Sỏi niệu quản

Chị L.T.T, 34 tuổi, tới khám ở Khoa Niệu Bệnh viện Vạn Hạnh khi bị đau bụng bên trái, đau lan xuống mặt trong đùi trái, tiểu buốt nhẹ. Sau khi làm siêu âm, chụp phim đường tiểu, bác sĩ xác định được viên sỏi 8 mm nằm ở niệu quản trái làm ứ nước tiểu ở thận. Ngay sau đó, bác sĩ đã dùng phương pháp nội soi từ lỗ tiểu ngoài lấy được viên sỏi. Sau 2 ngày, chị đã xuất viện và 3 ngày sau đã đi làm bình thường.

80% sỏi niệu quản từ thận

Ông L.V.T, 65 tuổi, đến bệnh viện với triệu chứng đau nhiều ở bên phải bụng. Ba ngày liền ông bị sốt lạnh. Biết mình bị sỏi niệu quản cách nay 2 năm và cần phải lấy sỏi ra nhưng ông cứ trì hoãn. Bác sĩ xác định ông bị nhiễm trùng nặng do sỏi gây bế tắc đường tiểu bên phải, có thể trong thận là khối mủ, rất dễ bị nhiễm trùng huyết. Ông vào viện dùng kháng sinh mạnh chích cả tuần mới cắt sốt. Khi đó, các bác sĩ mới tiến hành lấy sỏi cho ông được. Nằm viện hơn 10 ngày, ông mới ra viện và thận của ông đã có những tổn thương không thể hồi phục.

Vị trí sỏi bị kẹt Ảnh: V.H

Ngày nay, tại Việt Nam, ở các trung tâm niệu khoa, bệnh sỏi đường tiết niệu chiếm từ 2/3 đến 3/4 trong các bệnh về đường tiết niệu. Các loại sỏi khác nhau về kích thước, hình dáng, vị trí; thành phần cấu tạo sỏi, thời gian mắc bệnh và mức độ ảnh hưởng của sỏi lên hệ tiết niệu. Có khoảng 80% sỏi niệu quản từ trên thận rớt xuống. Một số sỏi niệu quản sinh ra tại chỗ do dị dạng niệu quản như niệu quản phình to, niệu quản tách đôi, niệu quản sau tĩnh mạch chủ… Các yếu tố này dễ làm ứ đọng nước tiểu dẫn đến sự lắng đọng các tinh thể và kết tụ thành sỏi. Những hòn sỏi có đường kính nhỏ hơn 5 mm, trơn láng có khả năng tự ra được. Tuy nhiên, những hòn sỏi có hình dáng sần sùi, gai góc có nhiều khả năng vướng lại trong lòng niệu quản.

Niệu quản là con đường duy nhất dẫn nước tiểu từ thận xuống bàng quang. Nếu con đường này bị sỏi làm tắc thì thận sẽ bị ứ nước, gây nhiễm trùng, viêm thận dẫn đến hư thận. Khi sự lưu thông dòng nước tiểu bị cản trở sẽ có hiện tượng ứ trệ một phần hay toàn phần khiến thận suy giảm chức năng, gây tàn phá các tiểu cầu thận, giãn đài bể thận, thận giãn to và mỏng dần.

Điều trị sỏi niệu quản

Điều trị sỏi đường tiết niệu muốn có hiệu quả thì việc xác định loại sỏi là rất quan trọng. Uống nhiều nước, 2-3 lít mỗi ngày, có thể làm cho sỏi nhỏ thoát ra khi đi tiểu. Hạn chế các thức ăn chứa nhiều canxi oxalat như sữa, phô mai, nước chè đặc, ăn ít đạm động vật nếu bị sỏi axít uric, tăng cường hoạt động với mục đích giúp sỏi di chuyển ra ngoài như chơi bóng bàn, đạp xe đạp, nhảy dây…

Điều trị cơn đau quặn thận bằng thuốc giảm đau, thuốc giãn cơ trơn, thuốc kháng sinh chống nhiễm trùng. Đối với hòn sỏi nhỏ và trơn láng: Nhờ nhu động của niệu quản, hòn sỏi sẽ di chuyển dần để được tống ra ngoài. Điều này diễn tiến một cách tự nhiên chứ không phải do thuốc làm “bào mòn” hòn sỏi như một số người thường nghĩ. Chỉ có sỏi axít uric là tan được dưới tác dụng của thuốc.

Phẫu thuật lấy sỏi: Các trường hợp sỏi niệu quản cần can thiệp: Sỏi niệu quản trên thận độc nhất; có sốt, bạch cầu, urê trong máu tăng; đau quặn thận và nôn ói không thuyên giảm khi tiêm thuốc giảm đau. Khi nhiễm trùng xảy ra trên một niệu quản bị tắc nghẽn cần phải can thiệp giải quyết càng sớm càng tốt vì khi tắc nghẽn hoàn toàn, chức năng thận bắt đầu suy giảm trong vòng 18 đến 24 giờ. Sau 5 đến 14 ngày, một phần chức năng thận sẽ mất vĩnh viễn. Nếu sự tắc nghẽn kéo dài trên 16 tuần thì phần lớn chức năng thận khó phục hồi, tắc nghẽn mạn tính cũng gây suy giảm chức năng thận.