Tại VN, vắc-xin phòng bệnh dại sản xuất từ mô não chuột được sản xuất từ năm 1974 ở 3 cơ sở, nhưng từ đầu năm 2006, Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương đã ngừng sản xuất vắc-xin phòng bệnh dại làm từ não chuột và mới đây, hồi tháng 1-2007, Viện Pasteur TPHCM cũng ngừng sản xuất vắc-xin này. Như vậy, cho đến thời điểm này chỉ còn duy nhất Viện Vắc-xin và Sinh phẩm số 2 Khánh Hòa sản xuất vắc-xin Fuenzalida và vẫn được Bộ Y tế cho phép lưu hành.
Đã có hàng nghìn ca tai biến
So với vắc-xin ngừa dại được sản xuất bằng phương pháp cấy trên tế bào, vắc-xin Fuenzalida có giá thành khá rẻ. PGS-TS Đinh Kim Xuyến, Phó Chủ nhiệm chương trình Phòng chống bệnh dại quốc gia, cho biết vắc-xin này được sản xuất từ mô não chuột, do vậy, trong quá trình tinh chế để tách các virus ra sẽ rất khó khăn loại bỏ được tất cả các thành phần không cần thiết như protein và myelin của não chuột. Chính các thành phần tồn dư này, đặc biệt là lượng myelin (một thành phần của sợi thần kinh) tồn dư, có thể gây ra các tổn thương hệ thần kinh của người được tiêm ngừa, như: viêm não, màng não, viêm tủy, viêm tủy cắt ngang...
Cũng theo TS Xuyến, sau hơn 30 năm được sử dụng, vắc-xin này góp phần không nhỏ trong việc giảm nhiều trường hợp tử vong do bệnh dại hằng năm, tuy nhiên cũng đã có hàng ngàn ca tai biến do vắc-xin Fuenzalida cần phải xử lý.
Các chuyên gia dịch tễ cũng cảnh báo, tiêm vắc-xin dại do VN sản xuất (Fuenzalida) có một số phản ứng tại chỗ tiêm như: ngứa, sưng tấy đỏ tại nơi tiêm... thường vài ngày sau đó sẽ hết. Đối với một số người có cơ địa dị ứng, bị bệnh mãn tính, nghiện rượu... có thể có phản ứng như sốt nhẹ, nhức đầu, buồn nôn, chóng mặt... Trường hợp nặng, bệnh nhân có một số triệu chứng xuất hiện từ ngày thứ 5 trở đi: buồn ngủ, tê chân tay và có thể dẫn đến di chứng liệt do tiêm vắc-xin, tỉ lệ từ 3 - 8/10.000 trường hợp. Cũng vì lý do tìm hiểu độ an toàn của vắc-xin nội, năm 2000, TS Đinh Kim Xuyến đã tiến hành nghiên cứu trên 80 bệnh nhân trong một lô tiêm ngừa dại và phát hiện đều có phản ứng phụ tại chỗ hoặc toàn thân.
Trong khi đó, WHO liên tục khuyến cáo các nước nên bỏ vắc-xin ngừa dại làm từ não động vật mà thay bằng vắc-xin làm từ tế bào. Năm 2004, loại vắc-xin nhập ngoại Verorab do Pháp sản xuất đã được Bộ Y tế cho triển khai rộng rãi tại các điểm tiêm chủng. TS Xuyến cũng khẳng định, đối với vắc xin ngừa dại sản xuất từ tế bào như vắc-xin dại Verorab do Pháp sản xuất rất an toàn, hiệu quả bảo vệ cao, thời gian bảo vệ được 1 năm và không gây ra các bệnh lý não sau khi tiêm ngừa vì vậy được WHO khuyến cáo sử dụng.
Tuy nhiên, qua tiến hành nghiên cứu ở VN, chương trình phòng chống bệnh dại nhận thấy, rất ít người dân lựa chọn loại vắc-xin này bởi giá thành khá cao (khoảng 300.000 đồng/liều trong khi đó vắc-xin VN chỉ khoảng 80.000 đồng/liều).
Quyết định cuối cùng thuộc Bộ Y tế
Lý giải nguyên nhân tại sao vẫn cho phép sử dụng loại vắc-xin thiếu an toàn này, PGS-TS Đinh Kim Xuyến cho rằng, việc ngừng sử dụng vắc-xin dại của VN sản xuất không thể nói là làm được ngay vì sẽ gây những khó khăn về vắc-xin thay thế cũng như điều kiện kinh tế, trong khi đó mỗi năm VN có trên dưới 500.000 người tiêm do vật nuôi cắn. Hiện ở VN, tỉ lệ nhiễm dại ở đàn chó tương đối cao (khoảng 97%), trong khi đó lại chưa có phòng xét nghiệm xem con chó có bị dại hay không, vì thế để an toàn, phần lớn người dân chọn giải pháp tiêm phòng. Đây là một trong những giải pháp giúp giảm nhanh các ca tử vong do bệnh dại từ 500 (năm 1990-1995) xuống còn 30 đến 80 người.
Theo bà Xuyến, việc quyết tâm ngừng sản xuất và sử dụng vắc-xin dại Fuenzalida sẽ phải thực hiện trong thời gian sớm nhất nhưng quyết định cuối cùng vẫn thuộc về Bộ Y tế. Một trong những phương án đang được các chuyên gia của chương trình phòng chống bệnh dại tích cực triển khai là tiến hành nghiên cứu, sản xuất vắc-xin ngừa dại tế bào trong nước để chủ động về thời gian và giá thành.
|
ĐẠI DIỆN BỘ Y TẾ NÓI GÌ? Thứ trưởng Bộ Y tế Cao Minh Quang: Đến năm 2008 mới ngừng sử dụng vắc-xin ngừa dại gây tai biến
Tuy nhiên, theo Thứ trưởng Cao Minh Quang, chậm nhất cũng phải đến năm 2008 mới có thể ngừng hoàn toàn vắc- xin Fuenzalida. Bởi nếu dừng ngay trong thời điểm này sẽ gây khó khăn trong việc tìm nguồn vắc- xin thay thế. Tuy nhiên, để người dân được tiếp cận nhiều hơn với nguồn vắc- xin an toàn, Bộ Y tế giao cho chương trình phòng chống bệnh dại, Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương, Cục Y tế Dự phòng tìm phương án thay thế vắc- xin nhưng phải bảo đảm các yếu tố về chất lượng và giá hợp lý cho người dân. Ông Quang cũng đề nghị các đơn vị này tiến hành đàm phán với nhà sản xuất để nhập nguyên liệu sản xuất vắc- xin dạng tế bào tiến hành đóng gói tại VN để giảm bớt các chi phí. Nếu phương án này được thực hiện, giá mỗi liều vắc- xin dại sản xuất từ tế bào khoảng 150.000 đồng. Ông Quang cũng cho biết thêm, những phản ứng sau tiêm là điều mà nhà sản xuất cũng như người sử dụng đều không mong muốn, nhưng đối với bất kỳ loại vắc- xin nào cũng có những tỉ lệ phản ứng nhất định sau tiêm. Tuy nhiên, nếu không tiêm vắc-xin, khả năng tử vong còn cao hơn gấp nhiều lần. Do đó, để an toàn cho người dân, Bộ Y tế khuyến cáo việc theo dõi những phản ứng sau tiêm để giảm thấp nhất các trường hợp tai biến nặng. |
Chiều 19-6, Thứ trưởng Bộ Y tế Cao Minh Quang đã có buổi làm việc với lãnh đạo Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương và chương trình phòng chống bệnh dại quốc gia về các thông tin liên quan đến việc ngưng sử dụng vắc- xin bệnh dại gây ra tai biến. Tại buổi làm việc, PGS-TS Đinh Kim Xuyến, đã báo cáo lãnh đạo Bộ Y tế xung quanh các thông tin về vắc- xin Fuenzalida, đồng thời đề nghị Bộ Y tế xem xét việc ngừng sử dụng vắc- xin phòng bệnh dại này trong thời gian sớm nhất.
|
Ý KIẾN NHÀ CHUYÊN MÔN Bác sĩ Nguyễn Đắc Thọ, Phó Giám đốc Trung tâm Y tế Dự phòng TPHCM: Ngưng sử dụng, chờ bộ quyết định Vắc-xin ngừa dại Rabivax làm từ não chuột non không có hiệu quả ngừa dại cao nhưng lại dễ gây tai biến. Tuy nhiên, do không có quyết định ngưng sử dụng của Bộ Y tế nên một số nơi như Trung tâm YTDP vẫn dùng để ngừa dại cho người bệnh. Do vắc-xin ngừa dại thế hệ mới có giá khá đắt, không phù hợp với khả năng chi trả của người nghèo nên bên cạnh đó vẫn có loại vắc-xin sản xuất tại Việt Nam với giá rẻ để bệnh nhân có thể lựa chọn. Hiện nay vắc-xin ngừa dại thế hệ mới Verorab giá 165.000 đồng/lọ thì bệnh nhân phải trả 725.000 đồng cho 5 lần tiêm, đây là số tiền lớn cho những người có thu nhập thấp phải bỏ ra cho những chuyện rủi ro như bị chó cắn. Trong khi đó, với vắc-xin Rabivax bệnh nhân chỉ trả 72.000 đồng cho 8 mũi tiêm ngừa dại. Từ vụ tai biến của bệnh nhân Hiếu, ngày 14-6 Sở Y tế TPHCM đã ra quyết định ngưng sử dụng vắc-xin Rabivax trên toàn TP và thu hồi những lô chưa sử dụng. Vì vậy Trung tâm YTDP cũng đã ngưng ngừa dại bằng loại vắc-xin này. Đến nay, các cơ sở y tế vẫn tiếp tục chờ quyết định của Bộ Y tế về việc lưu hành của vắc-xin Rabivax và việc hỗ trợ bệnh nhân Hiếu. Bác sĩ Trần Tịnh Hiền, Phó Giám đốc BV Bệnh Nhiệt đới: Từ năm 1999, bệnh viện đã ngưng sử dụng Mặc dù không có quyết định của Bộ Y tế nhưng BV Bệnh Nhiệt đới đã ngưng sử dụng vắc-xin Rabivax từ năm 1999 vì chúng tôi nhận thấy vắc-xin này không an toàn, gây ra những biến chứng rất nguy hiểm cho người bệnh. So với biến chứng dại gây tử vong thì biến chứng của loại vắc-xin này làm bệnh nhân bị liệt thì việc chủng ngừa không có giá trị gì. Vào năm 1999, BV đã tiếp nhận điều trị một trường hợp bị tai biến tổn thương não và liệt tứ chi khi tiêm vắc-xin ngừa dại đến mũi thứ ba. Phải mất ba tháng rưỡi bệnh nhân mới được điều trị phục hồi nhưng sau đó phải tập thêm vật lý trị liệu mới có thể sinh hoạt gần như bình thường trở lại. Vắc-xin Rabivax làm từ não chuột non có chứa protein rất dễ gây phản ứng viêm não cho bệnh nhân nhưng khả năng phòng ngừa dại lại thấp. Trong khi đó những loại vắc- xin được bào chế từ tế bào thận khỉ chỉ gây những phản ứng như sưng, đau nhẹ chỗ viêm và sẽ hết sau vài ngày. N.Phương |
và quét mã QR
Bình luận (0)