“Hội chứng sáng thứ hai” đã đến Việt Nam!

Chết ngoài... bệnh viện vào sáng thứ hai

Đáng lưu ý là phần lớn những trường hợp tử vong này xảy ra ngoài bệnh viện và trước đó nạn nhân chưa hề biết mình mắc bệnh mạch vành. Hiện tượng này cũng được ghi nhận ở Nga, Đức và Mỹ, thậm chí ở những quốc gia trên người ta còn ghi nhận số vụ tự tử tăng cao vào ngày thứ hai.

Không nghiêm trọng như nhồi máu cơ tim hay tự tử, nhưng các vấn đề sức khỏe khác như căng thẳng, mệt mỏi, chán chường, rối loạn tiêu hóa cũng gia tăng trong ngày thứ hai. Trên tờ China Daily ngày 16-3-2002, Bệnh viện Shuguang (Trung Quốc) đã ghi nhận số ca bệnh này trong ngày thứ hai tăng cao hơn những ngày khác từ 10-20%. Tất cả những vấn đề sức khỏe trên từ lâu đã được y học ghi nhận dưới cái tên Hội chứng sáng thứ hai (HCSTH)  hay Hội chứng ngày thứ hai đen tối.

Khi nhịp điệu thường ngày bị phá vỡ

Do chưa được nghiên cứu đầy đủ, nên cho đến nay HCSTH còn được giải thích bằng nhiều giả thuyết khác nhau. Có người cho rằng đó là do người lao động không biết cách nghỉ ngơi vào những ngày cuối tuần: Một số người tranh thủ xem video hay chơi game từ sáng đến tối; số khác thì đi chơi thật xa và trở về trong tình trạng mệt nhoài; ngược lại có người thích ở nhà, ngủ thật nhiều để bù đắp cho chuyện thiếu ngủ trong tuần. Một giả thuyết khác là... người ta không biết ăn uống đúng cách, từ chuyện lơ là (dành thời giờ để ngủ hay dạo chơi trên Internet) đến lạm dụng quá độ. Tại Bệnh viện Shuguang, người ta đã ghi nhận phần lớn những ca HCSTH là do ăn uống quá nhiều vào ngày cuối tuần. Hậu quả của chuyện nghỉ ngơi “tiêu cực” này là nhịp điệu sống quen thuộc trước đó (thức dậy đúng giờ để đến sở làm, ăn uống có giờ giấc... ) bị phá vỡ hoàn toàn. Sau hai ngày thoải mái, khi mọi chuyện phải trở lại “nề nếp” vào sáng thứ hai, thì cơ thể không “kham” nổi và thế là... có vấn đề!

Nhận diện HCSTH

Theo bác sĩ Lương Lễ Hoàng (CHLB Đức), 80% người mắc HCSTH cảm thấy mệt mỏi và không còn hứng thú với công việc. Hình ảnh thường gặp ở những người này là xuất hiện vào buổi sáng đầu tuần với bộ mặt thiểu não, ủ rũ, chậm chạp, ít nói. Ở 20% khác là dạng bứt rứt, cáu kỉnh, khó chịu với mọi người chung quanh. Có người còn kèm theo nhức đầu (từng cơn hay âm ỉ), ăn mất ngon, khó tiêu... Tùy theo sức chịu đựng, môi trường làm việc, điều kiện tâm lý của mỗi người, mà triệu chứng này trội hơn triệu chứng kia, nhưng dẫu sao thì chúng cũng không đáng sợ bằng chứng... nhồi máu cơ tim. Vì sao có chuyện này? TS-BS Võ Thành Nhân – Trưởng Đơn vị tim mạch học can thiệp, Phó Khoa Tim mạch Bệnh viện Chợ Rẫy - giải thích: “Nghỉ ngơi không đúng cách chẳng những không làm giảm mệt mỏi mà còn gây ra stress, và đây chính là một trong những yếu tố dẫn đến nhồi máu cơ tim. Mặt khác, cũng cần biết là cơ thể người cũng như một cỗ máy. Việc vận hành lại sau một thời gian nghỉ ngơi thường không trơn tru vì “tính ì” còn rất  lớn. Nếu trước khi thi đấu, một vận động viên luôn phải làm nóng, thì người lao động cũng cần khởi động lại cơ thể từ từ vào ngày đầu tuần. Lao vào công việc đột ngột để rồi đối mặt với hàng núi công việc mới mẻ thì người ta dễ căng thẳng và làm ảnh hưởng đến con tim”.

Phan Sơn

Ăn uống như thế nào trong những ngày cuối tuần

Bác sĩ Trần Thị Hồng Loan, Trưởng Phòng Kế hoạch Tổng hợp Trung tâm Dinh dưỡng TPHCM, đề nghị:

1) Do trong những ngày làm việc, nhiều người không có đủ thời gian nên thường ăn các loại thức ăn chế biến sẵn, vì thế vào dịp cuối tuần, đa số gia đình thường tổ chức ăn uống thịnh soạn, thậm chí dư thừa với nhiều món tươi ngon, lạ miệng. Nhưng nếu bữa ăn nào bạn cũng “tẩm bổ” quá nhiều thì những bữa còn lại trong ngày cần tiết chế lại cho cân bằng.

2) Tránh quan niệm phải ăn thật nhiều để “bù đắp” cho những ngày làm việc trước đó. Dù có ngon miệng đến mấy, cần tạo ra thói quen dừng việc ăn uống lại khi có cảm giác “vừa đủ”, không nên ăn quá no, quá thừa thãi vì sẽ gây tích lũy nhiều năng lượng và tạo ra sự mệt mỏi sau đó.

3) Không nên ăn quá nhiều thịt (không quá 200 g/ngày) vì thịt thường kèm theo chất béo và cholesterol. Nên xen kẽ thịt, cá, đậu hũ, trứng để cân đối nguồn đạm và chất béo giữa động-thực vật. Nếu ăn quá nhiều chất béo sẽ làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, béo phì và ung thư ruột.

4) Cuối tuần cũng là dịp tiệc tùng, họp mặt, vì thế nếu được mời đi dự thì không vì “quá vui” mà kéo dài thâu đêm suốt sáng. Những hoạt động nghỉ ngơi khác sau một tuần làm việc căng thẳng, kể cả ngủ đủ giấc, cũng quan trọng không kém gì ăn uống để giúp bạn tái tạo lại sức lao động.

5) Nên điều chỉnh số lượng và chất lượng bữa ăn cũng như nhịp điệu sinh hoạt về bình thường vào chiều chủ nhật, bởi điều này không chỉ giúp bạn có được sự sáng suốt, khỏe mạnh để bắt đầu cho tuần làm việc mới, mà nhiều nghiên cứu còn cho thấy những cơn đột quỵ tim thường xảy ra sau những bữa ăn quá độ hoặc nhiều chất béo, và vào sáng thứ hai chứng nhồi máu cơ tim thường gia tăng.

Bác sĩ Lương Lễ Hoàng (CHLB Đức):

“Mỗi ngày nên chọn một niềm vui”

. Phóng viên: Thưa bác sĩ, HCSTH đã được nói đến rất thường trên thế giới. Tuy vậy, hội chứng này dường như vẫn còn mới lạ ở Việt Nam. Liệu đã đến lúc nên làm rõ vấn đề này trong bối cảnh phát triển của nước ta hay chưa?

- Bác sĩ Lương Lễ Hoàng: Cuộc sống mệt mỏi căng thẳng là hình ảnh không thể tách rời trong bối cảnh của một đất nước đang chuyển mình vươn lên. Và như thế, HCSTH là một thực trạng không thể phủ nhận, nó đang và sẽ tiếp tục là nguyên nhân làm giảm sút năng suất lao động. Đã đến lúc cần thông tin và khảo sát về tầm nguy hại đa dạng của hội chứng này, đồng thời quảng bá các phương pháp dự phòng thực tiễn cho người dân.

. Nếu không ngăn chặn được HCSTH thì chuyện gì sẽ xảy ra?

- Nó sẽ biến dạng thành hội chứng “chiều thứ sáu”, theo đó đối tượng sẽ “hết pin” ngay vào chiều ngày thứ sáu vì chỉ cần nghĩ đến ngày thứ hai tuần tới là thấy mỏi mệt rồi. Hoặc tệ hơn nữa, nó chuyển sang “hội chứng mệt mỏi kinh niên”, một vấn đề sức khỏe rất phổ biến ở các nước phát triển hiện nay. Cần quan tâm đến những hội chứng trên đây, vì nếu bớt được một người mệt mỏi là có thêm một bàn tay tích cực xây dựng đất nước.

. Riêng cá nhân bác sĩ có phương pháp nào tâm đắc để mỗi ngày trong tuần đừng nhuốm màu bi quan, đừng đậm nét căng thẳng của “ngày đầu tuần”?

- Nếu tìm về tận cùng căn nguyên thì theo tôi, giải pháp dường như nằm ngoài tầm tay của thầy thuốc. Trong cuộc sống mệt mỏi, căng thẳng, mái ấm gia đình chính là đòn bẩy để ngăn chặn nguy cơ lan rộng của tình trạng đuối sức tâm thể. Mọi biện pháp y học sẽ khó phát huy hiệu quả nếu gia đình, đơn vị cơ bản của xã hội, không còn giữ được cấu trúc lành mạnh. Tôi may mắn có được người bạn đường lúc nào cũng đứng bên tôi để cùng nhau ung dung đi trọn mỗi bước thăng trầm nên tôi dễ tìm lại được “nội lực” trong những ngày thấm mệt. Thêm vào đó, để trung hòa áp lực của cuộc sống, tôi thường áp dụng một phương pháp, không phải học từ bảng đen của trường y, mà từ một bài hát mà tôi hằng ưa thích : “Mỗi ngày tôi chọn một niềm vui”. Vỏ quýt có khi quá dày chẳng qua vì móng tay không đủ nhọn. Ngày nào tiềm năng kháng bệnh của cơ thể chưa hao mòn thì "ngày thứ hai" chắc chắn sẽ bắt đầu với buổi ban mai rạng màu hy vọng.

P.S THỰC HIỆN

Để cơ thể không bị “ngã gục” vào sáng thứ hai, TS-BS Võ Thành Nhân đã đề nghị những nguyên tắc sau:

1) Cố gắng hoàn tất công việc trong tuần vào thứ sáu, như vậy bạn có thể bắt đầu một tuần mới mà không phải lo lắng công việc của tuần rồi. Trường hợp này, bạn sẽ tới cơ quan với tâm trạng thoải mái hơn.

2) Lên chương trình nghỉ ngơi cho 2 ngày cuối tuần. Nếu thứ hai tuần này bạn cảm thấy quá mệt mỏi khi đi làm thì nên sắp xếp nhiều thời gian nghỉ  hơn cho dịp cuối tuần sắp tới.

3) Tập luyện thể thao vào dịp cuối tuần, đặc biệt khi công việc trong tuần của bạn đòi hỏi nhiều thể lực.

4) Tránh thức quá khuya vào tối chủ nhật. Ngủ đủ giấc sẽ giúp bạn khỏe khoắn và minh mẫn khi thức dậy, nhờ thế bạn sẽ thấy đời đáng yêu hơn. 

5) Dành nhiều thời gian hơn để chuẩn bị đi làm vào sáng thứ hai. Như thế bạn sẽ đến cơ quan đúng giờ và “mở hàng” tốt cho tuần lễ đó.

6) Nên ăn sáng kỹ, đặc biệt là sáng thứ hai, để có đủ năng lượng làm việc.

7) Tránh sắp xếp chương trình làm việc quá nặng vào thứ hai, nhất là không nên đặt ra thời hạn chót cho một công việc nào đó vào thứ hai đầu tuần. Nên dàn đều công việc trong tuần ra cho các ngày.

8) Sắp xếp càng ít công chuyện riêng phải làm vào tối thứ hai càng tốt. Chẳng hạn bạn muốn giặt đồ vào tối thứ hai thì nên chuyển sang một ngày khác. Cần nhớ: Thứ hai là ngày khởi động của một tuần làm việc. Vì thế, trong ngày này bạn hãy “nương” cơ thể một chút!