Bệnh lý ngoài da thường gặp ở người nhiễm HIV

Tình hình người nhiễm HIV ngày càng gia tăng, trong đó người chích ma túy chiếm phần lớn. Thông thường đường lây HIV ngoài đường máu còn có đường dịch tiết. Bệnh lý ngoài da gây lở loét thường tạo điều kiện cho HIV thâm nhập. Khảo sát trên người nghiện ma túy tại Trung tâm Cai nghiện ma túy Bình Triệu nhận thấy từ 90 – 100% bệnh nhân nhiễm HIV có bệnh da phối hợp. Những bệnh đó có thể gặp ở cả những người thường và người nhiễm HIV/AIDS. Trong khuôn khổ bài viết này chúng tôi chỉ đề cập đến những loại mà bệnh nhân nhiễm HIV/AIDS thường mắc phải.

Chiếm tỉ lệ cao là ghẻ. Ghẻ và người nghiện ma túy nhiễm HIV có quan hệ rõ ràng. Tỉ lệ bệnh ghẻ ở người nhiễm HIV là 49,6%. Ngày nay, ghẻ Na Uy được xem là dấu hiệu chỉ điểm của nhiễm HIV chuyển qua giai đoạn AIDS. Kế tiếp là nhiễm trùng da, nấm da, chàm và nhiễm siêu vi.

l Ghẻ: Tác nhân gây bệnh là ký sinh trùng Sarcoptes scabiei. Triệu chứng chẩn đoán là rãnh ghẻ, sẩn, sẩn cục, mụn nước. Thường có ở vùng da non (kẽ ngón: 90,6%; quanh rốn: 67,2%; bộ phận sinh dục: 76,6%; nách, đùi: 71,9%). Thường không có ở mặt trừ trẻ em, ngứa nhiều về đêm, vì cái ghẻ hoạt động và đẻ trứng về đêm. Bản thân con cái ghẻ không mang virus HIV nhưng những sang thương do cái ghẻ gây ra trên người nhiễm HIV, nhất là lở loét thì có thể lây cho người xung quanh. Hoặc người bị ghẻ dễ bị nhiễm HIV hơn những người khác do đặc tính da chống đỡ tự nhiên với sự xâm nhập HIV. Trong trường hợp ghẻ ở người nhiễm HIV chưa qua giai đoạn AIDS thì không khác người thường, nhưng ở giai đoạn AIDS thì có khác. Khi đó nơi tổn thương đóng lớp mày dầy, phân bố khắp người kể cả mặt, gọi là ghẻ tăng sừng (ghẻ Na Uy).

Phòng ngừa bằng cách vệ sinh kỹ áo quần, không tiếp xúc với người bị ghẻ như ngủ chung giường, dùng chung quần áo. Muốn điều trị tốt và tránh tái phát phải điều trị cả người bệnh và người xung quanh, áo quần, đồ dùng cá nhân phải luộc nước sôi hoặc để trong tủ 5 – 7 ngày mới dùng được. Lý do là cái ghẻ sẽ chết trong ba ngày sau khi rời khỏi người.

l Nhiễm siêu vi (hình 1): Loại thường gặp là zona (giời leo). Đối với người bình thường zona có các triệu chứng nổi mẩn đỏ có mụn nước nằm nửa bên cơ thể theo đường đi dây thần kinh, thường gặp ở thân mình và mặt. Gây đau nhức, bệnh tự ổn định sau 2 – 3 tuần. Đối với người nhiễm HIV giai đoạn AIDS tổn thương nhiều hơn, lan rộng, gây hoại tử, xuất huyết. Khi lành để lại sẹo xấu. Bệnh thường kéo dài, đôi lúc vào não gây nhiều biến chứng nặng nề, có thể tử vong.

l Nhiễm nấm Candida albicans (hình 2)(rất hay gặp). Ở những người bình thường thì hay gặp khi sử dụng kháng sinh, corticoide lâu dài hay bệnh tiểu đường, trẻ sơ sinh, phụ nữ mãn kinh... Đối với người nhiễm HIV, tổn thương này nếu có sẽ lan tỏa toàn miệng (lưỡi đóng bợn trắng như váng sữa) xuống họng, thực quản, khiến ăn uống khó khăn, đau rát. Bên cạnh đó người bệnh có thể nhiễm thêm lang ben.

l Viêm da tiết bã: (hình 3) Đối với người bình thường biểu hiện rất ít. Tuy nhiên, đối với người nhiễm HIV thì có thể lan rộng ở những vị trí khác nhau có mảng hồng ban tróc vẩy, vẩy và mài màu vàng mật ong, giảm sắc tố ở da đầu, mặt, hai bên cánh mũi, giữa trán, vành sau tai, ngực nách, giữa lưng, đôi khi ở bẹn và chi. Độ nặng liên quan đến mức độ tổn thương của bệnh.

l Dị ứng thuốc (hình 4): Người nhiễm HIV rất dễ bị so với người bình thường, nhất là thuốc Sulfamethoxazol phối hợp với Trimethoprim thường được sử dụng trong chứng nhiễm trùng cơ hội, đặc biệt là bệnh viêm phổi. Biểu hiện có thể từ nhẹ đến nặng như phát ban ngoài da, nổi mề đay ngứa ngáy hoặc mắc các hội chứng Steven Johnson, Lyell có biểu hiện ở mắt, mũi, miệng, bộ phận sinh dục, da như giấy đụng vào dễ tróc.

Bên cạnh đó những tổn thương ngoài da ở người nhiễm HIV/AIDS nếu không được chăm sóc kỹ lưỡng có thể bị bội nhiễm, mà vi trùng thường gặp là tụ cầu vàng (S.aureus) (hình5). Nếu không điều trị kịp thời có thể đưa đến áp xe, viêm tấy, viêm mô tế bào...

Tóm lại biểu hiện bệnh da trên người nhiễm HIV/AIDS rất phổ biến. Tuy không ảnh hưởng trực tiếp đến sinh mạng của người bệnh nhưng nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời vẫn có thể đưa đến những biến chứng nặng nề hoặc lây lan cho cộng đồng.