Bình khí nén tân trang: "Bom" nổ chậm có mặt khắp nơi

23 giờ ngày 1-10, anh Mai Văn L. (1955, ngụ Đồng Tháp), đã trút hơi thở cuối cùng tại Khoa Săn sóc đặc biệt Bệnh viện Chợ Rẫy. Anh L. là nạn nhân của vụ nổ bình khí nén xảy ra vào  ngày 30-9 ở một cơ sở điện lạnh trên đường Nguyễn Trãi, P.8, Q.5 - TPHCM, nơi anh làm công. Ngoài anh L. trong vụ nổ này còn có một công nhân khác là Trần Văn H. (1971, ngụ P.10, Q.8 - TPHCM) đã chết ngay khi tai nạn xảy ra. Hai mạng người cho một vụ nổ bình khí nén - cái giá không phải nhỏ.

Yêu cầu nghiêm ngặt nhưng sử dụng tràn lan

Về nguyên nhân xảy ra vụ nổ nêu trên, theo trung tá Lê Đình Dũng - Phòng Cảnh sát Phòng cháy Chữa cháy Công an TPHCM - thì khả năng là do cơ sở này đã sử dụng loại bình khí kém chất lượng trôi nổi trên thị trường để chứa khí với sức nén cao.

Để tìm hiểu rõ hơn về việc này, chúng tôi đã trực tiếp trao đổi với các chuyên gia về khí động lực học của Phòng Kỹ thuật An toàn Lao động Phân viện Nghiên cứu khoa học kỹ thuật bảo hộ lao động tại TPHCM và Thanh tra An toàn kỹ thuật lao động thuộc Sở LĐ-TB-XH. Theo quy định, các loại bình khí nén, chai đựng khí, loại nhỏ, gọi chung là bình khí nén có áp suất làm việc cao hơn 0,7 kg/cm2 (loại bình đang được dùng ở các cơ sở bơm rửa xe dọc đường, cơ sở hàn gió đá hoặc số người bán bong bóng bay dạo ở các khu giải trí, trường học v.v...) là thiết bị đựng khí nén nằm trong danh mục 22 loại “máy, thiết bị, vật tư và các chất có yêu cầu nghiêm ngặt về an toàn lao động” theo Thông tư 22/TT-LĐTBXH ngày 8-11-1996 của Bộ LĐ-TB-XH. Sở dĩ loại bình này nằm trong danh mục kiểm tra nghiêm ngặt vì nếu không được quản lý, kiểm soát chặt chẽ và không được huấn luyện về an toàn sử dụng thì rất dễ xảy ra cháy nổ, gây thiệt hại nghiêm trọng. Thế nhưng tình trạng sử dụng các loại bình này, đặc biệt là các bình cũ được tân trang, đang tràn lan khắp TP và nguy cơ của nó không khác gì những “quả bom” nổ chậm chờ nổ.

Đến chợ tân trang đủ thấy mức độ nguy hiểm

Đoạn cuối đường Lý Thường Kiệt, gần ngã tư Bảy Hiền (Q. Tân Bình - TPHCM) là nơi tập trung nhiều nhất các cơ sở tân trang các loại bình khí nén.

Tuy là hàng cũ nhưng ở đây có đủ các loại bình to nhỏ, đủ loại thương hiệu từ khắp nơi thâu gom về, có cả bình đã qua sử dụng nhập từ nước ngoài , với số lượng lớn. Anh M.H, chủ một cơ sở, cho biết trước đây nhà anh chỉ mua bán hàng “gin”, nhưng hiện nay hàng “gin” rất khó bán vì giá quá cao. Dạo này hàng cũ được các cơ sở loại ra khá nhiều, giá mua vào rẻ nên cũng dễ bán ra. Cơ sở của anh có 4 thợ, mỗi ngày tân trang được 2 bình lớn hoặc 5 bình nhỏ. Hàng bán chạy nên mỗi tháng ngoài trả chi phí mặt bằng, nuôi cơm và trả công 800.000 đồng/thợ, anh còn lãi ra 3-5 triệu đồng.

Bình cũ gom về, được cạo sạch phần ngoài vỏ, trét matic, sơn lại, thay thêm hệ thống van và các phụ kiện xong, nhìn không khác gì những bình khí mới. Ở phần quan trọng nhất về khả năng chịu lực nén của một chiếc bình chính ngoài vỏ bình là hệ thống van thì ngay chính những cơ sở buôn bán lớn nhất về mặt hàng này cũng không mấy quan tâm. Bởi vì nếu thay vào một van, xú-páp hoặc ống dẫn “gin” thì giá bán ra không thể cạnh tranh được với các cơ sở khác cùng làm nghề này. Phần thân vỏ thì chỉ sơn quét lại bên ngoài cho láng lẫy, còn bên trong, hầu hết đều đã bị oxy hóa ăn mòn nghiêm trọng, nhiều cái sờ vào bên trong cứ có cảm giác như sờ phải tảng san hô, nhưng chính anh M.H cũng thừa nhận là không thể làm gì được. Giá bán một bình loại 150 - 200 lít từ 2 - 2,5 triệu đồng, bằng 1/4 hoặc 1/5 giá của hàng mới cùng loại.

Nơi tiêu thụ cho loại hàng này chính là các cơ sở hàn gió đá, điện lạnh, bơm rửa xe máy, ô tô; bơm bong bóng bay v.v... Lại còn  có cả những người thầu số lượng lớn rồi cho thuê lại. Nhưng dù là sử dụng ở dạng nào thì loại thiết bị đã ở vào điều kiện mất an toàn này cũng đang phát tán rộng rãi gây nguy hiểm cho cộng đồng.