Bùng phát nhiễm sán lá gan

Một ngày đầu tháng này, sau khi đi làm về nhà, anh P.T.Hải, 30 tuổi, ngụ tại Gia Lai, đột nhiên thấy ớn lạnh, sốt. Những ngày sau, tình trạng vẫn không giảm và anh còn bị đau bụng, ăn khó tiêu. Một tuần sau, anh đau bụng nhiều hơn và khi đến bệnh viện siêu âm, anh được bác sĩ chẩn đoán bị áp xe gan do sán lá gan.

Từ thói quen ăn thực phẩm sống

Chuyển đến Bệnh viện (BV) Bệnh Nhiệt đới TPHCM điều trị 10 ngày, tuần qua anh Hải đã xuất viện. Đáng lưu ý là trong khoa anh nằm điều trị cũng có hàng chục người bệnh tương tự, đến từ Đà Nẵng, Bình Định, Quảng Ngãi, Nha Trang, Gia Lai... Theo TS Trần Tịnh Hiền, Phó Giám đốc BV, sán lá gan sống trong gia súc như bò, cừu... và trứng được thải qua phân. Ra ngoài thiên nhiên, trứng sán nở thành ấu trùng, sau một giai đoạn phát triển trong một loại ốc, ấu trùng lưu hành trong nước hoặc bám vào những thực vật thủy sinh (rau).

Ấu trùng sán lá gan

Khi con người sử dụng thức ăn như rau sống hay uống phải nước có ấu trùng, ấu trùng xâm nhập vào dạ dày, xuyên qua thành ruột non đến gan và đường mật, cư trú ở đây nhiều năm làm viêm nhiễm hay tắc nghẽn. Ký sinh trùng có thể phá hủy gan tạo thành ổ áp xe, làm chảy máu đường mật, viêm túi mật, tràn dịch màng phổi. Dù chưa ghi nhận trường hợp tử vong nào do nhiễm sán lá gan, nhưng tại BV Bệnh Nhiệt đới thời gian qua cũng có một số trường hợp đặc biệt như ký sinh trùng tạo áp xe ở thành bụng, làm chảy máu đường mật mà nếu không được xử trí kịp thời thì tính mạng bệnh nhân có thể bị đe dọa.

Vì sao bệnh nhiễm sán lá gan tăng cao? Theo một số chuyên gia về bệnh ký sinh trùng, vì thói quen ăn thực phẩm sống (rau sống) trong dân chúng đang phổ biến và nguồn nước ngoài thiên nhiên đang bị nhiễm bẩn khá nhiều. Nếu sử dụng thức ăn hoặc thức uống không nấu chín, ấu trùng sán lá gan có điều kiện xâm nhập vào cơ thể. Cuối cùng, bệnh tăng vì phương tiện chẩn đoán ngày càng hiện đại, được phát hiện dễ dàng hơn trước kia.

Thuốc sốt rét mang lại hiệu quả

TS Trần Tịnh Hiền cho biết Triclabendazole là loại thuốc điều trị nhiễm sán lá gan hiệu quả nhất hiện nay. Tuy nhiên, nhược điểm của thuốc này là khó tìm và giá rất mắc, khoảng... 3 triệu đồng/liều 2 viên! Vì lý do này mà nhiều bệnh nhân không được chữa trị đến nơi đến chốn, khiến bệnh kéo dài hoặc chuyển sang biến chứng. Trong 2 năm qua, để khắc phục tình trạng thiếu thuốc, một nhóm nghiên cứu của BV Bệnh Nhiệt đới đã áp dụng loại thuốc chữa sốt rét Artesunate để điều trị sán lá gan. Qua đánh giá trên 300 ca điều trị bằng Artesunate, kết quả rất phấn khởi: Tỉ lệ hết bệnh hẳn sau 1 năm đạt từ 75%-80%, tương đương với hiệu quả của Triclabendazole, nhưng chi phí điều trị lại cực rẻ, chỉ khoảng... 100.000 đồng. Hiện nay, BV đang hoàn tất công trình nghiên cứu này trước khi công bố rộng rãi để nhiều nơi có thể áp dụng. Đáng lưu ý là trong một tạp chí y học nước ngoài mới đây, các nhà khoa học Thụy Sĩ và Trung Quốc cũng công bố một nghiên cứu cho thấy Artesunate hiệu quả trong tiêu diệt sán lá gan trên chuột. Nghiên cứu này đã củng cố giá trị của nghiên cứu tại BV Bệnh Nhiệt đới.

Để phòng ngừa bệnh sán lá gan, theo TS Trần Tịnh Hiền, người dân cần nâng cao ý thức ăn chín, uống sôi; không dùng rau sống chưa rửa kỹ; rửa tay sạch trước khi ăn. Lâu dài cần có biện pháp sản xuất rau sạch cho người tiêu dùng cũng như loại trừ những gia súc nhiễm bệnh để chúng không lây cho người.