Tránh để xảy ra tranh chấp vì chuyện... nghỉ mát!

Chung quanh vấn đề tổ chức nghỉ mát hàng năm cho người lao động (NLĐ) của các doanh nghiệp (DN) đang tồn tại nhiều cách hiểu, cách thực hiện khác nhau; thậm chí ở nhiều nơi, phúc lợi này đã thành nguyên nhân gây tranh chấp, mất ổn định.

Nghỉ mát đã thành “lệ”

Theo báo cáo của các cấp công đoàn (CĐ) TPHCM, hiện nay, có đến 60% đơn vị, DN tổ chức tham quan, nghỉ mát cho NLĐ hàng năm. Nhiều DN gặp khó khăn cũng cố gắng cho CN đi Vũng Tàu, Long Hải  vào ngày nghỉ cuối tuần. Những DN làm ăn hiệu quả như Công ty Sony Việt Nam thì tổ chức cho NLĐ đi nghỉ mát tận Thái Lan; CN Công ty Tanaka (KCX Tân Thuận, TPHCM) không chỉ được đi  nghỉ mát ở Đà Lạt, Nha Trang mà còn được... phát tiền tiêu vặt. Tại Công ty Quang Minh (quận 5, TPHCM), việc tổ chức cho CN đi nghỉ mát hàng năm đã trở thành nề nếp. Ông Lê Minh Giáp, giám đốc công ty, nói: “Để  tất cả CN đều được nghỉ ngơi, vui chơi sau những ngày làm việc vất vả, chúng tôi tổ chức thành nhiều đợt. Nếu ai bận không đi đợt  này, sẽ đi đợt sau”.

Song, trong thực tế, không phải lúc nào việc làm ăn của DN cũng thuận lợi. Giám đốc một công ty giày có hơn 2.000 CN tại huyện Bình Chánh than phiền: “Đã thành lệ, năm nào cũng phải đi nghỉ mát. Năm ngoái khó khăn quá, định dồn hai năm nghỉ một lần thì CN dọa đình công, đành bấm bụng vay tiền, tổ chức cho CN đi Vũng Tàu 2 ngày mới yên. Tôi đã nghiệm ra, cái gì thành “lệ” thì rất khó thay đổi”. Còn giám đốc một công ty  khác ở quận 2, TPHCM cho biết, từ cuối năm 2002 đến nay, công ty liên tục gặp khó khăn, nhưng “món nợ” nghỉ mát với CN đã đến kỳ thanh toán, ông đang tìm cách bớt xén các khoản khác để đắp vào!

Phải đạt mục đích cải thiện sức khỏe, tinh thần NLĐ

Tháng 4- 2003, Xí nghiệp May An Phú (Công ty Cổ phần May Sài Gòn 2) tổ chức cho CN đi nghỉ mát. Một số CN viện lý do con nhỏ, kinh tế khó khăn nên không đi mà đòi nhận tiền. Họ còn yêu cầu xí nghiệp phải trả lương làm thêm cho những ngày họ ở lại làm việc trong khi những người khác đi chơi!  Anh M. P, làm việc tại một công ty cổ phần lại thắc mắc: Công ty quy định mỗi năm nghỉ mát hai lần, nếu ai không đi thì chỉ được hưởng tiền bằng 50% suất nghỉ mát. Tại sao cùng đóng góp công sức như nhau mà lại có sự phân biệt trong thụ hưởng quyền lợi giữa người đi và không đi ? Chúng tôi trao đổi vấn đề này với giám đốc một xí nghiệp cao su ở quận 4, TPHCM. Ông cho biết thêm, trước đây, lãnh đạo xí nghiệp cũng đã từng khốn khổ về chuyện nghỉ mát cho CN. Do điều kiện lao động nặng nhọc, độc hại nên năm nào xí nghiệp cũng tổ chức cho CN đi  nghỉ mát, du lịch xa 5- 7 ngày với chi phí từ 500.000 đồng đến 700.000 đồng mỗi người; lại hỗ trợ một phần chi phí cho thân nhân đi cùng. Thế nhưng nhiều người nêu đủ lý do để nhận tiền thay cho đi  nghỉ; khi không được giải quyết thì khiếu nại khắp nơi. Lúc đầu, xí nghiệp còn nhân nhượng, nhưng về sau, kiên quyết không chấp nhận. Ông giám đốc này nói : “Sau những ngày nghỉ ngơi, vui chơi, sức khỏe, tinh thần CN được cải thiện; năng suất lao động tăng rõ rệt. Đó chính là mục đích của nghỉ mát. Tôi không chấp nhận việc bỏ tiền ra mua thứ này nhưng bị buộc phải mang về thứ khác”.

Thỏa thuận và thông báo rộng rãi, công khai

Bà Nguyễn Mai Hoa, Giám đốc Công ty Nam Phát (quận 11, TPHCM), cho biết: “Công ty và CĐ đã bàn bạc, thống nhất bố trí lịch nghỉ mát cố định từ tháng 5 đến tháng 8 hàng năm. NLĐ có quyền lựa chọn tuyến nghỉ mát với tiêu chuẩn khoảng 500.000 đồng/ người. Mức này không cố định mà tùy vào kết quả sản xuất kinh doanh, có thể điều chỉnh lên, xuống. Năm nào không tổ chức nghỉ mát do yêu cầu công việc, công ty thanh toán 100% định suất nghỉ mát cho NLĐ tự lo”. Nhiều DN còn quy định những ngày NLĐ đi nghỉ mát vẫn được hưởng lương thời gian và không bị trừ vào phép năm. Ông Nguyễn Đình Dũng, Giám đốc Công ty Toàn Thịnh (quận 3, TPHCM), khẳng định: “Dù luật không quy định nhưng vì lợi ích của công ty và NLĐ, chúng tôi luôn quan tâm chăm lo. Để tránh xảy ra thắc mắc, khiếu nại, kinh nghiệm của chúng tôi là mọi việc cần được bàn bạc, thỏa thuận và thông báo rộng rãi, công khai”.

Ông Mai Đức Chính, Phó Chủ tịch LĐLĐ TPHCM:

Nên đưa vào thỏa ước lao động tập thể

Việc tổ chức cho NLĐ đi tham quan, nghỉ mát hàng năm là khoản chăm lo cao hơn quy định, được pháp luật khuyến khích. Người sử dụng lao động có quyền sắp xếp thời gian nghỉ mát, tham quan trùng vào ngày nghỉ  hàng tuần, ngày phép năm hoặc có thể xem là những ngày NLĐ nghỉ không hưởng lương. Việc NLĐ không đi nghỉ mát có được nhận tiền hay không, nhận bao nhiêu là do hai bên thỏa thuận. Để tránh cho NLĐ hiểu sai, dẫn đến thắc mắc, khiếu nại, DN nên có quy định rõ ràng, cụ thể hoặc đưa vào thỏa ước tập thể.

Ông Đặng Tiến Toàn, Giám đốc Công ty Quảng Gia (quận Tân Bình, TPHCM):

Tự ý ở lại làm việc, không được xem là làm thêm vào ngày nghỉ

Để khuyến khích NLĐ đi nghỉ mát, chúng tôi quy định nếu ai không đi thì không được nhận tiền. Hàng năm, công ty xếp lịch nghỉ mát trùng vào ngày nghỉ phép năm để NLĐ đi nghỉ mát vẫn có lương. Nhưng nếu NLĐ không đi nghỉ mát mà ở lại và đi làm việc thì không được xem là làm thêm vào ngày nghỉ. Riêng những trường hợp không đi được do yêu cầu của công ty thì được trả lương bằng 300% tiền lương của ngày làm việc bình thường và được nhận đủ tiền nghỉ mát theo tiêu chuẩn.