Chiến thắng ung thư máu nhờ xạ trị toàn thân

Tháng 3-2019, V.M.B (17 tuổi, ngụ TP HCM) thường xuyên bị các cơn đau đầu, đau bụng hành hạ. B. bị sốt và luôn có cảm giác lạnh vào mỗi chiều. Sau một thời gian, các cơn đau lan từ đầu và bụng sang các khớp xương. Các xét nghiệm tại một bệnh viện ở TP HCM cho biết B. bị ung thư máu.

Vũ khí chống ung thư tiên tiến

Mẹ bệnh nhân B. kể gia đình chị bàng hoàng khi con trai mắc bệnh nan y. Song khi tìm hiểu và biết ung thư máu có tỉ lệ chữa khỏi cao đáng kể, mẹ con chị bớt hoảng loạn. B. được chuyển đến một bệnh viện chuyên khoa huyết học đầu ngành khu vực phía Nam để bắt đầu hành trình điều trị ung thư máu.

Được các bác sĩ tại đây tận tình cứu chữa trong 1 năm, B. được ghép tế bào gốc vào cuối năm 2020, sau đó xuất viện, trở lại trường học. Nhưng sau một thời gian, các cơn đau đầu, đau xương bất ngờ quay lại. Bệnh ung thư máu tái phát ở khu vực thần kinh trung ương của B. Mẹ con B. lại tiếp tục kiên cường vượt qua cú sốc bệnh tật này để bắt đầu lại từ vạch xuất phát.

Trong quá trình điều trị, B. phải chịu những cơn đau hành hạ không ngớt, thậm chí chỉ cần khẽ cử động cũng khiến em đau đến phát khóc. Bi đát hơn, em còn phải trải qua ca phẫu thuật thay khớp háng do bị hoại tử. May mắn là ca phẫu thuật thành công, giúp em đi lại bình thường. Khao khát được sống, B. đã cố gắng vượt qua mọi đau đớn, sợ hãi để tiếp tục chiến đấu với căn bệnh ác tính.

Bệnh nhân V.M.B sau khi kết thúc liệu trình xạ trị. (Ảnh do bệnh viện cung cấp)

Bác sĩ cho biết B. cần ghép tủy. Tuy nhiên, do em bị ung thư bạch cầu cấp dòng lymphôm (ung thư hạch), nếu không điều trị bằng phương pháp xạ trị toàn thân (TBI) trước thì không bảo đảm cho việc ghép tủy. "Tôi tìm hiểu được biết Bệnh viện FV có thực hiện kỹ thuật TBI nên tôi đưa con sang" - mẹ B. cho hay.

Bác sĩ Basma M’Barek, Trưởng Trung tâm Điều trị Ung thư Hy Vọng Bệnh viện FV, cho biết để việc ghép tủy được diễn ra thuận lợi, bệnh nhân phải được ức chế các tế bào miễn dịch trong cơ thể. Nếu không được xạ trị toàn thân, thông thường bệnh nhân ghép tủy phải sử dụng hóa trị liều cao để tiêu diệt tế bào và ức chế miễn dịch. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, hiệu quả không được như mong đợi. Do vậy, xạ trị toàn thân tăng hiệu quả tiêu diệt các tế bào ung thư trong cơ thể và ức chế miễn dịch giúp chống thải ghép tủy, đồng thời ít tác dụng phụ hơn.

Cuối tháng 3-2022, bác sĩ Basma cùng ê-kíp của Bệnh viện FV tiến hành xạ trị toàn thân cho B. Liệu trình kéo dài 3 ngày, mỗi ngày 2 giờ. B. được xạ trị toàn cơ thể, cả móng tay đến chân tóc, để bảo đảm không còn tế bào ung thư nào tồn tại. Bệnh nhân đáp ứng tốt phác đồ, các tế bào ung thư được quét sạch. Ngày 11-4, B. trở về bệnh viện đã điều trị cho em trước đó để các bác sĩ tiến hành thủ thuật ghép tủy. Ngày 30-5, B. được xuất viện. Hơn 6 tháng trôi qua, sức khỏe của B. ổn định, các xét nghiệm gần đây cho thấy không có sự xuất hiện của tế bào ung thư trong cơ thể.

"Ca điều trị thành công này có ý nghĩa đặc biệt, không chỉ là cứu sống một bệnh nhân trẻ tuổi mà còn đánh dấu sự cập nhật thêm một vũ khí chống ung thư tiên tiến của thế giới cho bệnh nhân trong nước" - bác sĩ Basma nhấn mạnh.

Nâng tỉ lệ thành công của ghép tủy

Theo bác sĩ Trần Đặng Ngọc Linh, Trưởng Khoa Xạ trị Phụ khoa - Bệnh viện Ung Bướu TP HCM, xạ trị toàn thân là chiếu xạ hay xạ trị toàn bộ cơ thể. Đây không là một kỹ thuật điều trị riêng biệt mà là một kỹ thuật dùng để phối hợp cùng với hóa trị liều cao nhằm chuẩn bị cho ghép tủy.

"Xạ trị toàn thân nhằm tiêu diệt các tế bào ung thư còn sót lại trong cơ thể sau hóa trị liều cao. Xạ trị toàn thân còn làm suy yếu các tế bào miễn dịch của cơ thể, giúp giảm bớt phản ứng loại thải mô ghép, giúp nâng cao tỉ lệ thành công của ghép tủy" - bác sĩ Linh nói thêm.

Xạ trị toàn thân được chỉ định phối hợp điều trị ghép tủy trong các bệnh ung thư hệ tạo máu: bệnh bạch cầu (ung thư máu), lymphôm (ung thư hạch), đa u tủy.

Về mặt kỹ thuật, xạ trị toàn thân có thể thực hiện ở các máy xạ trị thông thường nhưng hiện nay thường được dùng với các máy xạ trị kỹ thuật cao có các thiết bị đo đạc để bảo đảm liều xạ chính xác, không quá liều cũng không thiếu liều. Các kỹ thuật xạ trị này đã được bảo hiểm y tế thanh toán theo định mức.

Bác sĩ Linh thông tin thêm về tác dụng phụ của xạ trị toàn thân là suy giảm miễn dịch của cơ thể, gây nguy cơ nhiễm trùng rất cao. Người được xạ trị toàn thân phải được chăm sóc trong các phòng đặc biệt vô trùng, thiết kế riêng cho bệnh nhân ghép tủy. Sau khi ghép tủy, nếu thành công thì miễn dịch của cơ thể mới dần hồi phục.

Ngoài ra, còn một số tác dụng phụ muộn xuất hiện sau này bao gồm: vô sinh do chiếu xạ vào cơ quan sinh dục (buồng trứng, tinh hoàn) tỉ lệ lên đến 80%-90%, xơ phổi nhẹ, giảm chức năng thận nhẹ. Các máy xạ trị kỹ thuật cao có thể giảm độc tính của xạ trị toàn thân lên phổi, thận.