Sóc Trăng: Lễ công bố Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia đối với Lễ hội Thắk Côn

Ngày 19-6, tại Nhà văn hóa xã An Hiệp, UBND huyện Châu Thành phối hợp Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Sóc Trăng tổ chức lễ công bố Quyết định của Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch về việc công nhận và đưa vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia đối với Lễ hội Thắk Côn (Cúng Dừa) của người Khmer xã An Hiệp, huyện Châu Thành, tỉnh Sóc Trăng.

Đến dự lễ có ông Nguyễn Văn Khởi, Tỉnh ủy viên, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Sóc Trăng; ông Sơn Pô, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh; cùng đại diện lãnh đạo các sở, ban ngành cấp tỉnh; đại diện lãnh đạo Huyện ủy, HĐND, UBND và các phòng, ban và UBND các xã, thị trấn, huyện Châu Thành; các vị Hòa thượng, Thượng tọa, đại đức, sư trụ trì các chùa Nam tông Khmer và đại diện Ban quản trị Miếu Thắk Côn và đông đảo bà con trong khu vực tham dự.

Lễ hội Thắk Côn là theo cách gọi tiếng Khmer, theo tiếng Việt là Lễ hội Đạp Cồng. Tuy nhiên, do lễ vật cúng là các Slathodon (Bình bông làm bằng trái Dừa) nên người dân trong vùng còn gọi với tên quen thuộc khác là Lễ Cúng Dừa, một lễ hội độc đáo riêng biệt của đồng bào Khmer ấp An Trạch, xã An Hiệp, huyện Châu Thành, tỉnh Sóc Trăng.

Theo truyền thuyết, Lễ hội Thắk Côn được hình thành cách nay khoảng 300 năm và được duy trì, gìn giữ và trao truyền qua nhiều thế hệ. Lễ hội diễn ra trong 5 ngày, từ ngày 13-3 đến ngày 17-3 âm lịch hằng năm. Trong đó, nghi thức khai hội được bắt đầu từ ngày 15-3 âm lịch. Lễ hội Thắk Côn được xem như một trong những lễ hội mang tính cầu an của đồng bào Khmer Nam Bộ.

Theo lời kể của các cụ cao niên, lễ hội này bắt nguồn từ một truyền thuyết về gò đất nổi, khi giẫm chân lên có âm thanh vang như tiếng Cồng. Qua thời gian sự kiện này dần dần được linh thiêng hóa và trở thành tín ngưỡng dân gian mang đậm dấu ấn của cư dân nông nghiệp.

Ông Đặng Bảo Xuyên, Chủ tịch UBND xã An Hiệp, chia sẻ: Lễ hội Thắk Côn có vai trò rất quan trọng trong đời sống văn hóa tinh thần của đồng bào Khmer xã An Hiệp nói riêng và tỉnh Sóc Trăng nói chung, thông qua các hoạt động của lễ hội đã phản ánh tư duy của nghề nông ngay từ thời điểm tổ chức, người nông dân bắt đầu vào mùa vụ mới và mừng một mùa thu hoạch, cho đến việc lựa chọn sản vật dâng cúng, với nguyện ước tạ ơn trời đất, thần linh, ông bà phù hộ cho mùa màng tươi tốt và tạ ơn bề trên đã ban cho dân làng một mùa bội thu.

Ngoài ra, lễ hội còn có một dấu ấn đặc trưng rất riêng là các Slathodon (Bình bông làm bằng trái dừa), tượng trưng cho sự thanh khiết và mong cầu mưa thuận gió hòa, cuộc sống bình an. Các nghi thức thực hành lễ hội tạo nên sự cố kết cộng đồng, sự đoàn kết, giao lưu văn hóa giữa cộng đồng người Khmer với người Kinh, người Hoa trên địa bàn huyện Châu Thành và các vùng lân cận, là dịp để những người con Sóc Trăng đi làm ăn xa hoặc đang định cư ở vùng đất khác đến hẹn họ lại trở về cùng hòa mình vào lễ hội.

Để thực hiện tốt công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi thể này, ông Sơn Pô, Phó giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Sóc Trăng đề nghị cộng đồng cư dân và chính quyền xã An Hiệp phối hợp với Ban Quản trị Miếu Thắk Côn tự nguyện tổ chức lễ hội hàng năm đúng theo quy định của pháp luật.

Bên cạnh đó, cơ quan quản lý nhà nước về văn hóa cần thực hiện tốt công tác quản lý, tổ chức kiểm kê, thực hiện nghiên cứu, đánh giá khoa học về thực trạng bảo tồn cũng như những giá trị đặc trưng, độc đáo riêng của lễ hội, trên cơ sở đó tham mưu cấp thẩm quyền định hướng giải pháp phát huy giá trị và mở rộng về quy mô, nâng cao về chất lượng hoạt động tổ chức lễ hội.

Nghiên cứu đưa lễ hội vào Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển văn hóa giai đoạn 2025 – 2035 của Chính phủ, tổ chức lễ hội một cách bài bản hơn. Tuyên truyền, giới thiệu về Lễ hội Thắk Côn thành sản phẩm du lịch đặc trưng để khai thác gắn với quảng bá bản sắc văn hóa truyền thống của cộng đồng cư dân địa phương

Chính quyền địa phương cần phối hợp với các cơ quan chuyên môn về văn hóa để xây dựng Đề án bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể lễ hội Thăk Côn trình cấp thẩm quyền phê duyệt.

"Sau lễ công bố Quyết định và trao Bằng chứng nhận di sản văn hóa phi vật thể quốc gia này, đề nghị chính quyền địa phương cần xây dựng Quy chế quản lý và tổ chức lễ hội theo đúng quy định của pháp luật, từ đó làm tốt công tác phối hợp với cơ quan chuyên môn bảo vệ và phát huy giá trị di sản, góp phần tích cực trong sự nghiệp bảo tồn, phát huy và gìn giữ kho tàng di sản văn hóa dân tộc" – ông Sơn Pô nhấn mạnh.