Giảm bệnh tật và tử vong người hút thuốc lá, cách nào?

Giảm tác hại thuốc lá cho người đang hút thuốc

Trong suốt nhiều thập kỷ qua các tổ chức quốc tế và chính phủ nhiều nước đã áp dụng đa dạng biện pháp để giảm tỉ lệ tiêu thụ thuốc lá điếu: tăng thuế, cảnh báo sức khỏe, tuyên truyền bằng biện pháp cứng rắn "quit or die" (cai thuốc hoặc là chết) nhưng kết quả không khả quan. Việc tăng thuế gián tiếp thúc đẩy tình trạng buôn lậu tăng cao. Do vậy, các chuyên gia y tế, các nhà hoạch định chính sách trên toàn cầu khẳng định cần có sự thay đổi trong cách tiếp cận. Theo đó, bên cạnh việc tăng cường giúp đỡ cho những người hút thuốc tìm đến các giải pháp cai thuốc, cần có giải pháp cho những người lựa chọn tiếp tục hút thuốc bằng những hành động thiết thực hơn như giảm thiểu tác hại.

Theo các chuyên gia y tế, có 2 ý chính trong khái niệm "giảm tác hại": tạo ra các sản phẩm thay thế cho thuốc lá điếu được khoa học kiểm nghiệm là có hàm lượng các chất gây hại thấp hơn so với thuốc lá điếu đốt cháy; sản phẩm đó cũng phải được đón nhận bởi những người đang hút thuốc hợp pháp (trên 18-21 tuổi tùy theo quy định từng quốc gia) đang và sẽ tiếp tục việc hút thuốc.

Thuốc lá điếu đốt cháy độc hại dần được thay thế bởi các sản phẩm giảm thiểu tác hại hơn

Lý giải về vai trò của khoa học giảm thiểu tác hại thuốc lá, Giáo sư Tikki Pangestu, cựu Giám đốc chính sách nghiên cứu và hợp tác tại WHO, hiện là Giáo sư Thỉnh giảng Trường Y khoa Yong Loo Lin, Đại học Quốc gia Singapore nhấn mạnh là "nhằm giảm gánh nặng bệnh tật và tử vong liên quan đến thuốc lá".

Hiện có không ít giải pháp, sản phẩm có thể thay thế được thuốc lá điếu nhận được sự hợp tác của những người đang hút thuốc. Những cải tiến mới dưới dạng các sản phẩm thuốc lá không khói như thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng và snus (thuốc lá ngậm) đã được chứng minh là ít gây hại hơn đáng kể so với thuốc lá điếu đốt cháy và hiệu quả hơn trong việc giúp những người muốn giảm tác hại so với việc dùng các Liệu pháp Thay thế Nicotin (NRT) thông thường.

Các sản phẩm thuốc lá có sự khác biệt đáng kể về mức độ gây hại và tiềm năng gây hại cho người sử dụng giữa thuốc lá không khói so với thuốc lá điếu.

Cần áp dụng sớm để người hút thuốc không bị làm ngơ

Được ứng dụng rộng rãi trong cuộc sống, đúng như nghĩa đen của nó, giảm thiểu tác hại không loại bỏ hoàn toàn tác hại, nhưng có khả năng loại bỏ được phần lớn các chất gây hại so với việc hút thuốc lá điếu trực tiếp.

Các giải pháp giảm THTL được xây dựng trên nền tảng khoa học và dựa trên nhu cầu thực tế của xã hội, sự công nhận hợp pháp của hành vi hút thuốc lá trên toàn cầu. Do đó, nếu xã hội vẫn còn chấp nhận việc hút thuốc lá điếu, thì giải pháp giảm tác hại cho những người đang và sẽ hút thuốc là điều cấp bách, cần thiết.

Tại Việt Nam được biết các sản phẩm thuốc lá không khói thay thế thuốc lá điếu đã xuất hiện từ khá lâu. Người tiêu dùng ngày càng biết đến, chấp nhận và chuyển đổi dần từ việc hút thuốc lá điếu sang những sản phẩm giảm tác hại. Khảo sát của một tờ báo điện tử với gần 5.000 độc giả tham gia được thực hiện vào tháng 5-6/2021 cho thấy 94% đồng tình việc giảm thiểu tác hại của khói thuốc lá có ý nghĩa quan trọng với sức khỏe bản thân và cộng đồng. Hơn 90% độc giả quan tâm đến các giải pháp thay thế, ít tác hại hơn như thuốc lá làm nóng, thuốc lá điện tử bên cạnh sự tư vấn từ chuyên gia, các bác sĩ hay một số giải pháp giảm tác hại thuốc lá như ăn uống (kẹo, trái cây, kẹo cao su...).

Giới chuyên gia thế giới đã công nhận và khuyến nghị chính phủ các nước cần nhìn nhận đúng bản chất của khoa học giảm thiểu tác hại ứng dụng trong các dòng sản phẩm thuốc lá thế hệ mới không khói này.

Việt Nam có tỷ lệ tiêu thụ thuốc lá cao cần sớm xem xét ý kiến của các cơ quan y tế quốc tế, nhìn nhận khách quan về các giải pháp thay thế thuốc lá điếu đang hiện diện nhưng chưa được công nhận trên thị trường. Cần thiết có một hành lang pháp lý phù hợp thông lệ quốc tế và Luật PCTHTL cho những sản phẩm thay thế thuốc lá điếu đã được khoa học công nhận, nhằm chấm dứt tình trạng buôn lậu để tạo cơ hội cho những người hút thuốc được tự do lựa chọn sản phẩm phù hợp với nhu cầu chính đáng của mình.