Thêm giải pháp đẩy nhanh dự án nhà máy điện hạt nhân

Văn phòng Chính phủ vừa có thông báo Kết luận của Phó Thủ tướng Chính phủ Bùi Thanh Sơn, trong đó giao UBND tỉnh Khánh Hòa tách việc di dân tái định cư, giải phóng mặt bằng cho 2 dự án Nhà máy Điện hạt nhân (NMĐHN) Ninh Thuận thành dự án độc lập.

Cần hơn 3.200 tỉ đồng di dân

Theo UBND tỉnh Khánh Hòa, 2 dự án NMĐHN Ninh Thuận 1 và 2 dự kiến xây dựng tại xã Phước Dinh và xã Vĩnh Hải, với tổng diện tích thu hồi gần 1.130 ha. Quá trình thực hiện ảnh hưởng trực tiếp đến hơn 1.150 hộ dân với gần 5.300 nhân khẩu. Trong đó, diện tích xây dựng Nhà máy Ninh Thuận 1 là khoảng 409 ha và Ninh Thuận 2 là 405 ha. Để phục vụ tái định cư, tỉnh cần bố trí thêm gần 120 ha đất cho các khu dân cư mới, khu nghĩa trang, khu chỉnh trang dân cư, trạm bơm và khu tái định canh.

Hiện nay, tỉnh đã ban hành thông báo thu hồi đất đối với 497 hộ dân tại khu vực NMĐHN Ninh Thuận 1. Riêng với khu vực Ninh Thuận 2, đã kiểm kê 534 hộ trên diện tích hơn 405 ha. Tổng diện tích tái định cư dự kiến cho khu này cũng tăng lên 54,4 ha so với quy hoạch ban đầu.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Khánh Hòa Trịnh Minh Hoàng cho biết việc triển khai dự án đang gặp nhiều khó khăn về cơ sở pháp lý do chủ trương đầu tư ban đầu dựa trên Nghị quyết số 41/2009/QH12 của Quốc hội đến nay không còn phù hợp. Tổng mức đầu tư, thời gian và lộ trình thực hiện cần được điều chỉnh làm cơ sở triển khai theo đúng quy định pháp luật hiện hành.

Ngày 1-4-2025, Thủ tướng Chính phủ đã giao UBND tỉnh Khánh Hòa thực hiện dự án thành phần di dân, tái định cư và giải phóng mặt bằng thuộc 2 NMĐHN theo thẩm quyền. UBND tỉnh kiến nghị Chính phủ cho phép điều chỉnh những nội dung không còn phù hợp, cập nhật quy mô theo thực tế.

Bên cạnh đó, theo Bộ Khoa học và Công nghệ, khu vực cấm dân cư phải nằm ngoài hàng rào nhà máy tối thiểu 1 km. Do đó, để bảo đảm an toàn, tỉnh Khánh Hòa sẽ phải giải tỏa thu hồi thêm gần 600 ha đất. Việc mở rộng này tác động đến nhiều công trình công cộng như trường học, bệnh viện, trụ sở cơ quan nhà nước, hạ tầng giao thông và đặc biệt là ảnh hưởng đến 2 dự án năng lượng tái tạo đã vận hành từ năm 2020-2021.

Dự kiến, chi phí đền bù cũng tăng thêm khoảng 12.100 tỉ đồng, trong đó riêng Nhà máy Ninh Thuận 1 tăng 7.600 tỉ đồng và Ninh Thuận 2 tăng 4.500 tỉ đồng. Ngoài ra, khu vực dự án cũng ảnh hưởng đến vùng lõi và vùng đệm của Khu Dự trữ sinh quyển thế giới Núi Chúa, với tổng diện tích gần 930 ha.

Tách thành dự án độc lập

Trước tình hình này, UBND tỉnh Khánh Hòa kiến nghị Chính phủ điều chỉnh tiến độ triển khai dự án thành phần, cho phép hoàn thành phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ và giải phóng mặt bằng trong năm 2025; đồng thời, hoàn thiện các công trình hạ tầng kỹ thuật phục vụ tái định cư trước tháng 6-2026.

UBND tỉnh Khánh Hòa nhận định việc điều chỉnh chủ trương đầu tư và dự án thành phần theo Luật Đầu tư công sẽ làm phát sinh nhiều thủ tục phức tạp, mất thời gian và có thể gây chậm tiến độ, làm tăng tổng mức đầu tư. Từ đó, tỉnh đề xuất tách riêng nội dung giải phóng mặt bằng, di dân tái định cư thành một "dự án độc lập" để có thể chủ động triển khai theo thẩm quyền, rút ngắn thời gian thực hiện, đồng thời tạo điều kiện khơi thông nguồn lực, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và góp phần bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia.

Ngày 4-8, Văn phòng Chính phủ đã truyền đạt kết luận của Phó Thủ tướng Chính phủ Bùi Thanh Sơn, giao Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với Bộ Tư pháp, UBND tỉnh Khánh Hòa cùng các cơ quan liên quan xây dựng Nghị quyết của Chính phủ về tách nội dung di dân tái định cư, giải phóng mặt bằng cho NMĐHN Ninh Thuận thành "dự án độc lập" và giao tỉnh Khánh Hòa tổ chức thực hiện. Việc này phải hoàn thành báo cáo trình Chính phủ trước ngày 10-8-2025.

Bên cạnh đó, Phó Thủ tướng cũng yêu cầu Bộ Công Thương phối hợp với các bộ, ngành, Tập đoàn Điện lực Việt Nam và Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng quốc gia Việt Nam tích cực đàm phán với đối tác quốc tế để hoàn thiện Hiệp định liên Chính phủ về hợp tác đầu tư 2 dự án NMĐHN Ninh Thuận. Mục tiêu đặt ra là hoàn tất đàm phán dự án Ninh Thuận 1 trong tháng 8-2025 và dự án Ninh Thuận 2 chậm nhất vào tháng 5-2026.

Để tạo điều kiện cho các địa phương thực hiện đúng quy định về an toàn hạt nhân, Phó Thủ tướng giao Bộ Khoa học và Công nghệ khẩn trương rà soát các văn bản pháp luật, cập nhật hướng dẫn mới nhất của Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) và thông lệ quốc tế.