Liên tiếp các vụ tự tử ở trẻ vị thành niên

Tọa đàm về phòng ngừa tự sát ở tuổi vị thành niên đã được Viện Sức khỏe tâm thần Trung ương (Bệnh viện Bạch Mai ) tổ chức chiều 7-4. Tại đây, các bác sĩ cho biết ở Việt Nam, tự sát là 1 trong 10 nguyên nhân gây tử vong ở mọi lứa tuổi.

Trầm cảm, bé gái 13 tuổi tự huỷ hoại bản thân 

Một điều tra năm 2020 cho thấy, trong số 6.407 học sinh ở lứa tuổi 11 - 17, có 11% cho biết có ý tưởng tự sát trong vòng 1 năm qua.

Bác sĩ Nguyễn Hoàng Yến, Phòng trẻ em và thanh thiếu niên, Viện Sức khoẻ tâm thần (Bệnh viện Bạch Mai), cho biết mới đây Viện đã tiếp nhận một bệnh nhân nữ 13 tuổi ở Hà Nội được gia đình đưa đến khám, nhập viện điều trị trong tình trạng chán nản, hay khóc, tự ti, bi quan, cảm thấy chán sống và có ý tưởng tự sát.

Các bác sĩ cảnh báo tình trạng trẻ vị thành niên tự tử do trầm cảm kéo dài

Bản thân bệnh nhân đã từng giải toả căng thẳng bằng cách tự gây thương tích (dùng mảnh thủy tinh cứa vào cổ tay gây chảy máu).

Qua thăm khám, các bác sĩ xác định bệnh nhân có hội chứng trầm cảm, có ý tưởng tự sát và hành vi tự huỷ hoại.

Bệnh nhân được điều trị tại bệnh viện 2 tuần nhưng sau đó mắc Covid-19 nên gia đình xin ra viện tự cách ly, điều trị tại nhà nhưng các triệu chứng không thuyên giảm.

Bệnh nhân tiếp tục được gia đình đưa đến bệnh viện với lý do con có các biểu hiện như trước đó kèm theo tình trạng luôn nghe tiếng nói trong đầu xỉ nhục bệnh nhân "bảo" phải chết; bản thân bệnh nhân cảm thấy mình hèn kém, vô dụng, là gánh nặng cho bố mẹ.

Gia đình cho biết con từng học giỏi, trong đội tuyển. Tình trạng bất thường về sức khỏe xuất hiện trong quãng thời gian con học online kéo dài, con không theo kịp, không tập trung, có yêu đương qua mạng; cha mẹ thấy con học hành giảm sút lại ép con học nhiều hơn…

Cũng tại buổi tọa đàm các bác sĩ cho biết theo một số nghiên cứu cho thấy trong số các trường hợp tự sát, 98% có rối loạn về sức khỏe tâm thần tại thời điểm xảy ra sự việc. Trong rối loạn tâm thần, trầm cảm là bệnh lý thường gặp nhất. Tình trạng này gặp nhiều ở nữ hơn nam.

Người lớn chưa biết cách hỗ trợ

Mới đây, Bệnh viện Nhi Trung ương tiếp nhận một bệnh nhi 13 tuổi nhập viện do tự tử bằng thuốc giảm đau liều cao. Được biết, trẻ cảm thấy thất vọng vì bản thân không đáp ứng được những kỳ vọng của cha mẹ, lại thường xuyên xảy ra mâu thuẫn với gia đình do bất đồng quan điểm về phong cách sống và định hướng tương lai mà trẻ đã có ý định tự tử. 

Một trường hợp khác là bệnh nhi 14 tuổi, trẻ đã uống thuốc ngủ tự tử sau khi bị mẹ đánh mắng. Rất may mắn, trong cả 2 trường hợp trên, trẻ đã được gia đình đưa đi cấp cứu kịp thời nên không nguy hiểm đến tính mạng, tuy nhiên tổn thương tâm lý có thể còn ảnh hưởng đến suốt đời.

Tiến sĩ- bác sĩ Ngô Anh Vinh, Phó khoa Sức khoẻ Vị thành niên, Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết, thời gian vừa qua, khoa Sức khỏe Vị thành niên – Bệnh viện Nhi Trung ương cũng đã tiếp nhận một số trường hợp trẻ vị thành niên tự tử liên quan đến mâu thuẫn trong gia đình và trường học. Một số lý do vì bị cha mẹ đánh, cha mẹ chưa hiểu mình nên uất ức, tủi thân, bị bạn bè trêu chọc, điểm kém mà trẻ đã có ý định từ bỏ cuộc sống của mình.

Tổ chức Quỹ nhi đồng Liên hiệp quốc (UNICEF) công bố cứ trung bình mỗi ngày, khoảng 3.000 trẻ vị thành niên chết do tự tử trên thế giới. Tại Việt Nam, tình trạng tự tử ở tuổi vị thành niên đang có xu hướng gia tăng nhưng đáng buồn là người lớn, các bậc phụ huynh chưa biết cách hỗ trợ và can thiệp kịp thời.

Khoa Sức khỏe vị thành niên – Bệnh viện Nhi Trung ương trong thời gian gần đây tiếp nhận nhiều trẻ vị thành niên có chấn động về tâm lý - Ảnh minh họa

Ở độ tuổi vị thành niên, những thay đổi về nhận thức, thể chất, tâm lý và cảm xúc thường làm cho trẻ nhạy cảm hơn với mọi thứ xung quanh. Trẻ gặp khó khăn trong việc tự điều chỉnh để thích nghi trong mối quan hệ với mọi người và những vấn đề khác trong cuộc sống. 

Những áp lực vô hình trong cuộc sống hàng ngày của trẻ, nếu không được chia sẻ, hỗ trợ kịp thời và đúng cách sẽ dẫn đến những suy nghĩ tiêu cực trong trẻ ngày càng nhiều thêm. Đây là yếu tố có thể dẫn đến những rối loạn tâm lý và làm tăng nguy cơ tự tử ở trẻ vị thành niên. 

Bên cạnh đó, tư duy muốn con phải nghe lời tuyệt đối của nhiều cha mẹ ở Việt Nam dễ gặp phải sự chống đối ở trẻ. Với những trẻ không chống đối, sự dồn nén tâm lý lâu ngày có thể đưa đến những hành vi phản ứng không ngờ. 

Một số trẻ tự tử vì không giải tỏa được cảm xúc, cảm giác lạc lõng trong cuộc sống, một số khác tự tử vì “giận cha mẹ”, uất ức, tủi thân, một số vì lo lắng không đáp ứng được kỳ vọng của người khác, thậm chí có trường hợp tự tử chỉ vì muốn gây sự chú ý của người khác, để mọi người mãi nhớ đến mình.

Bác sĩ Ngô Anh Vinh cho hay, ở tuổi vị thành niên, song song với việc phát triển thể chất thì trẻ sẽ có những thay đổi rõ rệt về mặt tâm lý. Trong giai đoạn này, sự phát triển cái "tôi" ở trẻ sẽ khiến con có xu hướng cần cha mẹ tôn trọng những sở thích cá nhân và những quyết định của mình hơn. 

Cha mẹ cần tập cho con kỹ năng tự lập và chịu trách nhiệm, dần trao cho con quyền quyết định một số vấn đề trong cuộc sống. Tuy nhiên, cha mẹ cần luôn dõi theo con để kịp thời can thiệp, giúp đỡ con giải tỏa những lo âu, thay đổi những suy nghĩ lệch lạc của con.

Ngoài ra, cha mẹ không nên áp đặt thành tích học tập hoặc kỳ vọng quá cao vì điều này sẽ gây áp lực cho trẻ. Cha mẹ nên biết nguyện vọng của con như thế nào, để hướng cho con đi đúng theo sở thích, niềm đam mê của con. Đừng cố áp đặt con theo mong muốn của cha mẹ.

Đặc biệt, cha mẹ nên dành nhiều thời gian để lắng nghe con, giải thích để con hiểu và dẫn dắt con đi đúng hướng. Cha mẹ tuyệt đối đừng vì bất lực, nóng giận mà nói ra những lời nhục mạ, xúc phạm, thậm chí là cấm đoán, ép buộc, bạo hành thân thể, bạo hành tinh thần trẻ.