển nhanh và đặc thù trạm sạc nhanh có công suất, dòng nạp lớn sẽ gây tiêu tốn nhiều điện năng nhất thời. Trong khi đó, tiền bán điện không đủ bù đắp chi phí đầu tư, phát triển. Bên cạnh đó, nhiều nước trên thế giới vẫn áp giá điện với nhóm khách hàng sạc xe điện theo đúng mục đích sử dụng. Chẳng hạn, trạm sạc xe điện được áp giá kinh doanh, còn sạc điện tại nhà thì áp giá sinh hoạt.

Theo tìm hiểu của phóng viên, Iceland và Bồ Đào Nha hiện là những quốc gia đi đầu trong việc khuyến khích sử dụng xe điện. Để đạt được mục tiêu này, cả hai nước đều duy trì mức giá điện cạnh tranh cho sạc xe điện.

Dữ liệu từ Đài quan sát nhiên liệu thay thế châu Âu (EAFO) cho thấy chi phí sạc xe điện ở hai nước trên hiện rẻ nhất châu Âu. Với 100 km di chuyển, chi phí sạc cho xe điện ở Iceland là 2,89 euro. Nhỉnh hơn một chút, tài xế xe điện ở Bồ Đào Nha trả 3,18 euro cho cùng quãng đường.

Trong khi đó, giá điện sinh hoạt của Bồ Đào Nha đang cao nhất châu Âu. Năm 2020, giá điện ở Bồ Đào Nha cao gần gấp đôi so với mức giá trung bình mà các hộ gia đình Mỹ phải trả, do phải chịu gánh nặng thuế chiếm đến 50% giá điện. Theo cơ sở dữ liệu Statista, các hộ gia đình nước này tiêu thụ hằng năm 1.000 - 2.500 KWh điện phải trả đến 24,47 euro/KWh; hộ sử dụng 2.500 - 5.000 KWh trả 22,99 euro/KWh.

Tất nhiên, Iceland và Bồ Đào Nha đều có điều kiện thuận lợi để phát triển năng lượng mặt trời, giúp giúp giảm đáng kể chi phí sản xuất điện, từ đó kéo giảm giá điện bán lẻ. Chính phủ Bồ Đào Nha cũng ban hành nhiều chính sách hỗ trợ phát triển xe điện như giảm thuế, trợ cấp cho người mua phương tiện điện và doanh nghiệp lắp đặt trạm sạc...