Ăn hối lộ như... “hạm”: Tự tử hoặc vượt biên

Ngày 13-11 vừa qua, phó đô đốc Mã Phát Tường, phó chính ủy lực lượng Hải quân Trung Quốc, đã nhảy lầu chết tại tòa nhà 100 Bộ Tư lệnh Hải quân ở phía Tây Bắc Kinh. Ngày 17-11, thông tin này mới được phát tán trên mạng xã hội.

Cùng ngày, nhật báo Anh ngữ China Daily cho biết làn sóng quan chức nhà nước vượt biên đang diễn ra ồ ạt ở Trung Quốc. Nguyên nhân của cả 2 hiện tượng này đều là một: Trốn tránh các chiến dịch chống tham nhũng “đả hổ, diệt ruồi” và “săn cáo” của chính phủ.

Hơn 40 quan tham tự tử

Vào ngày 22-10, theo nhật báo Hồng Kông Bưu điện Hoa Nam buổi sáng, nhiều người còn thấy phó đô đốc Mã Phát Tường tham dự lễ tiếp đón lực lượng Hải quân Trung Quốc làm nhiệm vụ tìm kiếm chiếc máy bay MH370 của Malaysia mất tích trở về từ vịnh Aden.

Mất 12 năm, Trung Quốc mới dẫn độ được Lại Xương Tinh về nước Ảnh: ANS

Có tin cho rằng ông Mã mới được bổ nhiệm chức phó chính ủy Hải quân Trung Quốc từ tháng 7-2014 rồi tìm đến cái chết sau khi nhận được giấy mời “trao đổi công việc”của Ủy ban Kiểm tra Quân ủy Trung ương. Ngay sau đó, ông ta nhảy từ lầu 15 xuống đất. Không thấy báo đài nhà nước đưa tin chi tiết và nêu nguyên nhân vụ này. Tuy nhiên, theo dư luận quần chúng và các chuyên gia chống tham nhũng, nhiều khả năng họ Mã không muốn mất thể diện vì bị điều tra tham nhũng.

Nhật báo Apple Daily  xuất bản ở Hồng Kông dẫn nguồn tin riêng cho biết trường hợp ông Mã liên quan đến thượng tướng Quách Bá Hùng - nguyên phó chủ tịch Quân ủy Trung ương, vốn là bạn thân của họ Mã khi cả 2 công tác ở tỉnh Thiểm Tây. Tướng Quách đang bị điều tra về hành vi nhận tiền để giúp người khác thăng chức.

Cái chết của ông Mã cũng khiến người ta nhớ đến cựu phó tư lệnh Hải quân Trung Quốc Vương Thủ Nghiệp, kẻ bị kết án tử hình treo hồi tháng 4-2007 về tội tham ô 160 triệu nhân dân tệ (NDT). Cựu trung tướng họ Vương còn nổi tiếng về ăn chơi, nuôi đến 5 bồ nhí.

Trước họ Mã, chuẩn đô đốc Khương Trung Hoa, Cục trưởng Cục Hậu cần Hạm đội Nam Hải, cũng đã nhảy lầu ở tỉnh Triết Giang. Họ là 2 trong số hơn 40 quan chức Trung Quốc tự tử vì liên quan đến tham nhũng tính từ đầu năm 2014 tới nay, tăng gấp đôi so với năm 2011.

Theo các nhà bình luận, tự tử là giải pháp được nhiều quan tham chọn, bởi theo quy định của pháp luật hiện hành, nếu chết, họ không chỉ giữ được chức vụ và thanh danh mà tài sản tham ô cũng không bị tịch thu. Hành vi này được dân gian mỉa mai gọi là “hy sinh đời bố, củng cố đời con”. Chết đi, họ cũng gây khó cho nỗ lực chống tham nhũng hiện nay của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.

“Cáo già” Lại Xương Tinh

Quan tham Trung Quốc còn có một lựa chọn khác để bảo toàn tài sản tham ô và kể cả tính mạng: Đưa vợ con ra nước ngoài rồi tìm đường trốn. Với tình trạng tham nhũng tràn lan khắp nơi, việc này xem ra dễ hơn tự tử.

Úc, Mỹ và Canada là những điểm đến ưa thích nhất ngoài châu Âu của các quan chức, bởi giữa Trung Quốc và 3 nước này hiện chưa có hiệp ước dẫn độ. Hơn nữa, hệ thống luật pháp  các nước này là rào cản khó vượt để Trung Quốc truy bắt người và thu hồi tài sản tham ô.

Dẫn độ tội phạm kinh tế bỏ trốn ra nước ngoài là cả một quá trình gian nan. Trường hợp của ông chủ Tập đoàn Viễn Hoa Lại Xương Tinh ở Hạ Môn, tỉnh Phúc Kiến là một ví dụ điển hình.

Họ Lại có biệt danh “vua buôn lậu”, bỏ trốn sang Canada giữa năm 1999 với visa du lịch sau khi bị điều  tra hành vi buôn lậu xe hơi, dầu thô, hóa chất, dầu thực vật, nguyên liệu dệt may… với tổng trị giá 27.395 tỉ NDT (4,3 tỉ USD) từ tháng 12-1995 đến tháng 5-1999, trốn thuế 13 tỉ NDT. Để làm trót lọt việc đó, họ Lai đã hối lộ 64 quan chức nhà nước với tổng số tiền hơn 39 triệu USD.

Trung Quốc phải đấu tranh với chính quyền Canada suốt 12 năm mới dẫn độ được tay “cáo già” này về nước với điều kiện Bắc Kinh cam kết không kết án tử hình ông ta. Lại Xương Tinh, lúc đó 53 tuổi, bị kết án tù chung thân hồi tháng 5-2012 về tội buôn lậu và hối lộ.

Phong trào quan tham xuất ngoại ngày càng phổ biến, tỉ lệ thuận với quyết tâm chống tham nhũng của Trung Quốc. Chỉ tính 9 tháng đầu năm nay, đã có 502 quan chức tình nghi là quan tham trốn ra nước ngoài. Còn theo tài liệu của Bộ Công an Trung Quốc, trong 20 năm qua, con số này lên đến 18.000 người. Số tiền họ chuyển ra nước ngoài là hơn 800 tỉ NDT (129 tỉ USD), theo báo cáo năm 2011 của Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc.

Chính quyền Trung Quốc gọi loại người nêu trên là “cáo”. Tháng 7 vừa qua, Trung Quốc đã mở “chiến dịch săn cáo 2014” nhằm truy bắt người và truy thu của bị mất. Trung Quốc còn chủ động đưa ra sáng kiến thiết lập mạng lưới chống tham nhũng và thực thi pháp luật (ACT-NET) tại Diễn đàn APEC thứ 26 diễn ra ở Bắc Kinh mới đây. ACT-NET được 22 nước thành viên APEC thông qua, có chức năng chia sẻ thông tin về tham nhũng và hỗ trợ việc dẫn độ những quan chức tham nhũng trong khu vực.

Tại APEC thứ 26, Trung Quốc báo cáo kết quả sơ bộ chiến dịch “săn cáo”: Đã bắt được 288 nghi can tội phạm kinh tế ở 56 nước. Trong số này, 126 nghi can bị dẫn độ về nước và đã nhận tội. Tuy nhiên, số tài sản thu hồi được không thấy đề cập.