268 người tị nạn Syria bị bỏ mặc chết chìm ở Ý

Ngày 10-10-2013, một con tàu chở ít nhất 480 người tị nạn rời khỏi Zuwarah, phía Tây Bắc Libya, hướng đến đảo Lampedusa. Họ hầu hết là người Syria trước đó đã chạy đến Libya tị nạn vào năm 2011 khi chiến tranh xảy ra.

Khi chiến tranh nổ ra ở Libya, những người này tiếp tục phải lên tàu tị nạn đến Ý. Con tàu bị lật vào lúc 17 giờ ngày 11-10-2013. Một số nạn nhân đã được các thuyền của Ý và Malta cứu sống, số còn lại thiệt mạng trước khi lực lượng cứu hộ đến.

Vụ việc được xem là một trong những thảm họa tị nạn tang thương nhất châu Âu. Hôm 9-5, báo L’Espresso (Ý) tiết lộ 5 đoạn ghi âm cho biết giới chức trách Ý đã bỏ mặc các nạn nhân dù cho họ đã được thông báo 5 giờ trước đó rằng con tàu chở người tị nạn đang lâm nguy. Mặc dù con tàu đã thông báo với hải cảnh Ý và nói rằng nó đang gặp nạn và trên tàu có trẻ em bị thương nhưng nhà chức trách Ý vẫn không can thiệp trong nhiều giờ. L’Espresso đã công bố 5 bản ghi âm cuộc trò chuyện điện thoại từ lúc con tàu gặp nạn.

Hải quân Ý trong một cuộc cứu hộ người tị nạn. Ảnh: Reuters

Cuộc gọi đầu tiên, vào lúc 12 giờ 39 phút ngày 11-10-2013, một hành khách trên tàu tên Mohanned Jammo đã gọi điện đến trụ sở lực lượng bảo vệ bừ biển Ý ở thủ đô Rome báo rằng "con tàu đang chìm" và "nước đang tràn vào". Một người phụ nữ ở đầu dây đã hỏi vị trí của con tàu và ông Jammo đã trả lời. Vào khoảng 13 giờ 17 phút, ông Jammo gọi lại và hỏi xem liệu đã có nhân viên cứu hộ nào được điều đến chưa. Một người đàn ông yêu cầu ông Jammo gọi điện cho nhà chức trách Malta, đồng thời nói rằng "Malta gần hơn".

Thực tế là con tàu gặp nạn tại khu vực cách đảo Lampedusa 61 hải lý nhưng cách Malta 118 hải lý, theo Washington Post. Đến 13 giờ 48, ông Jammo gọi điện cho lực lượng bảo vệ bờ biển Ý và nói rằng ông đã gọi điện cho giới chức trách Malta và được bảo rằng con tàu gặp nạn tại khu vực gần Lampedusa hơn. "Chúng tôi sắp chết rồi, làm ơn đi" – ông Jammo cầu cứu.

Ở đoạn ghi âm thứ tư, vào khoảng 16 giờ 44 phút, nhà chức trách Malta tuyên bố sẽ cứu con tàu gặp nạn, đồng thời yêu cầu phía Ý giúp sức nhưng đã bị từ chối. Lúc này, phía Malta đã điều máy bay do thám kiểm tra con tàu gặp nạn. 17 giờ 07 phút, phía Malta thông báo với Ý rằng con tàu đã bị lật. Họ hối thúc Ý điều tàu đến cứu và giải thích rằng tàu của họ ở xa không đến kịp. Chỉ đến thời điểm này, Ý mới đồng ý triển khai tàu cứu hộ.

Mặc dù tàu chở người tị nạn gần đất liền Ý hơn nhưng khu vực nó gặp nạn nằm trong vùng lãnh hải quốc tế. Theo hiệp định châu Âu, Malta cũng có trách nhiệm tìm kiếm và cứu hộ. Tuy nhiên, vào thời điểm con tàu gặp nạn, Ý có tàu cứu hộ cách đó 20 hải lý trong khi tàu gần nhất của Malta cách đó 70 hải lý.

Phóng viên điều tra Fabrizio Gatti, người cung cấp 5 đoạn ghi âm nêu trên cho Washington Post, khẳng định Ý phải cứu hộ các nạn nhân theo luật hàng hải quốc tế.