Đến xứ sở atisô

Là loại cây của vùng Carthage và các vùng Địa Trung Hải, được trồng ở Ý và đem vào Pháp. Từ thế kỷ 19, người Pháp mang sang Việt nam và trồng ở một số khu vực, nhưng chỉ có những nơi khí hậu đặc biệt như Sapa, Tam Đảo, Đà Lạt cây mới ra hoa.

Hoa atisô

Nguồn thảo dược quý giá

Tiếng là trồng tại Việt Nam nhưng cây atisô thủa đầu mới xuất hiện thuộc “ lãnh địa cấm”của người pháp. Những ai làm tại các trang trại trồng atisô đều chịu một sự kiểm soát rất gắt gao. Mãi sau này, ông Lê Viết Giáo công nhân đồn điền Cam Ly mới lấy giống ra ngoài và đem trồng đại trà tại Đà Lạt. Đến nay, so với một số nơi như Nghệ An, Hải Dương, Lào Cai… vùng cao nguyên Lâm Đồng gồm Đà lạt, Đơn Dương, Lạc Dương, Đức Trọng , Di Linh vẫn là nơi có diện tích trồng atisô lớn nhất nước ta.

Theo từ điển dược học: “Nhiều thế kỷ nay, cây atisô được biết đến như là một cây thuốc lợi mật. Vị thuốc atisô và các chế phẩm từ atisô tạo nên một nhân tố kinh điển của thực vật liệu pháp nhằm kích thích tiêu hóa và tăng cường các chức năng bài tiết. Cây atisô còn non có thể luộc chín hay nấu canh ăn, những bộ phận thường được dùng làm rau là cụm hoa. Bông atisô là loại rau cao cấp, khi nấu chín rất dễ tiêu hóa dùng trị đau gan, giảm đau dạ dày, rất cần cho những người bị bệnh đái đường. Còn lá và thân của atisô được chỉ định dùng chữa thiểu năng gan, chứng vàng da, chống tăng cholesterol-huyết, sơ vữa động mạch …”

Không những đem lại hiệu quả cao trong trị bệnh, cây atisô còn rất dễ sử dụng. Có thể dùng tươi hay khô, sắc nước hay nấu thành cao còn có dạng chiết tươi bằng cồn hoặc làm cồn thuốc. Hiện nay trên thị trường có rất nhiều chế phẩm từ atisô như cao, cynaraphytolviên, thuốc nước đóng ống Actisamin… và thông dụng nhất là trà atisô dạng hòa tan hay túi lọc

Một thị trường rộng mở

Vì những lợi ích kinh tế mà cây atisô đem lại nên hiện nay, có một số đông nông dân ở các vùng đã chọn cây atisô để chuyên canh. Là một loại thuộc họ cúc cây khá dễ trồng, có thể ương cây con nẩy chồi từ gốc cây mẹ hoặc gieo hạt giống để lấy cây con. Hầu như toàn bộ các bộ phận trên cây atisô từ thân, lá, hoa, rễ đều có thể sử dụng được nhưng chủ yếu là ở hoa và lá. Lá atisô có các hoạt chất để chữa bệnh nhiều nhất. Người ta còn nhận thấy một số chất có trong lá non nhiều hơn lá già, trong phiến lá nhiều hơn cuống lá, ở chóp nhiều hơn gốc lá. Chính vì vậy mà khi sử dụng tùy theo từng nhu cầu sẽ chọn lựa các bộ phận phác nhau trên cây.Mùa thu hoạch chủ yếu là vào mùa xuân. Có thể hái cụm hoa chưa nở làm rau ăn. Còn lá được thu hái lúc cây sắp ra hoa hoặc đang có hoa. Lá được rọc bỏ sống đem phơi khô hay sấy khô .

Những chế phẩm từ atisô ngày càng đa dạng, nên từ nguồn nguyên liệu này đã thu hút một lượng lao động khá dồi dào để sản xuất, chế biến. Chỉ tính riêng tại Lâm Đồng đã có hàng trăm cơ sở lớn nhỏ sản xuất các loại trà atisô với hàng ngàn lao động tham gia trực tiếp và một số đông khác tham gia gián tiếp như gia công đóng gói, làm hộp…trong đó phần nhiều là lao động nữ. Chị Nguyễn Thị Thu ở thành phố Đà Lạt cho biết, ngoài giờ đi làm, chị và gia đình nhận thêm việc gấp hộp cho một số cơ sở làm trà atisô, tuy giá thành không cao nhưng“năng nhặt chặt bị”gia đình chị cũng có một nguồn thu nhập ngoài lương khá ổn định.

Thu hoạch cây atisô

Tạo công ăn việc làm cho cả một “dây chuyền khép kín” từ người nông dân trồng cây đến người sản xuất thành phẩm và cả hệ thống phân phối. Cây atisô thực sự đem lại cuộc sống “lạc nghiệp”cho nhiều người.

Hiện nay, các loại trà atisô không chỉ được người tiêu dùng trong nước ưu ái mà còn được khách hàng tại nhiều nước trên thế giới tín nhiệm. Thị trường trà atisô dạng hoà tan, túi lọc đã có mặt tại nhiều hội chợ, triển lãm văn hóa chè quốc tế. Không chỉ có các nước châu Á như Nhật, Hàn Quốc mà các nước châu Aâu, Mỹ cũng rất ưa chuộng. Đặc sản trà từ cây atisô trở thành niềm tự hào của người Việt Nam khi góp mặt vào thị trường quốc tế đang hứa hẹn những thành công mới cũng như hiệu quảcao về kinh tế.