Bùi Lương với cuộc đời vạn dặm

Vừa thoáng thấy ông cùng các học trò giành cả 2 ngôi vô địch Giải Việt dã “Chào năm mới 2016” ở Bình Dương, tôi lại gặp ông sau đó vài ngày trong buổi sớm đầu năm gió thổi từng cơn lạnh ngắt trên đỉnh núi Bà Rá cao gần 800 m so với mực nước biển. Ông hồ hởi ôm chặt từng đứa con - cách ông gọi 20 VĐV của đội tuyển điền kinh Bình Phước - vừa góp sức chinh phục 4 danh hiệu leo núi cùng 10/11 ngôi vô địch, kể cả ngôi nhất toàn đoàn, tại Giải Việt dã leo núi toàn quốc Bà Rá 2016.

Miệt mài với nghề

Giới chuyên môn từng ngả mũ bái phục tài năng của ông suốt từ thời trẻ nay vẫn không tiếc lời đánh giá cao sự bền bỉ, đóng góp không mệt mỏi và đặc biệt hiệu quả của vị HLV sắp bước sang tuổi 77 Bùi Lương. Khi bạn bè đồng trang lứa hầu hết đã lui về vui vầy bên con cháu, một số thậm chí đã ra người thiên cổ, “lão” HLV Bùi Lương vẫn miệt mài với nghề. Ông chấp nhận cuộc sống xa nhà chỉ để được gắn bó với điền kinh, nghiệp dĩ đã theo ông từ khi còn là cậu học sinh miền Nam tập kết, ngày ngày sải bước trên các con phố Hải Phòng với đôi chân trần rắn rỏi…

Những năm sau khi miền Bắc được hoàn toàn giải phóng, phong trào TDTT trong nhà trường phát triển rất mạnh. Ban đầu chỉ cùng vài người bạn tập chạy hằng ngày cho khỏe người, năm 1957, Bùi Lương xếp hạng 3 cự ly 5 km Giải Điền kinh học sinh toàn Hải Phòng. Phấn khởi với thành tích bước đầu này, Bùi Lương sáng nào cũng dậy sớm tập chạy rồi mới đến trường. Chạy trở thành thói quen đối với cậu, kể cả sau này khi trở thành công nhân Nhà máy Xi măng Hải Phòng hay khi gia nhập quân ngũ.

HLV Bùi Lương vẫn miệt mài truyền nghề cho học trò ở tuổi 77

Người của những kỷ lục

Hai mươi năm gắn bó với đường chạy, Bùi Lương sở hữu bảng thành tích đáng nể: Chín lần vô địch Giải Việt dã Báo Tiền Phong, trong đó có 8 năm liên tiếp về nhất; liên tục thiết lập kỷ lục mới các cự ly đường trường 5.000 m, 10.000 m và marathon mà phải hàng chục năm sau, những thành tích này mới bị xô đổ bởi chính các học trò của ông. Ông cũng vinh dự được khoác áo đội tuyển quốc gia tham dự nhiều giải quốc tế, nhiều lần được bình chọn VĐV tiêu biểu toàn quốc và sau này còn được nhà nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng ba, Huân chương Kháng chiến.

Nhớ về những năm tháng gian khổ nhưng đáng nhớ ấy, Bùi Lương bộc bạch: “Những năm tháng chiến tranh ác liệt đó, chỉ có tình yêu với thể thao mới giúp chúng tôi trưởng thành. Không có kỷ luật tập luyện nào nghiêm khắc bằng kỷ luật do chính mình đặt ra, cứ tâm niệm như thế, bản thân tôi đã đạt được nhiều thành tích khi thi đấu”.

Thầy của nhiều nhà vô địch

Khi tuổi đã cao, năm 1977, ông theo học Đại học TDTT Từ Sơn nhằm tích lũy thêm kiến thức chuyên môn, chuẩn bị cho chặng đường mới trong cuộc đời thể thao. Chuyển sang làm HLV cho đội điền kinh Hà Nội, Bùi Lương phát hiện và đào tạo nhiều VĐV tiêu biểu như Đặng Thị Tèo (vô địch quốc gia các cự ly trung bình và dài, 6 lần vô địch việt dã, kỷ lục gia marathon toàn quốc), Nguyễn Thu Phương, Nguyễn Thị Hòa, Lưu Văn Hùng, Nguyễn Chí Đông... Tại SEA Games 2003, 2 học trò của ông đều giành huy chương là Đoàn Nữ Trúc Vân (HCV 10.000 m, HCĐ 5.000 m) và Nguyễn Thị Hòa (HCB marathon). Đến SEA Games 2009, đến lượt các VĐV Phạm Thị Hiên, Bùi Thị Hiền tỏa sáng trên đường chạy dài cùng với những tấm HCB, HCĐ của Bùi Thị Hiền tại Asian Indoor Games 2009.

Sau khi chia tay đội tuyển quốc gia đầu năm 2010, Bùi Lương về huấn luyện cho điền kinh Biên phòng và một năm sau, ông vào Nam làm việc với Bình Phước. Không phải là địa phương có thế mạnh truyền thống, chỉ lèo tèo vài VĐV theo tập luyện nhưng chỉ trong vài tháng, điền kinh Bình Phước gần như lột xác hoàn toàn dưới bàn tay của HLV Bùi Lương.

Trời chỉ vừa tờ mờ sáng, nhiều người dân thị xã Phước Long đã bị đánh thức bởi ông thầy ngoài 70 tuổi Bùi Lương cùng nhóm 20 học trò của ông. Những bài tập thể lực với dây cao su, chạy mỗi ngày vài lần lên đỉnh Bà Rá, cứ như thế suốt năm năm qua, dàn VĐV điền kinh Bình Phước thực sự trưởng thành với dáng vóc một thế lực mới không chỉ ở bộ môn leo núi mà còn ở các cự ly đường trường. Trần Văn Lợi 2 năm liên tiếp đoạt chức “Vua leo núi Bà Rá” rồi vô địch marathon toàn quốc 2013; Hoàng Nguyên Thanh 3 năm liên tiếp chinh phục đỉnh Bà Rá, HCB marathon toàn quốc 2015, HCĐ marathon SEA Games 2015; Lâm Thị Thúy xếp hạng 4 marathon SEA Games 2015, HCB marathon toàn quốc 2015…

Đến chết mới thôi chạy

Nổi tiếng trong giới thể thao với phát biểu: “Đến chết mới thôi chạy, thôi không làm điền kinh”, Bùi Lương ở tuổi gần 80 mà sức khỏe vẫn tráng kiện, dẻo dai nhờ duy trì nếp sinh hoạt thường ngày bình dị như khi còn trẻ. Điều độ trong ăn uống, nghỉ ngơi, không uống rượu, hút thuốc lá cũng chẳng thức khuya, ông dậy từ tờ mờ sáng hằng ngày, chạy đều đặn gần chục cây số và mỗi tối còn đi bộ khoảng 2 giờ. Lịch sinh hoạt ấy như cỗ máy được lập trình sẵn, chạy trơn tru suốt hơn nửa thế kỷ qua.

Hai con trai không theo nghiệp thể thao, Bùi Lương không buồn bởi hơn ai hết, ông hiểu chơi thể thao cần có tố chất. Quanh năm làm việc nơi xa, ông chỉ có mặt bên gia đình vài dịp trong năm, tranh thủ nghỉ phép những khi đội điền kinh không có lịch đấu. Mức đãi ngộ ở Bình Phước chưa phải ở mức cao, chỉ 20 triệu đồng/tháng để quản, dạy dỗ đội tuyển với 20 thành viên và ở luôn với đội ở khu nhà tại gầm khán đài sân vận động tỉnh, Bùi Lương vẫn hài lòng. Ông nhiều lần tâm sự với bạn bè, đồng nghiệp: “Thể thao chưa từng mang lại sự giàu có nhưng thể thao giúp tôi có được sức khỏe, sự thanh thản và hạnh phúc trong cuộc sống, được chia sẻ, đóng góp trở lại cho thể thao. Bùi Lương chỉ cần như thế!”.