"Quái vật" giữa chòm sao Xử Nữ sống dậy: Lời cảnh báo?

Phát hiện về "quái vật sống dậy" bắt nguồn từ một quan sát hồi tháng 12-2019 về SDSS 1335+0728, một thiên hà nằm cách chúng ta 300 triệu năm ánh sáng trong chòm sao Xử Nữ.

Thiên hà này trước đây khá lu mờ, đột nhiên bắt đầu tỏa sáng rực rỡ hơn bao giờ hết.

Để hiểu lý do tại sao, các nhà thiên văn học đã sử dụng dữ liệu từ một số đài quan sát không gian và trên mặt đất để theo dõi độ sáng của thiên hà thay đổi như thế nào. Họ phát hiện ra bất ngờ lớn ở trung tâm thiên hà.

Ở tâm của các thiên hà là một lỗ đen quái vật, tức dạng lỗ đen siêu khối, siêu lớn, siêu mạnh.

Trước đây, lỗ đen của SDSS 1335+0728 được xác định là ngưng hoạt động từ lâu. Nhưng giờ đây, sau một thời gian quan sát, các nhà thiên văn học một lần nữa xếp nó vào nhóm có nhân thiên hà đang hoạt động (AGN).

Một số hiện tượng như vụ nổ siêu tân tinh hay sự kiện gián đoạn thủy triều có thể khiến các thiên hà đột ngột sáng lên. Nhưng những biến đổi độ sáng này thường chỉ kéo dài vài chục hoặc nhiều nhất là vài trăm ngày.

Nhưng TS Paula Sánchez Sáez từ Đài thiên văn Nam Âu (ESO) và các cộng sự nhận thấy ánh sáng thiên hà này vẫn ngày nay vẫn đang phát triển mạnh mẽ hơn, hơn 4 năm sau lần đầu tiên ánh sáng mạnh được "bật" lên.

So sánh dữ liệu trước và sau 12-2019, họ phát hiện ra rằng SDSS 1335+0728 hiện phát ra nhiều ánh sáng hơn ở các bước sóng tia cực tím, quang học và hồng ngoại. Thiên hà này cũng bắt đầu phát ra tia X vào tháng 2-2024.

Sử dụng nhiều mô hình để phân tích nguồn sáng đó, cuối cùng, chỉ có một câu trả lời hoàn toàn hợp lý: Đó là lỗ đen quái vật ở trung tâm thiên hà đã thức tỉnh.

Điều này có nghĩa là lỗ đen này bắt đầu nuốt vật chất dữ dội. Chính quá trình nuốt vật chất này đã khiến lỗ đen phát sáng.

Theo bài công bố trên tạp chí khoa học Astronomy & Astrophysics, đây là lần đầu tiên các nhà thiên văn học tìm được bằng chứng về sự thức tỉnh của một lỗ đen khổng lồ đã ngủ yên, trong thời gian thực.

Họ hy vọng các đài thiên văn mạnh mẽ khác trên Trái Đất sẽ giúp tìm kiếm các ví dụ tương tự.

Hiện tượng này cũng là lời cảnh báo về điều tương tự có thể xảy ra đối với Milky Way, tức Ngân Hà, là thiên hà chứa Trái Đất.

Ở trung tâm của Ngân Hà là Sagittarius A*, một lỗ đen quái vật cũng đang ngủ đông sau "tuổi trẻ" hoạt động mạnh mẽ.

Tất nhiên, chúng ta không nên quá lo lắng về việc con quái vật này sống dậy. Trái Đất chúng ta, cùng với cả hệ Mặt Trời chứa đựng nó, nằm ở tận rìa đĩa chính của thiên hà. Vì vậy, không có khả năng thế giới của chúng ta bị nuốt mất.