Tạo điểm tựa, gieo tự tin cho gia đình trẻ

Ngày 27-6, Báo Người Lao Động tổ chức talkshow với chủ đề "Làm sao để gia đình trẻ muốn và dám sinh con?".

Chương trình có sự tham gia của các chuyên gia: PGS-TS-BS Hoàng Thị Diễm Tuyết, Giám đốc Bệnh viện Hùng Vương; ThS Nguyễn Quang Việt Ngân, Giám đốc Chương trình Nghiên cứu Chính sách công - Viện Nghiên cứu Khoa học Xã hội và Nhân văn; ThS Nguyễn Thị Ngọc Vui - nhà tâm lý học, giảng viên Khoa Tâm lý học Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn - ĐHQG TP HCM.

Áp lực tài chính

ThS Nguyễn Quang Việt Ngân cho hay có nhiều nguyên nhân dẫn đến việc các cặp vợ chồng trẻ chưa muốn có con hoặc không sinh thêm con. Trong đó, nổi bật là áp lực tài chính và chi phí nuôi con lớn.

Theo nữ chuyên gia, chi phí cho giáo dục, y tế, ăn uống, quần áo và các hoạt động ngoại khóa cho con ngày càng tăng cao, đặc biệt ở các đô thị lớn. Nhiều gia đình trẻ cảm thấy áp lực nặng nề để bảo đảm một cuộc sống đầy đủ và tốt nhất cho con. Ngoài ra còn là nỗi lo về việc làm, sự không ổn định trong thu nhập, giá nhà ở tăng cao… Nhiều bạn trẻ cũng chọn ưu tiên phát triển bản thân, sự nghiệp và tự do cá nhân.

Một nguyên nhân khác là nhiều người trẻ muốn dành thời gian để học tập, trau dồi kiến thức, phát triển sự nghiệp cá nhân trước khi bước vào giai đoạn làm cha mẹ. Họ mong muốn mọi thứ phải thật hoàn hảo trước khi sinh con.

ThS Nguyễn Quang Việt Ngân cũng phân tích những khó khăn trong việc chia sẻ gánh nặng chăm sóc gia đình và phát triển sự nghiệp giữa hai giới. "Nhiều phụ nữ gặp khó khăn trong việc quay lại thị trường lao động sau thời gian nghỉ thai sản hoặc phải chấp nhận công việc với mức lương thấp hơn. Điều này khiến họ lo ngại về tài chính và sự nghiệp" - bà Ngân nói.

Cũng theo ThS Ngân, trong bối cảnh xã hội hiện đại, quyết định sinh con của các gia đình trẻ không đơn thuần là vấn đề cá nhân mà còn chịu tác động mạnh mẽ bởi các yếu tố kinh tế - xã hội và tâm lý. Áp lực tài chính và nỗi lo về tương lai của con đang là mối quan ngại lớn nhất, ảnh hưởng trực tiếp đến quyết định này.

Về phía y học, PGS-TS-BS Hoàng Thị Diễm Tuyết cho biết theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới, phụ nữ nên sinh con sau 18 tuổi và trước 35 tuổi. Nếu sinh quá sớm hoặc quá trễ sẽ ảnh hưởng đến cả mẹ và bé. Thai phụ càng lớn tuổi, tỉ lệ sẩy thai và các bệnh lý thai kỳ như đái tháo đường, tiền sản giật... càng cao. Sau 40 tuổi, tỉ lệ dị tật thai nhi có thể tăng lên 10%.

Bà Tuyết nhấn mạnh: "Hiện nay, y học có nhiều phương tiện tiên tiến để tầm soát thai kỳ nhưng không phải là tất cả, nguy cơ tiềm ẩn vẫn còn. Thực tế cho thấy nhiều thai phụ bị tiền sản giật, hôn mê. Cho dù y học có tiến bộ thì cũng đừng "đùa với lửa", cần chọn tuổi mang thai hợp lý nhất".

Để dân số ổn định, đất nước không rơi vào tình trạng già hóa, các cặp vợ chồng được khuyến khích sinh đủ 2 con. Tuy nhiên, thực tế một trong những rào cản lớn nhất vẫn là kinh tế. Khác với quan niệm "trời sinh voi sinh cỏ" trước đây, giới trẻ ngày nay mong muốn nuôi con thật đầy đủ về vật chất: cho con học trường quốc tế, học ngoại ngữ, học đàn, học bơi… Những đòi hỏi toàn diện và nhu cầu cao này làm các cặp vợ chồng ngại sinh thêm con.

Thêm vào đó, phụ nữ ngày nay quan tâm rất nhiều đến vóc dáng và sự phát triển bản thân nên cũng có xu hướng không muốn sinh con thứ 2.

Cần sự chung tay của toàn xã hội

ThS Nguyễn Thị Ngọc Vui nhìn nhận cả truyền thông lẫn thay đổi tư duy và đi kèm với sự hỗ trợ về kinh tế đều góp phần quan trọng để các cặp vợ chồng, đặc biệt là phụ nữ, quyết định sinh con.

"Cần thay đổi tư duy của người trẻ về vấn đề sinh con. Để làm được điều này, cần thay đổi về mặt truyền thông, bởi mấu chốt của truyền thông là có thể đánh vào tư duy của mỗi người" - bà Vui đề xuất. Đồng thời, bà nhấn mạnh cần truyền thông để người trẻ hiểu rằng sinh con là điều nhẹ nhàng chứ không phải là một cơn khủng hoảng có thể gây ra sang chấn tâm lý. Cần giúp người trẻ cảm nhận rằng khi sinh con cũng chính là đang đóng góp cho bản thân, gia đình và xã hội. Người trẻ cần nhìn nhận câu chuyện sinh con là một quyền nhiều hơn là nghĩa vụ để từ đó không bị áp lực.

"Xã hội ngày nay cũng cần nhìn nhận sự thành công của người phụ nữ đến từ cả việc sinh và nuôi dạy con cái" - bà Vui nói.

ThS Nguyễn Quang Việt Ngân đánh giá việc sửa đổi điều 10 Pháp lệnh Dân số là một bước tiến quan trọng, thể hiện sự điều chỉnh của chính sách dân số Việt Nam để thích ứng với tình hình mới, đặc biệt là tỉ lệ sinh thấp và già hóa dân số. Để bảo đảm người dân hiểu đúng, đủ và cảm thấy yên tâm hơn khi lựa chọn sinh con theo điều kiện của mình, cần triển khai đồng bộ các hoạt động truyền thông và hỗ trợ chính sách.

Theo đó, cần làm rõ tinh thần của việc sửa đổi đó là nhấn mạnh sự chuyển dịch từ chính sách "hạn chế sinh" sang "khuyến khích sinh" phù hợp, tôn trọng quyền lựa chọn của mỗi cặp vợ chồng. Cần tập trung vào lợi ích của việc sinh đủ con và các chính sách hỗ trợ đi kèm; đối thoại cởi mở, giải đáp thắc mắc bằng cách tổ chức các diễn đàn trực tuyến/trực tiếp để người dân có thể đặt câu hỏi và được giải đáp kịp thời bởi các chuyên gia, đại diện cơ quan quản lý; nâng cao nhận thức về già hóa dân số và tác động của nó.

Còn theo PGS Diễm Tuyết, khi người phụ nữ sinh con sẽ có nhiều biến đổi trên cơ thể. Cần nhìn nhận sự biến đổi này là sự hy sinh, đánh đổi to lớn của người phụ nữ. Do đó, họ rất cần sự chia sẻ của người chồng, gia đình, bạn bè và đồng nghiệp. Đây sẽ là hạnh phúc và động lực để giúp người phụ nữ có thể đưa ra quyết định sinh con.

"Phụ nữ cần hiểu rằng làm mẹ là một thiên chức và được làm mẹ là một điều thiêng liêng. Tuy nhiên, một mình người phụ nữ thì không thể làm được điều này. Để họ có thể mạnh dạn đưa ra quyết định sinh con thì cần sự cổ vũ, đồng hành mạnh mẽ từ gia đình, người thân, bạn bè và cả toàn xã hội" - bà Tuyết nhấn mạnh.

"Nếu xã hội có những chính sách hỗ trợ để người phụ nữ mang thai và sinh con được thuận lợi hơn, tôi tin rằng họ sẽ không ngại hy sinh để có thể thực hiện thiên chức làm mẹ" - bà Tuyết nêu quan điểm.