Khói bếp, kẻ thù giấu mặt của sức khỏe

Theo thống kê, hiện nay có tới 1/3 dân số thế giới, tức vào khoảng 2,4 tỉ người đang sử dụng các loại bếp đun sinh khói (củi, than, giấy...) vào việc nấu ăn hằng ngày mà không nhận thấy những nguy cơ đối với sức khỏe. Chương trình Phát triển của Liên Hiệp Quốc (UNDP) cho biết mỗi lần đun bếp, trung bình một người sẽ hít một lượng khói độc tương đương với hút 40 điếu thuốc lá (hay 2 gói thuốc lá). Điều này lý giải tại sao hằng năm có tới l,6 triệu người chết vì các bệnh mà đa phần là phụ nữ và trẻ em.

Trẻ hít khói bếp dễ mắc bệnh viêm đường hô hấp cấp

Cũng theo nghiên cứu, trong khói bếp có rất nhiều hóa chất độc hại đối với hệ thống miễn dịch và hệ thống hô hấp trên của cơ thể như carbone monocide, hydrocarbone, oxide niter, formaldehyde, benzen và muội khói... Vì thế những đứa trẻ thường xuyên hít phải khói bếp có nguy cơ mắc bệnh viêm đường hô hấp cấp cao gấp 2-3 lần so với trẻ được sống trong môi trường không khí trong lành. Trong khi đó, tỉ lệ này ở phụ nữ là 4 lần. Ngoài ra, khói bếp cũng là thủ phạm gây ra các bệnh hen (suyễn), lao, đục thủy tinh thể và sinh con nhẹ cân.

Mặc dù khói bếp độc hại như vậy nhưng cho đến nay, chúng ta vẫn chưa có bất kỳ một hành động hay nỗ lực hợp tác quốc tế nào thực sự mang lại hiệu quả trong việc nâng cao nhận thức cũng như giảm bớt số lượng người sử dụng loại bếp này. Hơn nữa để thực hiện hiệu quả vấn đề này, ngoài nỗ lực của các tổ chức, chính phủ thì thái độ hợp tác của người dân là rất quan trọng, thậm chí còn mang tính quyết định.

Cần thông tin đầy đủ tác hại của khói bếp

Tuy nhiên, thực tế hiện nay là hầu hết những gia đình còn sử dụng kiểu bếp đun đều thuộc diện nghèo, thậm chí rất nghèo, vì thế không dễ thuyết phục họ từ bỏ loại bếp đun truyền thống ít tốn kém. Vậy nên để từng bước thay đổi thói quen đun bếp sinh hoạt của người dân và nâng cao nhận thức của họ về sức khỏe, điều đầu tiên là phải đánh vào ý thức tự bảo vệ sức khỏe của mỗi cá nhân bằng cách thông tin đầy đủ về những tác hại của việc hít phải khói bếp. Sau đó dần dần hướng họ chuyển sang sử dụng các loại bếp tiêu thụ nhiên liệu sạch. Tất nhiên, việc chuyển đổi thói quen này không phải là chuyện một sớm một chiều. Vì vậy trước mắt, các gia đình nên giảm thiểu những nguy cơ bị ngộ độc khói bếp bằng cách lắp đặt thêm ống thông khói, hoặc máy hút khói, khử mùi...

2,5 tỉ USD để cải thiện môi trường không khí trong nhà

Hiện nay, tập đoàn phát triển công nghệ cấp tiến (ITDG), một tổ chức phi chính phủ đặt trụ sở tại nước Anh, đang tiến hành thử nghiệm phương án lắp ống thông khói hoặc máy hút khói ở vùng nông thôn Kenya và bước đầu đã thu được kết quả tương đối khả quan. Sau một thời gian áp dụng, tỉ lệ khí độc hại trong nhà đã giảm xuống 80%. Theo tính toán của ITDG, để cải thiện môi trường không khí trong nhà cho hơn 2,4 tỉ người nói trên thì mức chi phí hằng năm phải lên tới gần 2,5 tỉ USD và phải kéo dài liên tục 12 năm. Tuy nhiên, nếu tính về hiệu quả kinh tế thì mức chi phí này còn rẻ hơn nhiều so với số tiền phải chi vào việc chữa trị các bệnh liên quan đến khói bếp với chi phí trung bình l USD/người/năm.

Trong khi đó, Ủy ban châu Âu (EU) lại đưa ra tiêu chuẩn mới nhằm đánh giá mức độ ô nhiễm không khí trong nhà dựa trên tỉ lệ cho phép của hạt MP 10s/m3 không khí (MP 10s có đường kính xấp xỉ 10 micrometre). Theo tiêu chuẩn này, không khí trong nhà chỉ được đánh giá là sạch khi một năm không được quá 35 lần đo được trên 50 MP 10s/m3 không khí.