Trẻ dễ tử vong do đái tháo đường

Bệnh đái tháo đường (tiểu đường) tuy ít gặp so với các bệnh thông thường khác ở trẻ em nhưng là bệnh thường gặp nhất trong nhóm bệnh nội tiết ở trẻ em. Việc phát hiện trẻ bị đái tháo đường hiện nay không phải dễ dàng đối với phụ huynh cũng như nhân viên y tế vì bệnh sử diễn tiến không điển hình.

Có thể do di truyền

Triệu chứng đặc trưng của bệnh tiểu đường ở trẻ là ăn nhiều, khát nhiều, uống nhiều, tiểu nhiều, thường gọi là triệu chứng “bốn nhiều”. Tuy nhiên, trên thực tế, ít gặp trẻ tiểu đường biểu hiện cả triệu chứng “bốn nhiều” mà chỉ gặp các biểu hiện ăn kém, sụt cân, mệt mỏi, suy kiệt, nôn ói, đau bụng, mất nước, rối loạn tri giác (lơ mơ, hôn mê) hoặc biểu hiện qua suy giảm sức đề kháng cơ thể như bị nhọt da, viêm ngứa bộ phận sinh dục, viêm quanh nướu răng hay biểu hiện thần kinh như tê rần ở chân, mạch máu võng mạc: giảm thị lực, hoa mắt. Khi có các triệu chứng gợi ý trên, hãy đưa trẻ đến cơ sở y tế để được khám tầm soát bệnh tiểu đường. 

Một bệnh nhi bị nhiễm trùng tiểu đường được điều trị tại Bệnh viện Nhi Đồng 1 TPHCM. Ảnh: C.T.V

Đái tháo đường ở trẻ em là một bệnh mạn tính do rối loạn quá trình sử dụng và tích trữ chất đường dẫn đến hậu quả là nồng độ đường trong máu (glucose) vào buổi sáng chưa ăn cao hơn mức bình thường từ 126 mg% trở lên. Nguyên nhân cơ bản của sự rối loạn này là thiếu chất insulin sản xuất bởi tuyến tụy (tiểu đường type 1) hoặc khiếm khuyết tác động của insulin (tiểu đường type 2).

Insulin giúp cho cơ thể chuyển hóa, sử dụng chất glucose cung cấp bởi thức ăn giàu đường bột. Bệnh tiểu đường không lây cho người xung quanh nhưng có tính di truyền, ông bà nội ngoại hoặc cô, dì, chú, bác hoặc cha mẹ bị tiểu đường thì con cháu có thể bị tiểu đường.

Khoa học chưa chứng minh được ăn nhiều đường gây ra bệnh tiểu đường, nhưng nó làm cho bữa ăn mất cân bằng, lượng đường “dư” trong máu buộc tụy tạng và các cơ quan khác phải làm việc nhiều để chuyển đường thành mỡ đưa đến mập phì và các rối loạn khác không có lợi cho sức khỏe.

Rối loạn tri giác

Đối với những trẻ đã mắc bệnh đái tháo đường, bà mẹ nên tuân thủ chế độ điều trị, hướng dẫn chăm sóc trẻ tại nhà của bác sĩ, đặc biệt là việc sử dụng đúng và đủ liều insulin tại nhà, cũng như nhận biết những dấu hiệu trẻ đã bị đái tháo đường nhiễm toan ceton như buồn nôn, bỏ ăn, đau bụng, thở nhanh, lừ đừ, vật vã để nhanh chóng đưa trẻ đến bệnh viện cấp cứu kịp thời.

Trong nhóm trẻ bị tiểu đường, người ta nhận thấy tần suất bệnh cao nhất ở 2 nhóm tuổi là 5-7 tuổi tương ứng với thời điểm tăng tiếp xúc với các tác nhân nhiễm trùng khi bắt đầu đi học và nhóm tuổi dậy thì tương ứng với lúc tăng tiết hormone sinh dục, hormone tăng trưởng và các stress ở lứa tuổi này.

Nam nữ có thể mắc bệnh như nhau. Đa số trẻ mắc bệnh tiểu đường type 1. Một số ít mắc bệnh tiểu đường type 2 thường ở trẻ dư cân, béo phì. Người ta cũng nhận thấy bệnh tiểu đường có liên quan đến nhiễm siêu vi cúm, quai bị, Rubella...

Biến chứng cấp tính quan trọng nhất là nhiễm toan ceton có thể diễn tiến nặng, đưa đến tử vong nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Trẻ đái tháo đường nhập viện vì nhiễm toan ceton với các lý do khác nhau: triệu chứng hô hấp (29,4%), tiêu hóa (32,4%), mệt (16,2%), đây là một thách thức cho các bác sĩ lâm sàng, dễ chẩn đoán nhầm với bệnh khác.

Biến chứng cấp thời có thể gây nguy hiểm đến tính mạng trẻ là hôn mê nhiễm toan ceton. Trẻ biểu hiện rối loạn tri giác lơ mơ, hôn mê, thở nhanh sâu, mất nước có thể dẫn đến tử vong nếu không được điều trị kịp thời. Biến chứng lâu dài như tổn thương mạch máu ở võng mạc: giảm thị lực, hoa mắt, có thể đưa đến mù lòa; ở thận: tiểu đạm, có thể suy thận; ở chân: chân lạnh, tím đỏ, loét; tổn thương thần kinh: tê rần, rát bỏng, đau nhức chân.