Đừng ngộ nhận với xét nghiệm kháng thể

Thạc sĩ Đinh Quốc Long - giảng viên Bộ môn Xét nghiệm, Trường Đại học Y Dược TP HCM - cho biết: "Xét nghiệm kháng thể không quan trọng bằng việc tuân thủ các biện pháp phòng chống dịch và tiêm vắc-xin + 5K".

Miễn dịch tế bào mới quan trọng

Theo PGS-TS-BS Đỗ Văn Dũng - Trưởng Khoa Y tế công cộng, Trường Đại học Y Dược TP HCM - do các thông tin tuyên truyền cho người dân nói rằng khi tiêm ngừa vắc-xin thì cơ thể sẽ tạo kháng thể, nhờ kháng thể sẽ chống lại sự xâm nhập của virus, nguy cơ mắc bệnh sẽ giảm đi. Vì vậy, mọi người đã hiểu kháng thể là yếu tố đánh giá cho mức độ bảo vệ cơ thể.

Kỹ thuật viên thực hiện xét nghiệm kháng thể. (Ảnh do Bộ môn Xét nghiệm, Trường Đại học Y Dược TP HCM cung cấp)

PGS Đỗ Văn Dũng cho rằng việc đo kháng thể không đánh giá được mức độ bảo vệ cơ thể khi virus xâm nhập, kháng thể chỉ biểu hiện ra bên ngoài và tồn tại trong thời gian nhất định. Khi virus xâm nhập vào cơ thể, trí nhớ miễn dịch sẽ tạo ra kháng thể bằng các tế bào để nhanh chóng đề kháng virus. Do đó, cơ thể chống lại virus không chỉ dựa vào kháng thể mà miễn dịch tế bào mới thực sự quan trọng.

Mỗi loại vắc-xin có thể tạo ra lượng kháng thể khác nhau nhưng ngoài kích thích sinh kháng thể thì vắc-xin còn kích hoạt miễn dịch qua trung gian tế bào, kháng thể cao chưa chắc đã tốt hơn và ngược lại. Có khoảng 50% người mắc Covid-19 không có kháng thể hoặc không định lượng được kháng thể nhưng những đối tượng này sẽ không nhiễm bệnh trong lần phơi nhiễm tiếp theo.

"Tiêm vắc-xin là đưa kháng nguyên vào cơ thể để cơ thể chống lại kháng nguyên đó. Khi chống lại kháng nguyên này cơ thể mới hiểu và có trí nhớ miễn dịch. Như vậy, lần sau nếu virus tiếp tục xâm nhập thì trí nhớ miễn dịch tự sinh kháng thể để chống lại virus. Để cơ thể chống lại virus hiệu quả hơn thì chúng ta tiêm thêm mũi 2 để trí nhớ miễn dịch ổn định. Ý nghĩa của việc tiêm ngừa là như vậy" - PGS Đỗ Văn Dũng giải thích.

Tùy theo cơ địa mỗi người

Thạc sĩ Đinh Quốc Long cho biết có nhiều loại kháng thể khác nhau của virus. Để có hiệu quả bảo vệ với Covid-19 là kháng thể trung hòa, kháng thể này không thực hiện trong cộng đồng mà chỉ dùng cho nghiên cứu vì tốn thời gian và phải làm trong những điều kiện đặc biệt.

"Kháng thể có thể có sau nhiễm bệnh hoặc tiêm vắc-xin nhưng không đại diện cho người đó có được hiệu quả bảo vệ với virus. Nếu có kháng thể không có nghĩa là cơ thể được bảo vệ hoàn toàn khỏi virus và ngược lại nếu lượng kháng thể thấp hoặc rất thấp cũng không có nghĩa cơ thể không được bảo vệ. Điều này sẽ gây hiểu sai về đánh giá hiệu quả vắc-xin, như vậy việc xét nghiệm đại trà kháng thể là không cần thiết" - ông Long nói.

Theo các chuyên gia, đối với các trường hợp sau tiêm vắc-xin vẫn mắc bệnh, nguyên nhân là do khi tiêm vắc-xin sẽ có tính sinh miễn dịch, có đề kháng nhưng do cơ địa mỗi người khác nhau nên hiệu quả bảo vệ cũng khác nhau. Vì vậy, một số người sau tiêm vẫn có thể nhiễm bệnh nhưng tình trạng bệnh thường sẽ không chuyển nặng hoặc không có triệu chứng.

"Tiêm vắc-xin sẽ đem lại hiệu lực bảo vệ. Hiệu lực bảo vệ ít hay nhiều tùy theo cơ địa từng người. Nếu sức đề kháng mạnh thì cơ thể không mắc bệnh, nhưng cơ thể yếu hơn thì có thể bị nhiễm bệnh, có triệu chứng hoặc bị nặng nhưng sẽ không tử vong" - PGS Đỗ Văn Dũng thông tin thêm.