Giật mình với tốc độ gia tăng tỷ lệ nhiễm HIV trong đồng tính nam, có thể lên tới 40%

Xét nghiệm HIV tại cộng đồng cho nhóm MSM tại Cần Thơ - Ảnh: Kha Thoa

PGS-TS Nguyễn Hoàng Long, Cục trưởng Cục Phòng chống HIV/AIDS (Bộ Y tế), cho biết cả nước có 215.661 người nhiễm HIV được báo cáo đang còn sống và 103.616 người nhiễm HIV đã tử vong. Đáng nói, trong tổng số người nhiễm HIV hiện còn sống chỉ khoảng gần 200.000 người nhiễm HIV biết được tình trạng nhiễm HIV của mình. Với hơn 50.000 người nhiễm HIV chưa biết tình trạng nhiễm HIV họ sẽ có thể vô tình là nguồn lây nhiễm HIV cho cộng đồng do không được tư vấn và tiếp cận các dịch vụ dự phòng để giảm lây truyền HIV ra cộng đồng.

Từ đầu năm 2019 đến nay, cả nước xét nghiệm phát hiện mới gần 8.000 trường hợp nhiễm HIV, số bệnh nhân tử vong do AIDS là 1.428 trường hợp. Số người mới phát hiện nhiễm HIV tập trung chủ yếu ở độ tuổi 16 - 29 (gần 40%) và 30 - 39 (34,3%). Đường lây chủ yếu là quan hệ tình dục không an toàn (65%) và qua đường máu (17%).

Theo các chuyên gia y tế, con đường lây truyền HIV những năm qua có chiều hướng thay đổi từ lây truyền qua đường máu ở nhóm nghiện chích ma túy, chuyển sang chủ yếu qua đường tình dục tập trung ở nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới. Nếu trước đây tỉ lệ nhiễm HIV trong nhóm đồng tính nam chỉ khoảng 3% - 5%, thì hiện nay lên tới 10% - 15% và dự báo có thể tăng nhanh, lên 40% vào năm 2025. Đây có thể sẽ là nhóm chính nhiễm mới HIV ở Việt Nam trong tương lai. 

Độ tuổi trung bình của người mới nhiễm HIV trong nhóm đồng tính nam là 23 tuổi. Phần lớn tập trung tại TP HCM, Bình Dương, Hà Nội. Riêng tại TP HCM, có khoảng 58.000 người nam có quan hệ tình dục đồng giới, 1/3 trong số này có nguy cơ nhiễm HIV cao.

Tư vấn điều trị dự phòng bằng thuốc kháng HIV cho đối tượng có nguy cơ cao (Ảnh: VAAC)

Bác sĩ Đỗ Thị Nhàn, Trưởng phòng Điều trị HIV/AIDS, Cục phòng chống HIV/AIDS (Bộ Y tế), cho biết khoảng 100 người có quan hệ tình dục đồng tính nam sẽ có 7 người lây nhiễm HIV mới nếu không sử dụng biện pháp bảo vệ. Theo lãnh đạo Cục phòng chống HIV/AIDS, một số nghiên cứu về giới tính ở các nước phát triển cho thấy cộng đồng của các quốc gia này chấp nhận đồng tính nam như một nhóm người bình thường trong xã hội. Do đó, họ được tiếp cận thông tin và các dịch vụ y tế thuận lợi hơn. Tuy nhiên, ở Việt Nam sự kỳ thị vẫn là một trong những nguyên nhân khiến nhóm người này không dám bộc lộ rõ giới tính và xu hướng tình dục.

Sự kỳ thị và phân biệt đối xử cũng tác động nhiều đến khả năng tiếp cận và chọn lựa sử dụng dịch vụ y tế của các nhóm đồng tính nam. Phần đông họ cảm thấy ái ngại và sợ khi phải đến các cơ sở y tế trong khi nhu cầu được chăm sóc y tế của nhóm này lại khá cao. Theo một chuyên gia y tế, sở dĩ quan hệ đồng giới nam dễ nhiễm HIV hơn nữ bởi họ thường quan hệ tình dục qua đường hậu môn và không sử dụng bao cao su nên dễ gây trầy, xước, từ đó virus HIV dễ dàng xâm nhập từ người bệnh sang người lành.

Các chuyên gia y tế cũng khuyến cáo nhóm đồng tính nam khi quan hệ tình dục cần có biện pháp dự phòng, đều đặn xét nghiệm máu định kỳ 3–6 tháng/lần. Trong trường hợp phát hiện dương tính HIV cần điều trị thuốc ARV càng sớm càng tốt để giảm nguy cơ cho bạn tình và người thân. Hiện thế giới đã coi HIV là một bệnh mãn tính, nếu có HIV điều trị ngay, tuân thủ đúng phác đồ có thể sống khoẻ mạnh kéo dài như người bình thường.