Gần đây, rất nhiều nghiên cứu cho thấy rằng dầu cá có tác động tích cực lên thị giác, sức khỏe tim mạch, sự phát triển ngôn ngữ ở trẻ em. Dầu cá cũng được cho là giảm tần suất rủi ro bị “dính” trầm cảm... Đúng vậy, không ai phủ nhận việc ăn cá hoặc sử dụng dầu cá sẽ mang đến cho sức khỏe một “quà tặng” vô giá. Tuy nhiên, vẫn còn một số điều cần phải trao đổi lại với “lý thuyết” cho rằng “cá là số 1”.
Người ăn chay rất ít mắc bệnh tim mạch
Xin được dẫn chứng một thí dụ dễ thấy nhất: Đó là khẩu phần của những người ăn chay. Không ai ăn chay lại đi ăn... cá. Nếu cho rằng cá là nguồn duy nhất cung cấp omega-3 thì những người ăn chay phải rơi vào các chứng trầm cảm, trí thông minh bị hạn chế và mắc phải các bệnh về tim mạch... Thế nhưng, sự thật thì hoàn toàn ngược lại. Những người ăn chay không chỉ có một bộ não bình thường mà họ còn được xếp vào nhóm người có tỉ lệ mắc bệnh tim mạch thấp nhất thế giới.
Để hiểu rõ vấn đề này, chúng ta cần phải nắm chắc “hành tung” của dầu cá. Những giá trị tuyệt hảo mà dầu cá mang lại cho sức khỏe là do cá rất giàu các axít béo omega-3 (omega-3 fatty acids), nhất là eicosapentaenoid acid (EPA) và docosahexaenoic acid (DHA). Cả EPA và DHA đều là những chất béo thiết yếu mà cơ thể cần. Thật may mắn cho những người ăn chay (và tất nhiên cho tất cả chúng ta) vì cá không chỉ là nguồn duy nhất cung cấp các omega-3.
Một loại omega-3 khác có tên là alpha-linolenic acid (ALA) được tìm thấy trong rau cải, các loại đậu, hạt, đậu nành, quả óc chó (walnut)... Một trong những nguồn cung cấp nhiều ALA nhất là dầu hạt lanh (flaxseed oil), vốn cung cấp omega-3 nhiều gấp đôi so với cá. ALA được xem là “mẹ đẻ” của tất cả omega-3 khác. Khi ALA vào cơ thể con người, chúng sẽ được chuyển hóa thành EPA và DHA - vốn là 2 loại omega-3 quan trọng có ở cá. Vậy thì ALA có “tuyệt chiêu” nào hay hơn so với EPA và DHA?
Bữa ăn Địa Trung Hải
Không phải tất cả ALA sau khi được tiêu hóa đều chuyển thành EPA và DHA. Vậy thì lượng ALA không được chuyển hóa thành EPA và DHA sẽ có công dụng gì?
Theo các nhà nghiên cứu, ngoài việc được chuyển hóa thành EPA và DHA thì ALA còn được chuyển hóa theo nhiều con đường sinh hóa khác nhau. Một trong những con đường sinh hóa này là sự tạo thành các loại axít béo như axít béo bão hòa (saturated fatty acids) và axít béo đơn chưa bão hòa (monounsaturated fatty acids) trong hệ thống thần kinh. Những nghiên cứu trên động vật cho thấy ALA đóng một vai trò vô cùng quan trọng trong việc duy trì sức khỏe cho da và lông. Nhiều nghiên cứu khác cũng đã thực hiện để chứng minh rằng ALA có tác động tương tự trên người.
Khẩu phần giàu ALA thường được gọi một cách “hàn lâm” là bữa ăn Địa Trung Hải (Mediterranean diet). Loại khẩu phần này gồm có nhiều trái cây, rau cải và dầu ô-liu. Không những giàu ALA, bữa ăn Địa Trung Hải còn cung cấp cho cơ thể nhiều hóa chất thực vật (phytochemicals) và các chất kháng ôxy hóa (antioxidants), chất xơ... có tác dụng ngăn ngừa các chứng bệnh về tim mạch.
Ăn cá được dĩ nhiên là rất tốt. Tuy nhiên, cá không phải lúc nào cũng “dễ nuốt” như ta tưởng. Việc ăn cá còn dẫn đến nhiều vấn đề như săn bắt vô tội vạ. Hàm lượng cao thủy ngân và các độc tố có trong cá (cả dầu cá) cũng như tình trạng giá cao ngất ngưởng sẽ là những rào cản trong việc tiêu thụ cá. Cũng có một số người không chịu nổi mùi cá, nhất là trẻ em.
Thế nhưng, cũng đừng quá lo lắng vì thiếu omega-3 do không ăn cá. Chúng ta có thể bổ sung omega-3 từ những nguồn thực phẩm khác. Đừng bỏ phí “của giời”, sao không thử ăn những loại rau, quả, các loại hạt giàu ALA như trái bơ, cả trái và dầu ô-liu, hạt bí, dầu hạt lanh...?
Nếu chúng ta tin tưởng tuyệt đối vào những điều được nghe về dầu cá thì quả thật, loại thực phẩm này là “viên đạn” thần kỳ có thể “bắn” tan vô số bệnh tật. Điều đáng mừng là ngoài dầu cá (hay cá nói chung), còn có một số thực phẩm khác sở hữu sức mạnh đó.
và quét mã QR
Bình luận (0)