Phức tạp bệnh người già

Đặc điểm nổi bật nhất ở người già là sự lão hóa của cơ thể, quá trình này bắt đầu từ tuổi 30 và tiến triển dần theo năm tháng.

Tuy nhiên, quá trình lão hóa cũng khác nhau tùy theo mỗi cá thể. Trong một con người, sự lão hóa của mỗi cơ quan diễn ra khác nhau, có những cơ quan suy giảm đột ngột, độc lập với các cơ quan khác, chịu nhiều ảnh hưởng của dinh dưỡng, môi trường và lối sống từng người. Lão hóa bình thường có thể gia tăng do các yếu tố nguy hại như tăng huyết áp, nghiện thuốc lá và lối sống quá tĩnh tại.

Chính vì tuổi già có những khác biệt so với tuổi trẻ, gây khó khăn cho vấn đề chẩn đoán nên bệnh của người già thường phức tạp với các biểu hiện chính dưới đây.

Bệnh thường gây tổn thương ở những cơ quan xung yếu nhất của cơ thể như não, tim, gan, hệ nội tiết… và vì các cơ quan này thường khác nhau giữa các cá thể nên bệnh cảnh lâm sàng thường không điển hình. Ví dụ, chỉ có chưa đến 1/4 số người già bị bệnh cường giáp có đầy đủ tam chứng kinh điển là bướu cổ, run tay, lồi mắt. Trong khi số người bệnh cường giáp còn lại có triệu chứng ở các cơ quan khác và không điển hình, như: rung nhĩ, lú lẫn, trầm cảm, ngất hay suy nhược cơ thể. Vì vậy, nếu chỉ dựa vào các triệu chứng kinh điển sẽ dẫn đến chẩn đoán sai và đã có khá nhiều cơ sở y tế và nhiều thầy thuốc mắc phải. Do đó, với người già, việc chẩn đoán phân biệt giữa các bệnh phải tương đối rộng, tránh bỏ sót bệnh dẫn đến những tác hại khôn lường.

Trong thực tế, do quá trình lão hóa, có nhiều dấu hiệu được coi là bệnh lý ở người trẻ nhưng lại là bình thường và khá phổ biến ở người già, như: nước tiểu có vi trùng, ngoại tâm thu của tim, giảm canxi trong xương, giảm dung nạp đường huyết, tăng tần suất co bóp của bàng quang… và những biểu hiện đó chưa chắc là do bệnh lý gây ra. Kinh nghiệm cho thấy việc nhận định sai sẽ dẫn đến xử lý sai nên các thầy thuốc và gia đình bệnh nhân cũng không được phép chủ quan. Ví dụ như khi tìm thấy vi trùng trong nước tiểu của người bệnh kèm theo triệu chứng sốt thì phải nghĩ đến nhiễm trùng cấp tính của đường tiết niệu và cần có những điều trị cần thiết.

Các triệu chứng bệnh ở người già thường do nhiều nguyên nhân gây nên, do đó thầy thuốc không được đơn giản hóa các chẩn đoán. Không nên chỉ hướng độc nhất vào một bệnh, một chẩn đoán mà phải nghĩ đến nhiều khả năng và bệnh lý khác. Điều này đòi hỏi ở thầy thuốc cả kiến thức và kinh nghiệm, sự chuyên tâm thăm khám và có sự hợp tác tốt của gia đình bệnh nhân.