Gã si tình nặng nghiệp cầm ca: Khi Diệu Hiền “trả thù”

Đời soạn giả chắc có nhiều cuộc tình? Cuộc giao lưu với khán giả nào, tôi cũng nhận được câu hỏi này. Thậm chí, có người còn cho rằng tôi chính là anh bán chiếu đa tình, sợ thiên hạ cười nên gán đại cho một thanh niên Cà Mau nào đó. Có người còn lên án tôi gián tiếp nói người phụ nữ ở Ngã Bảy - Phụng Hiệp vô tình… Thực tế, không phải như những điều người ta suy diễn.

“Chú có vợ rồi, cháu ơi”…

NSƯT Diệu Hiền trên tờ lịch xuân năm 1962 (ảnh do NSUT Diệu Hiền cung cấp)

NSƯT Diệu Hiền năm 16 tuổi (ảnh do NSƯT Diệu Hiền cung cấp)

NSƯT Diệu Hiền vốn là một cô đào nổi tiếng, được NSND Út Trà Ôn cưng khi đào tạo ở gánh Thống Nhất để hát cặp với anh. Năm Diệu Hiền 16 tuổi, gương mặt đằm thắm, dáng đi mạnh mẽ, khẳng khái, nhiều kép trẻ si mê lắm nhưng cô lại yêu tôi. Khổ nỗi, tôi đâu hay biết chuyện này nên cứ phớt lờ cô nàng. Mời vào hãng dĩa thu, tôi lại viết vai con nít (Nghi Xuân, tuồng Phạm Công - Cúc Hoa) để cô ca. Sau này, Diệu Hiền kể lúc đó cô giận tôi lắm vì đã làm trái tim cô đau khổ.

Thật ra, “không chịu nổi” chính là khó gần cá tính lăn lóc phong trần của một nhạc sĩ thích sống đời “gạo chợ nước sông” như tôi. Mái ấm gia đình thường là sự ràng buộc những kẻ thích phiêu lưu, mà phụ nữ có chồng là soạn giả hay nhạc sĩ nếu không hiểu, sớm muộn gì cũng tốc ngói, sụp nhà. Còn chuyện cưới đào hát làm vợ, nếu không cảm thông và có sự chia sẻ, kết quả cũng giẫm vào con đường bi kịch của Lĩnh Nam và Giáng Hương mà NSND Năm Châu đã viết.

Tính đến ngày 31-7 tới là đã 52 năm vợ chồng tôi chung sống bên nhau. Trong đời này, nếu không có bà xã, tôi khó mà đủ sức để sáng tác hơn 2.000 bài vọng cổ và 70 kịch bản cải lương…

Với NS, sân khấu là thánh đường. Ở đó, nếu biết vun khéo, nhường nhịn, nhẫn nại, vợ chồng sẽ xây dựng hạnh phúc bền lâu, còn khi cái tôi lớn hơn trái tim thì đường ai nấy đi. Do vậy, chẳng có gì khó hiểu khi báo chí lá cải thời đó mỗi ngày đều đăng tin NS bỏ nhau.

“Vua Tao Đàn” còn nể

Tôi phục tài nghệ của Diệu Hiền khi cô thể hiện 2 bài ca cổ Tần Quỳnh khóc bạn và Trụ Vương thiêu mình. Thật ra, 2 bài này tôi viết cho kép ca. Thanh Hải và anh Mười Út Trà Ôn là 2 NS thể hiện xuất sắc tâm can bài này. Song một ngày, tôi nghe điện thoại của Diệu Hiền: “Thưa thầy, con xin được ca 2 bài đó”. Tôi hỏi: “Cô có kham nổi không?”. Diệu Hiền quả quyết: “Con sẽ ráng vì con thích”.

Sau này, một lần gặp nhau, Diệu Hiền khoanh tay: “Thưa thầy, đến tuổi đã về chiều, làn hơi không còn trong trẻo nhưng con đã nhờ 2 bài của thầy cho mà nuôi sống cả nhà”. Đúng vậy, ở đâu, hát đình, hát đám, hát quán…, người ta cũng đều yêu cầu Diệu Hiền ca 2 bản ấy.

Tên vai diễn thành nghệ danh Diệu Hiền thành hôn với NS Út Hậu nhưng hôn nhân tan vỡ do nhiều hệ lụy, mà cái chính như tôi đã nói, do không dằn được bản ngã của mình. Vốn xuất thân là chú tiểu trong chùa, mê hát mà “xuống núi”, Út Hậu ca hay, chất giọng trầm buồn, có hồn. Diệu Hiền thì chạy loạn do nhà cháy dưới quê, lên Sài Gòn đi bán chanh, bán ớt. Cô mê bài ca cổ mà không biết đọc, đành chịu khó mỗi tối đứng bên ngoài lớp vỡ lòng trong khu xóm nghèo, nhặt nhánh cây làm bút, lấy nền cát làm vở. Bên trong thầy dạy chữ nào, bên ngoài cô bé Lâm Minh Hiền viết theo chữ đó. Thấy thương, thầy nhận cô vào học. Khi biết chữ, Lâm Minh Hiền xin mẹ theo đoàn hát, phụ ẵm em cho một chị vũ công. Nhạc sĩ Hoàng Nô phát hiện cô có chất giọng đã hết lòng dạy ca theo nhịp. Rồi ý chí phấn đấu đã cho cô vào một vai nhỏ đầu đời: Ni cô Diệu Hiền. Tên vai diễn trở thành nghệ danh của cô từ đó.