“Tái sinh” nhiều cuộc đời nhờ ghép tế bào gốc

Các thành viên Câu lạc bộ ghép tế bào gốc đã và đang chuẩn bị bước qua cửa ải vô cùng thách thức với mong muốn có cuộc sống tốt hơn. Ảnh: Trương Hằng

Anh Lâm Tiến B. (Lạng Sơn) mắc căn bệnh Lơ xê mi kinh (ung thư máu) năm 2008. Anh không có lựa chọn nào khác phải ghép tế bào gốc đồng loài. Đến nay, đã qua 12 được ghép tế bào gốc, tại buổi ra mắt Câu lạc bộ bệnh nhân ghép tế bào gốc chiều 29-12 do Viện Huyết học – Truyền máu Trung ương tổ chức, ở tuổi 41 anh B khỏe khoắn chia sẻ lại thời điểm anh quyết định ghép tế bào gốc đồng loài. Theo anh B. kể từ sau khi kết thúc ca ghép tế bào gốc tại viện, anh chỉ phải dùng thuốc thêm sau tháng sau đó theo chỉ định của bác sĩ. Và kể từ đó đến nay đã 12 năm trôi anh vẫn rất khỏe mạnh, sống một cuộc sống hạnh phúc bên gia đình và không phải điều trị thêm bất kỳ một loại thuốc nào. "Việc tuân thủ phương pháp điều trị là điều kiện tiên quyết quyết định thành công ghép tế bào gốc"- anh B. nói.

Bác sĩ Võ Thị Thanh Bình, Trưởng Khoa Ghép tế bào gốc, Viện Huyết học – Truyền máu Trung ương kể lại thời điểm đó kíp bác sĩ vô cùng cân não trước ca ghép đầu tiên này tại viện với nguồn tế bào gốc được cho từ người anh trai ruột. Nguy cơ thải ghép rất cao. "May mắn, ngay ca đầu tiên ghép đồng loài, chúng tôi đã thành công. Nếu không, có lẽ chúng tôi không đủ tự tin để triển khai thêm một ca nào nữa"- bác sĩ Bình kể.

Tương tự, với chị Dương Thị C. (sinh năm 1992, quê Hà Tĩnh) 13 năm trước chị phát hiện bệnh khi có khối u to ở bụng, sưng nách. Khi đó bệnh nhân C. được chẩn đoán mắc bệnh bạch cầu kinh dòng tủy, một loại bạch cầu thể mạn. Hơn 7 năm ròng dùng thuốc, bệnh ngày càng nghiêm trọng, chỉ nôn, không ăn được, cơ thể gầy xác xơ. Khi đó C. chỉ có hai lựa chọn, một là ghép thành công sẽ sống khỏe mạnh, hoặc là cơ thể không phù hợp ghép sẽ tử vong. Cô được các bác sĩ Viện Huyết học – Truyền máu Trung ương ghép tế bào gốc. Sau ghép, C. nôn ra máu, cơ thể suy kiệt và 4 tháng 4 đó cô vẫn mang gen bệnh. "Lúc ấy tôi nghĩ, chắc mình không còn duyên với cuộc đời nữa. Tôi bị sụp đổ hoàn toàn. Nhưng nghĩ đến số tiền cả nhà phải đi vay nợ cứu sống mình, tôi cố gắng từng ngày. Đến tháng thứ 5, các chỉ số của tôi vô cùng tốt và từ đó đến nay đã 6 năm qua tôi có cuộc sống bình thường, khỏe mạnh"- C. chia sẻ.

Bác sĩ Võ Thị Thanh Bình cho biết trong 14 năm qua, từ khi triển khai được ca ghép tự thân từ năm 2004, viện đã thực hiện được 445 ca ghép tế bào gốc, trong đó có 234 ca ghép tự thân, 211 ca ghép đồng loài. Riêng về ghép đồng loài, viện đã nghiên cứu và triển khai được nhiều kỹ thuật ghép phức tạp, từ nhiều nguồn tế bào gốc khác nhau như: Ghép tế bào gốc máu dây rốn (cùng huyết thống và không cùng huyết thống), ghép nửa hòa hợp (ghép haplotype), ghép nửa hòa hợp kết hợp với tế bào gốc máu dây rốn...

Năm 2014, Viện Huyết học - Truyền máu Trung ương là đơn vị đầu tiên thực hiện thành công ca ghép tế bào gốc từ máu dây rốn cộng đồng (không cùng huyết thống), đem lại cơ hội hồi sinh cho cả những người bệnh không tìm được nguồn tế bào gốc phù hợp từ người thân.

Bác sĩ Bình cho biết trong quá trình ghép tế bào gốc, người bệnh phải trải qua một khoảng thời gian dài (từ 1 - 3 tháng) trong phòng cách ly, phải vượt qua quá trình điều trị hóa chất liều cao, có tác dụng mạnh hơn, giúp tiêu diệt tế bào ác tính, tế bào miễn dịch tồn dư trong cơ thể, tạo điều kiện tốt để khi tế bào gốc vào cơ thể có thể phát triển ổn định. Hóa chất liều cao đồng thời cũng tiêu diệt các tế bào lành tính, dẫn đến tình trạng thiếu máu, nhiễm trùng, xuất huyết, viêm loét... "Đối với người bệnh, quá trình ghép tế bào gốc là một hành trình đầy khó khăn và thử thách cả về tinh thần và thể chất. Đã có nhiều người bệnh gọi đó là một cuộc chiến "sinh tử", "như được sinh ra lần thứ 2". Vì thế, người bệnh thực sự rất cần có thêm kiến thức từ các chuyên gia/bác sĩ để có biện pháp chăm sóc, duy trì sức khỏe. Đồng thời, họ cũng cần sự chia sẻ, động viên, cần được truyền thêm hy vọng và động lực từ những người bệnh đã ghép tế bào gốc để vượt qua cuộc chiến cam go bệnh tật"- bác sĩ Bình chia sẻ.

Từ lý do đó, Viện Huyết học - Truyền máu Trung ương đã thành lập Câu lạc bộ Bệnh nhân ghép tế bào gốc nhằm hỗ trợ người bệnh nói chung và người bệnh có nhu cầu/cơ hội ghép tế bào gốc thêm thông tin, kiến thức về ghép tế bào gốc. Câu lạc bộ cũng sẽ hỗ trợ người bệnh ghép được cập nhật kiến thức chăm sóc trước, trong và sau quá trình ghép, và tập hợp những người bệnh ghép thành công để tạo thêm động lực và minh chứng cho hiệu quả của việc ghép tế bào gốc trong điều trị bệnh máu... Việc thành lập Câu lạc bộ bệnh nhân ghép là nguyện vọng, mong muốn tha thiết của người bệnh và cũng là trăn trở của các y, bác sĩ. Hy vọng rằng, câu lạc bộ sẽ trở thành điểm tựa tinh thần của người bệnh, là cầu nối để đội ngũ nhân viên y tế chăm sóc, hỗ trợ tốt hơn cho người bệnh ghép.