Thử nhận dạng các kiểu quấy rối tình dục nơi công sở

“Quấy rối tình dục (QRTD) nơi công sở không còn là chuyện của từng cá nhân mà đã trở thành hiện tượng xã hội” - Đó là nhận định của thạc sĩ Nguyễn Vân Anh, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng khoa học về giới - gia đình, phụ nữ - vị thành niên, tại hội thảo vừa được tổ chức ở Hà Nội. Từ ý kiến của các chuyên viên chuyên ngành và từ những câu chuyện có thật, chúng tôi thử nhận dạng một số hiện tượng QRTD nơi công sở tại Việt Nam.

Bị so sánh với những “quả bom tình dục”.- Chị N.Y.H, 23 tuổi, giãi bày: Sau khi tốt nghiệp Trường Cao đẳng Bán công Hoa Sen, tôi được nhận vào làm thư ký giám đốc một doanh nghiệp Nhà nước. Hồi còn đi học, tôi tham gia câu lạc bộ người mẫu nên có thân hình khá chuẩn, do đó ông giám đốc luôn so sánh với các người mẫu nước ngoài có thân hình khêu gợi. Ông thường kể những câu chuyện xung quanh các nhân vật nổi tiếng về tình dục như: “Madonna có bộ ngực nảy lửa nhưng hơi lùn, không thể đẹp bằng em”. Trước thái độ sàm sỡ đó, nên tôi rất chú ý đến cách ăn mặc để không bị làm phiền. Thấy tôi mặc áo kín cổ, ông lại nhận xét: Em có xem lịch của Cindy Crawford chưa? Cô ta có bộ ngực và mông “tuyệt cú mèo”. Chỉ tiếc em lại không biết “show” (trình diễn) vẻ đẹp của mình ra. Mặc áo cổ cao thì uổng... cặp đào tiên quá”.

Có những cử chỉ sàm sỡ, vuốt ve, sờ nắn.- Một chuyên viên tâm lý kể lại: Trong lần tiếp chuyện một cô gái chừng 22 tuổi, nhìn khuôn mặt cô ta, tôi thấy hiện rõ vẻ căng thẳng, mệt mỏi. Cô kể: “Lúc nào trong phòng làm việc chỉ còn hai người là một đồng nghiệp nam tìm cách lại gần, rồi có những cử chỉ vuốt ve tay chân tôi. Khi đi ngang qua tôi, anh ta cố tình đụng chạm vào người, nhiều khi còn đụng vào cả những nơi rất tế nhị. Mỗi sáng trước khi đi làm, cứ nghĩ đến chuyện phải đối mặt với anh ta là tôi rất lo sợ. Nhưng tôi lại không thể chia sẻ với ai vì chuyện đó có gì hay ho đâu mà nói với người khác”.

Hay như trường hợp của L., làm việc tại một công ty TNHH ở TPHCM. Theo quy định cơ quan, đi làm phải mặc đồng phục là váy ngắn (trên đầu gối) nên L. thường xuyên bị nhiều đồng nghiệp nam đụng chạm vào người, thậm chí còn trơ trẽn hơn khi vỗ đùi, vuốt mông cô một cách rất tự nhiên. L. chia sẻ: Riết rồi không chịu nổi nên tôi phản ứng, lúc này lại bị một số đồng nghiệp nam nhận xét: Thấy nhiều người để ý nên càng ngày càng... “chảnh”.

“Khiêu khích” đối tượng.- Bà Lê Ngân Giang, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, nhận định: “QRTD ở nơi làm việc là vấn đề có thực, gây bức xúc cho nhiều phụ nữ. Để thực hiện hành vi QRTD của mình, nhiều đồng nghiệp nam không chỉ sờ nắn, vuốt ve, sàm sỡ... mà còn có những biểu hiện rất thô lỗ, có tính chất bỉ ổi”.

Nhiều nhân viên nữ làm tại một công ty xây dựng ở Đà Nẵng không thể quên chuyện một đồng nghiệp nam hay “vờ” kéo... phẹc-mơ-tuya quần. Đầu tiên là chị M., khi thấy anh P. trong tư thế mở toang “cửa sổ”, chị đã nói với một đồng nghiệp nam để nhắc khéo anh P. nhưng sự việc này xảy ra nhiều lần. Khi tâm sự với những người bạn nữ cùng phòng, cả nhóm mới tá hỏa vì tất cả mọi người đều đã chứng kiến vài lần anh P. “quên” kéo phẹc-mơ-tuya. Cả nhóm liền phản ánh sự việc lên ban giám đốc. Khi được kêu lên góp ý thì anh P. chối đây đẩy và còn yêu cầu đưa bằng chứng. Nhưng khi gặp các đồng nghiệp nữ thì anh ta trắng trợn tuyên bố: “Dân gian có câu: Tốt: khoe - Xấu: che, có gì đâu mà mắc cỡ!”.

Đánh giá khả năng tình dục của người khác và đưa tranh ảnh khiêu dâm.- Ông H.X, công tác tại một nhà máy thủy điện, đã ngoài 50 tuổi nhưng là người ăn nói dịu dàng và nhất là có tài chụp hình đẹp nên được nhiều đồng nghiệp nữ có cảm tình. Cứ có dịp là ông lại mang máy ra chụp ảnh cho các cô gái trẻ. Sau một lần chụp chân dung cho đồng nghiệp là M.C., ông H.X tán tỉnh: “Nhìn khuôn mặt của em với cặp môi mọng, lông mày đậm là anh biết khả năng sinh lý của em rất mạnh. Nhiều đàn ông sợ phụ nữ như em lắm nên em phải gặp anh thì mới xứng lứa vừa đôi”. Lần khác, ông ta lại dụ một cô gái khác: “Em có bộ ngực đẹp, mông nở, eo thon đẹp lắm, nếu em đồng ý, anh sẽ chụp hình khỏa thân cho em”. Nhiều đồng nghiệp của ông H.X cho biết: Có người phản ứng, nhưng cũng từ chiêu “đánh giá khả năng tình dục của đối tượng”, ông H.X đã cho nhiều em “vào tròng”.

N.N.H, thư ký cho giám đốc người Nhật, kể lại: Rất nhiều lần ông gọi tôi vào phòng để nhận việc nhưng cố tình để màn hình vi tính có những cảnh quan hệ tình dục bệnh hoạn. Lần khác, từ ngoài cơ quan, ông ta điện thoại về văn phòng yêu cầu tôi lấy dữ liệu trong tập hồ sơ để trên bàn làm việc. Tôi muốn té xỉu khi thấy trên bàn có rất nhiều ảnh chụp ông ta đang thực hiện trò đồi bại với một cô họa sĩ nổi tiếng. Mỗi lần đi công tác nước ngoài về, ông ta còn tặng tôi những vật lưu niệm rất gợi dục.

Quấy rối qua điện thoại di động (ĐTDĐ).- Anh N.S.P, ở Cần Thơ, kể: Vì công việc nên tôi hay đi công tác chung với một cô bạn đồng nghiệp. Do thân tình, hai đứa tụi tôi nói chuyện cũng thoải mái nên S. (tên cô ta) bắt đầu tấn công tôi bằng những câu nói ẩn ý. Khi biết chuyện, tôi đã tế nhị nói cho S. hiểu là giữa chúng tôi chỉ tồn tại quan hệ đồng nghiệp. Tưởng là mọi chuyện đã xong, ai dè cô ta không biểu lộ qua lời nói nữa mà bắt đầu dùng ĐTDĐ để tra tấn tôi. Đầu tiên S. gửi những tin nhắn bằng tiếng Anh là những câu chuyện có nội dung kích dục hoặc những hình vẽ tục tĩu. Do không chịu được kiểu QRTD vô văn hóa như vậy, tôi đã chủ động chuyển công tác và cắt đứt quan hệ với S. Nhưng cô ta không để cho tôi yên, khi biết tôi dùng ĐTDĐ có màn hình màu, cô ta gửi cả những hình ảnh động có nội dung khiêu dâm và kèm theo lời nhắn: Em luôn mơ đến anh... “Kiểu QRTD qua ĐTDĐ không ai lường trước được, nhiều khi tin nhắn gửi đến lúc đang ngồi bên cạnh người yêu thì lại bị nghĩ không hay về tư cách của mình” – Nhiều cô gái đã lo lắng như vậy.

Gần đây, một khách hàng ở Hà Nội cũng đã khiếu nại đến VinaPhone do máy của chị luôn bị QRTD thông qua những lời nhắn rất tục tĩu và gợi dục.

Kéo đối tượng trở thành tòng phạm.- Rất nhiều kẻ QRTD dùng đủ cách để khiến đối tượng mà mình theo đuổi trở thành tòng phạm. Trong một lần tâm sự với chuyên viên tư vấn, chị N.Đ kể: Cũng chính vì hành vi QRTD của ông giám đốc mà tôi bị đuổi việc, lại phải chia tay với người yêu. Do là trưởng phòng xuất nhập khẩu của một doanh nghiệp mỹ nghệ nên tôi thường phải đi công tác nước ngoài với giám đốc. Nhiều lần ông ta tìm cách cưỡng đoạt, nhưng tôi đều thoát được. Tôi không dám đem chuyện này chia sẻ với ai kể cả người yêu, vì sợ anh ấy lo lắng. Thỉnh thoảng ông ta lại khủng bố tinh thần tôi bằng cách nhắn vào điện thoại với nội dung nhắc lại những chuyến đi công tác, kể cả việc ông đã giở trò sàm sỡ với tôi như chính tôi cũng là kẻ tòng phạm. Lần đầu giải thích, người yêu còn tin, nhưng cứ nhiều lần phải chứng kiến sự việc này nên anh ấy không chịu nổi.

Hứa hẹn để có những đề nghị khiếm nhã.- Thật bất ngờ khi đến tìm hiểu trường hợp một phụ nữ đã là nạn nhận của nhiều vụ QRTD, chúng tôi gặp được người chồng để nghe kể lại những tháng ngày đen tối mà vợ anh là chị  O. phải trải qua. Anh H. bức xúc: “Phụ nữ không có nhan sắc cũng buồn nhưng đẹp như vợ tôi thì lại khổ gấp ngàn lần”. Trong 7 năm đi làm, chị O. phải chuyển 9 công ty, chỉ vì nguyên nhân chị quá đẹp nên bị nhiều người... tấn công. Đầu tiên là ông trưởng phòng với những hành động sàm sỡ như vô tình đụng chạm vào người chị, mua quần áo lót tặng dù biết chị đã có chồng. Chuyển qua cơ quan khác, lại gặp ông phó giám đốc bắt làm việc tới khuya rồi đòi chị phải cho “quan hệ” ngay tại nơi làm việc. Muốn giữ hạnh phúc gia đình, nên cứ mỗi lần bị QRTD, chị O. phải chuyển nơi làm việc. Chuyển đến lần thứ 9, tình hình vẫn không khá hơn, chị quyết định nghỉ việc. Đã 4 năm nay chị ở nhà mở tiệm tạp hóa. Tâm sự với tôi, chị nói: “Tôi không ân hận vì đã quyết định nghỉ làm nhưng chỉ tiếc bằng thạc sĩ tốt nghiệp tại Nga đành phải bỏ xó”.

Thẩm phán Nguyễn Đình Phúc, Tòa án Hà Nội, cho biết ông đã nhận được khá nhiều đơn tố giác về vấn đề QRTD. Trong đó không chỉ có các nạn nhân nữ mà có cả trường hợp một bà giám đốc bắt nhân viên nam phục vụ cho bà tắm ở cơ quan, biểu hiện nhiều cử chỉ, hành động gợi tình và đe dọa nếu không làm bà thỏa mãn sẽ bị hạ lương hoặc đuổi việc. Nhiều chuyên viên cũng đã nhận định: Trên thực tế, một số người có chức quyền, trình độ văn hóa thường dùng thủ đoạn trao đổi các quyền lợi như nâng lương, thăng chức... để thực hiện hành vi QRTD của mình.