Quan niệm mong trẻ em ăn được nhiều, tròn trĩnh, đáng yêu của người Việt có thể góp phần khiến tỉ lệ trẻ dậy thì sớm gia tăng đáng kể. Có nhiều yếu tố có thể ảnh hưởng nhiều đến quá trình dậy thì: chủng tộc, tiền sử gia đình, sự tăng cân, những yếu tố gợi ý về mối quan hệ giới tính… Trong khoảng 20-30 năm gần đây, tuổi dậy thì có vẻ lùi lại ở mức sớm hơn. Đáng lo hơn, tại các đơn vị nhi khoa tại TP HCM gần đây, số trẻ phải đến điều trị vì dậy thì quá sớm, nằm ở giới hạn phải bắt buộc điều trị tăng đáng kể. Tại Bệnh viện Nhi Đồng 1, hiện có đến 120 em đang phải điều trị lâu dài vì vấn đề này.
Trẻ gái: dưới 8 tuổi; trẻ trai: dưới 9 tuổi
Theo TS-BS Huỳnh Thoại Loan, Trưởng khoa Thận – nội tiết, Bệnh viện Nhi Đồng 1, ca dậy thì sớm mới nhất bệnh viện vừa tiếp nhận trong hôm nay, ngày 5-4, là một bé gái mới 4 tuổi rưỡi đã... có kinh nguyệt.
TS-BS Huỳnh Thoại Loan đang giới thiệu một dụng cụ hỗ trợ chẩn đoán chứng dậy thì sớm ở bé trai
Về mặt khoa học, quá trình dậy thì bình thường diễn ra ở một người bình thường về mặt giải phẫu và hoạt động của một “trục” gồm 3 vùng trên cơ thể: vùng hạ đồi (ở não), tuyến yên, tuyến sinh dục, cùng nhiều yếu tố khác tham gia quá trình. Một đứa trẻ được đánh giá mắc chứng dậy thì sớm khi dậy thì ở mức dưới 8 tuổi ở trẻ gái và dưới 9 tuổi ở trẻ trai.
TS-BS Huỳnh Thoại Loan kể lại trường hợp bà từng phải giật mình khi nghe giọng một người đàn ông nói chuyện với mẹ trong thang máy. Ban đầu bà chỉ thoáng thấy người mẹ còn rất trẻ và cảm thấy vô cùng ngạc nhiên. Dừng lại nhìn rõ, bà phát hiện “người đàn ông” nói giọng ồm ồm, nam tính ấy chỉ mới 3 tuổi!
Trường hợp dậy thì sớm nhất mà Bệnh viện Nhi Đồng 1 tiếp nhận chỉ mới… 18 tháng tuổi. Bé gái ấy được đưa đến khám khi người mẹ phát hiện cháu bị xuất huyết âm đạo, đã đi khám nhiều nơi và được đặt nghi vấn là bị xâm hại tình dục. Tuy nhiên, khi thăm khám, các bác sĩ phát hiện cháu bé… có kinh nguyệt.
Thích con tròn trĩnh, “dễ thương”: coi chừng!
Dậy thì sớm được chia thành 2 nhóm: có nguyên nhân và không rõ nguyên nhân. Ở trẻ nữ, 90% là không rõ nguyên nhân, trong khi ở trẻ nam, có 60% là không rõ nguyên nhân. Những trường hợp dậy thì sớm có nguyên nhân có thể đến từ các yếu tố di truyền, bị thừa cân – béo phì, có khối u ở trục hạ đồi – tuyến yên – tuyến sinh dục, bị ảnh hưởng bởi hình ảnh có yếu tố tình dục trên các phương tiện truyền thông…
TS-BS Huỳnh Thoại Loan nhấn mạnh yếu tố trẻ thừa cân – béo phì tác động đến việc dậy thì sớm ở trẻ. Theo bà, ở các nước phát triển, chuẩn chiều cao và chuẩn trí tuệ mới là tiêu chuẩn để đánh giá sự phát triển của bé. Tuy nhiên ở Việt Nam, có một nghịch lý rằng bà mẹ nào cũng hầu như chỉ quan tâm đến cân nặng của con, muốn con mập mạp, quá cân, câu hỏi thăm cửa miệng “Giờ bé được bao nhiêu ký rồi?” vô tình phản ánh quan niệm tiêu cực về cân nặng của bé.
Ngoài ra, cha mẹ nên kiểm soát chặt chẽ nguồn thực phẩm, hóa mỹ phẩm mà trẻ tiêu thụ, bởi các thực phẩm có thuốc tăng trọng hay một số hóa mỹ phẩm của người lớn có thể có liên quan đến quá trình dậy thì sớm. Bởi lẽ, đa phần các thuốc tăng trọng có chứa nội tiết tố, một số mỹ phẫm giúp da mượt, tóc mượt cũng có thể chứa estrogen. Tuy nhiên, đây cũng chỉ mới là một mối nghi ngờ có liên quan, chứ chưa được khẳng định qua nghiên cứu cụ thể.
Phải điều trị sớm
Theo TS-BS Huỳnh Thoại Loan, thông thường, các phụ huynh đem con đến khám khi phát hiện có những biểu hiện như trẻ gái có kinh, tăng kích cỡ vòng ngực; trẻ trai tăng kích cỡ dương vật hay vỡ tiếng. Khi đó, các BS sẽ có các công cụ, phương pháp xét nghiệm và các bước thăm khám phù hợp để đánh giá tình trạng của bé, xác định có thực là dậy thì sớm hay không. Quá trình điều trị nhằm làm biến mất các đặc tính sinh dục thứ phát ở trẻ và còn giúp cải thiện chiều cao của sau này, bởi việc dậy thì sớm sẽ khiến trẻ phát triển chiều cao sớm, nhưng rồi phần sụn tiếp hợp cũng sẽ đóng rất sớm, dẫn đến chiều cao hạn chế. Hiệu quả điều trị còn phụ thuộc vào việc phát hiện sớm và đưa trẻ đến cơ sở y tế điều trị đúng cách.
và quét mã QR
Bình luận (0)