Đề xuất cấm sử dụng thuốc lá thế hệ mới tại Việt Nam

Tại Hội thảo về tình hình vi phạm quảng cáo, buôn bán và kinh doanh bất hợp pháp thuốc lá thế hệ mới được Bộ Y tế tổ chức mới đây, bà Trần Thị Trang - Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Y tế - cho biết từ khi Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá đi vào cuộc sống, tỉ lệ người sử dụng thuốc lá giảm 2%.

Thuốc lá điện tử rất độc hại

Hiện Việt Nam có tỉ lệ nam giới sử dụng thuốc lá điếu tới 45,3% và 1,1% ở nữ. Tuy nhiên, ngoài sản phẩm thuốc lá truyền thống, những năm gần đây, Việt Nam phải đối mặt với một thách thức mới bao gồm cả sử dụng sản phẩm thuốc lá thế hệ mới như thuốc lá điện tử, thuốc lá nung, shisha…

Theo đó, phó vụ trưởng Vụ Pháp chế nhấn mạnh Bộ Y tế đề xuất với Chính phủ không tổ chức thí điểm cho phép nhập khẩu cũng như kinh doanh thí điểm thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng (ENDS) tại Việt Nam. Đây là một trong những mục tiêu bảo đảm phù hợp với mục tiêu giảm nguồn cung cấp, giảm tỉ lệ nhu cầu sử dụng thuốc lá, duy trì nỗ lực để thể hiện quan điểm về phòng chống tác hại thuốc lá, giảm tải nhu cầu sử dụng thuốc lá.

Nghiên cứu cho thấy những người trẻ tuổi đã thử sử dụng ENDS thì có nguy cơ bắt đầu sử dụng thuốc lá thông thường cao hơn 3,5 lần so với nhóm người không dùng ENDS

Chia sẻ về mối nguy hại của thuốc lá thế hệ mới, ông Nguyễn Tuấn Lâm, đại diện Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cho biết thuốc lá thế hệ mới gồm các loại như: thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng và Shisha. Cả 3 loại thuốc lá này đều chứa nhiều chất độc hại, gây nghiện, gây bệnh tật, tử vong. Đáng lo ngại với ENDS, người hút dễ bị gây nghiện và tăng nguy cơ bắt đầu sử dụng thuốc lá thông thường. Nghiên cứu cho thấy những người trẻ tuổi đã thử sử dụng ENDS thì có nguy cơ bắt đầu sử dụng thuốc lá thông thường cao hơn 3,5 lần so với nhóm người không dùng ENDS. Nicotine trong thuốc lá điện tử gây hại cho phát triển ở não thai nhi và trẻ nhỏ trong khi não tiếp tục phát triển đến 25 tuổi. Sử dụng nicotine ở tuổi thiếu niên gây hại cho các phần của não kiểm soát sự chú ý, học tập, tâm trạng và kiểm soát xung động. Theo đại diện WHO, thuốc lá điện tử có 15.000 loại hương vị, có nguy cơ trộn cả chất ma túy, người hút dễ phơi nhiễm các chất độc gây bệnh ung thư. Mặc dù là mặt hàng gây nguy hại cho người sử dụng, tuy nhiên theo các đại biểu, toàn bộ tiêu chuẩn Việt Nam về thuốc lá hiện hành đều mới chỉ được áp dụng cho sản phẩm thuốc lá truyền thống.

Thuốc lá điện tử bán nhan nhản trên mạng xã hội

Đối với các mặt hàng thuốc lá ENDS hiện vẫn đang chưa được phân loại hàng hóa, chưa có tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật để nhập khẩu. "Các sản phẩm của ENDS hầu hết được đưa về Việt Nam theo đường xách tay, nhập lậu. Nguy hiểm hơn là việc mua bán ENDS chủ yếu được thực hiện công khai qua mạng internet, các trang thương mại điện tử, Facebook, Instagram mua bán của cá nhân, trao đổi mua bán trên hội, nhóm. Đáng chú ý, việc quảng cáo, bán hàng còn diễn ra trên mạng xã hội mới nổi với đông đảo người dùng là mạng xã hội Tiktok. Ngoài ra, một số địa điểm trưng bày và bán sản phẩm ở những điểm có nhiều đối tượng sử dụng, thậm chí có điểm bán gần khu vực trường học.

Theo khoản 4, điều 109 Luật Thương mại năm 2019 quy định về các quảng cáo thương mại bị cấm, trong đó sản phẩm thuốc lá cũng là danh mục sản phẩm bị cấm hoàn toàn, nhưng theo các đại biểu, việc xử lý rất khó vì không có sự kiểm soát và ngăn chặn kịp thời. Rõ ràng mối nguy hại của thuốc lá thế hệ mới khá rõ nhưng theo các đại biểu tại hội thảo, hiện nay ở Việt Nam chưa có một cơ quan nào đứng ra giám sát chất lượng và sự lưu hành của các loại thuốc lá điện tử trên thị trường. Thuốc lá điện tử vẫn thuộc diện quản lý giống như thuốc lá truyền thống nhưng nó lại được quảng cáo và bán công khai trên mạng xã hội.