Ngăn ngừa thuốc lá điện tử xâm nhập học đường

PGS-TS Lương Ngọc Khuê - Phó Chủ tịch Hội đồng Y khoa quốc gia, Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh kiêm Giám đốc Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá (Bộ Y tế) - cho biết ngăn ngừa hút thuốc lá trong giới trẻ là một trong những ưu tiên và cũng là nội dung quan trọng mà Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá đã hỗ trợ các tỉnh, thành phố nhằm xây dựng trường học không khói thuốc lá trong thời gian qua. Với sự hỗ trợ của quỹ, sự tham gia chủ động, tích cực của Bộ Giáo dục và Đào tạo, các tỉnh, thành phố, công tác phòng chống tác hại thuốc lá trong trường học đã đạt được nhiều kết quả tích cực.

Gia tăng tỉ lệ sử dụng thuốc lá điện tử ở giới trẻ

Theo điều tra tình hình sử dụng thuốc lá học sinh từ 13 -15 tuổi tại Việt Nam, tỉ lệ hút thuốc trong nhóm tuổi này đã giảm từ 2,5% (năm 2014) xuống 1,9% (năm 2022). Trong nhóm tuổi từ 13 - 17 giảm từ 5,36% (năm 2013) xuống còn 2,78% (năm 2019). Theo PSG Khuê, đây là những kết quả rất đáng khích lệ trong việc ngăn ngừa hút thuốc lá trong giới trẻ, bảo đảm thành công bền vững của chương trình phòng, chống tác hại của thuốc lá. Tuy vậy, các kết quả nghiên cứu cũng cho thấy thực trạng đáng báo động khi tỉ lệ hút thuốc lá điếu thông thường giảm thì tỉ lệ sử dụng thuốc lá điện tử lại gia tăng nhanh chóng, đặc biệt ở giới trẻ.

Điều tra của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) với gần 7.800 học sinh trong độ tuổi 13 - 17 tại 34 tỉnh, thành phố của Việt Nam cho thấy, tỉ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong học sinh vào năm 2019 là 2,6%, nhưng đến năm 2022 đã tăng lên 3,5%. Điều này tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng tới sức khỏe người sử dụng.

Cũng theo WHO, hiện nay có khoảng 20.000 loại hương liệu được sử dụng trong các sản phẩm thuốc lá điện tử, trong đó, rất nhiều loại hương liệu độc hại và chưa được đánh giá toàn diện về mức độ gây hại đối với sức khỏe. "Thuốc lá điện tử được thiết kế đa đạng với nhiều kiểu dáng và nhiều hương vị, chủ yếu nhằm vào giới trẻ. Điều này dẫn đến việc sử dụng thuốc lá điện tử trong học sinh tăng nhanh" - PGS Khuê nói.

Một buổi sinh hoạt ngoại khóa tại Trường THPT Kim Liên, Hà Nội Ảnh: Thái Bình

Không để xâm nhập học đường

Theo PGS Khuê, với con số hơn 40.000 trường học, 20 triệu học sinh trong năm học 2023-2024, việc ngăn ngừa tác hại của thuốc lá đến lứa tuổi học sinh là vô cùng quan trọng. Ngăn ngừa hút thuốc lá trong giới trẻ là một trong những mục tiêu ưu tiên trong các chính sách về phòng, chống tác hại của thuốc lá.

Các chuyên gia cảnh báo điểm chung của các ca ngộ độc ma túy thế hệ mới (có trong thuốc lá điện tử) là tình trạng rất nặng với những biểu hiện co giật, kích thích, vật vã, ảo giác, không kiểm soát được hành vi, tổn thương não và nhiều cơ quan khác. Đáng chú ý, các mẫu xét nghiệm ma túy có trong thuốc lá điện tử trước đây thường chỉ phát hiện 1 chất, chứ không trộn đến 4 chất như gần đây. Khi thuốc lá điện tử phối trộn thêm các chất lạ, chất kích thích, ma túy thì không thể lường trước hậu quả và có thể dẫn tới những hệ lụy đau lòng, trong khi đối tượng sử dụng hầu hết là người trẻ, học sinh.

"Thuốc lá điện tử được thiết kế đa dạng với nhiều kiểu dáng và nhiều hương vị, chủ yếu nhằm vào giới trẻ. Điều này dẫn đến việc sử dụng thuốc lá điện tử trong học sinh tăng nhanh, gây ảnh hưởng xấu tới hành vi, lối sống, sức khỏe của các em. Trong thuốc lá điện tử cũng chứa nicotine như thuốc lá truyền thống. Đây là một chất gây nghiện khiến người hút ngày càng lệ thuộc vào thuốc lá"- PGS Khuê cảnh báo.

Ngoài ra, các nhà khoa học tìm thấy cả các kim loại nặng độc hại trong hơi khói của thuốc lá điện tử như thiếc, nickel, chì và thủy ngân. Họ cũng tìm thấy Diethylene Glycol là một chất độc hóa học độc hại được sử dụng trong chất chống đông. Khi hút thuốc lá điện tử, tinh dầu nóng lên và bay hơi sẽ sinh ra một số hóa chất độc hại như: Formaldehyde, Acetaldehyde là chất có thể gây ung thư; Acrolein là chất có thể gây tổn thương phổi và góp phần gây bệnh tim mạch ở những người hút thuốc… Vì thế, PGS Khuê mong muốn tuyên truyền phòng chống tác hại của thuốc lá, thuốc lá điện tử đến từng học sinh từ mầm non đến đại học, từng giáo viên, nhân viên làm việc trong trường học, để mọi người nhận thức được tác hại của thuốc lá điện tử, góp phần xây dựng môi trường học đường không khói thuốc.