Với kinh nghiệm hơn 10 năm tư vấn, điều trị cho trẻ tự kỷ, TS-BS Lã Thị Bưởi, Trưởng Phòng khám Ngọc Minh (phố Vọng, Hà Nội), nhận định số trẻ tự kỷ phát hiện ngày càng nhiều do tiến bộ y học và nhận thức của người dân tăng dẫn đến phân loại bệnh ngày càng gần và sát hơn. Tuy nhiên, ở Việt Nam, các bậc cha mẹ vì thiếu thông tin và mặc cảm muốn giấu bệnh của con nên đã mắc nhiều sai lầm trong điều trị.
Trẻ tự kỷ cũng là thần đồng
Từ năm 3 tuổi, Phó Đức Bình An (SN 1999, Hà Nội) đã được ví là thần đồng toán học với trí nhớ đặc biệt khi đọc vanh vách từ 1 đến 500. Lên 4 tuổi, em có thể nhẩm phép tính cộng, trừ từ 100 trở lên và thuộc bảng cửu chương, hàng trăm số điện thoại, biển số xe nhà hàng xóm.
Khi 5 tuổi, chỉ trong tích tắc, em đã nhẩm xong phép tính nhân 4 chữ số, căn bậc hai, căn bậc ba của những con số lớn đến hàng chục ngàn đơn vị. Sau mấy năm sống trong giấc mộng thần đồng, Bình An sa vào trầm cảm, không chơi với ai, bị bạn bè bắt nạt, kết quả học tập của em rất kém.
Tương tự, thần đồng một thời của tỉnh Đồng Tháp, em Phan Minh Thiện (SN 2008) cũng có biểu hiện như trẻ tự kỷ, ít chơi với bạn bè và thường nổi nóng khi bị cô giáo la rầy. Cô Hồ Thị Thanh Xuân - giáo viên trường mẫu giáo nơi Thiện theo học - nhận xét em thuộc dạng cá biệt trong lớp, ngoài khả năng đọc chữ, các môn khác em học không tốt.
Một bác sĩ nhi khoa kể lại trường hợp của bé A. - cô bé được nhiều người thân và cả xóm ở quê coi là thần đồng vì đã biết đọc và làm những con toán cơ bản khi chưa đầy 4 tuổi.
Sau khi vào lớp 1, A. có biểu hiện bất thường như không nghe ai, không chịu viết bài vào vở như cô giáo dạy mà chỉ viết những gì mình thích, gào khóc dữ dội khi bị bắt phải làm một điều gì mới mẻ… Những biểu hiện vượt quá sự ngỗ nghịch của con trẻ khiến cha mẹ bé phải đưa con lên TP HCM khám tâm lý… và phát hiện chứng tự kỷ.
Đó là một trong những trường hợp của dạng tự kỷ thần đồng - một nhóm khá hiếm trong phổ tự kỷ. Những trẻ này không chậm phát triển trí tuệ như phần nhiều trẻ tự kỷ mà có trí thông minh vượt trội, tỏ ra nổi bật trong một số lĩnh vực. Tuy nhiên, những thần đồng này vẫn gặp khó khăn trong hòa nhập như tất cả các trẻ tự kỷ khác.
Theo TS-BS Bưởi, khoảng 10% trẻ tự kỷ là thần đồng. Nhiều trẻ sớm biết làm toán, đọc chữ, sử dụng máy tính, nói tiếng Anh... Những khả năng đặc biệt đó thường tự biến mất sau một thời gian nhưng cũng có trẻ khả năng đó sẽ tồn tại rất lâu. Có những cháu bị tự kỷ vẽ tranh rất đẹp mặc dù trước đó chưa từng trải qua một khóa học nào về hội họa.
Không do cha mẹ “thiếu quan tâm”
BS Thành Ngọc Minh, Khoa Tâm bệnh Bệnh viện Nhi trung ương, cho biết trước đây mọi người thường nghĩ rằng con cái bị tự kỷ một phần do cha mẹ và môi trường sống. Hiện nay, y học đã nhìn nhận chứng tự kỷ là một rối loạn phát triển lan tỏa liên quan đến rối loạn gien.
Rất nhiều phụ huynh khi đưa con đến các trung tâm khám tự kỷ tỏ ra dằn vặt khi cho con sử dụng máy tính, điện thoại quá nhiều dẫn đến con họ mắc bệnh tự kỷ. Theo TS-BS Bưởi, chưa có bằng chứng nào chứng minh điều này nhưng hầu hết trẻ tự kỷ thường có tuổi thơ gắn bó với máy tính bảng, điện thoại và ít nhận được sự quan tâm của
cha mẹ.
Không chỉ trẻ tự kỷ mà ngay cả một đứa trẻ bình thường tiếp xúc với những vật mà không tương tác hoặc trẻ được thụ hưởng quá nhiều... dần sẽ bị cắt mất phản xạ phải đòi hỏi. Chính vì thế, đôi khi có những đứa trẻ được bao bọc, chăm bẵm quá kỹ dẫn đến chậm nói cũng khiến cha mẹ lầm tưởng con bị tự kỷ.
"Chúng ta cần hiểu rõ chứng tự kỷ khác với các dấu hiệu chậm nói và tình trạng chậm phát triển. Trẻ chậm nói hoặc chậm phát triển tuy có một số biểu hiện giống trẻ tự kỷ như giao tiếp ngôn ngữ kém, chậm phản ứng trước ngôn ngữ của người khác... song các dạng vận động về thể chất và tinh thần hoàn toàn bình thường.
Những trẻ như thế này vẫn có thể thể hiện tình cảm bằng mắt, nhận ra và giao cảm tốt với người thân, tâm vận động như trẻ bình thường” - BS Bưởi nhấn mạnh.
Biểu hiện ban đầu của trẻ tự kỷ
Trẻ đến 1 tuổi mà không có động tác chỉ trỏ gây sự chú ý của người khác, không có tiếng bập bẹ; không nói được từ nào khi 16 tháng tuổi; không nói được câu nào gồm 2 từ khi 24 tháng tuổi; các đồ chơi, trò chơi cũng không lôi cuốn được trẻ. Trẻ hầu như không hứng thú kết bạn, không nhìn ai hay chú ý vào ai, thường chỉ nhìn lâu vào các vật có các động tác đơn điệu.
Khi có người gọi, trẻ không trả lời, không ngoảnh lại và rất ít hoặc không có tiếp xúc bằng mắt, không có động tác giơ tay ra đòi bế ẵm.
Trẻ lặp đi lặp lại các động tác cơ thể, khi giận dữ hoặc không đồng ý điều gì thì hét lên, bứt tóc, đập chân tay xuống sàn nhà, đập đầu vào tường. Không thích người khác động chạm vào người. Ưa thích sự ổn định trật tự, thường chống đối rất mạnh mẽ việc thay đổi những gì đã quen thuộc. Đặc biệt, trẻ cực kỳ nhạy cảm đối với một số âm thanh và mùi vị.
Kỳ tới: Bước vào thế giới cô độc của con
và quét mã QR
Bình luận (0)