ASEAN giải nhiều bài toán khó

Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 50 và các hội nghị bộ trưởng ngoại giao liên quan diễn ra tại thủ đô Manila - Philippines từ ngày 2 đến 8-8, với chương trình nghị sự tập trung vào những vấn đề nóng như tình hình biển Đông, cuộc chiến chống khủng bố, Triều Tiên…

Bước đi quan trọng

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh dẫn đầu đoàn Việt Nam tham dự các hội nghị từ ngày 4-8, theo thông cáo của Bộ Ngoại giao. Riêng Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN diễn ra trong ngày 5-8.

An ninh được thắt chặt bên ngoài nơi diễn ra Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN và các hội nghị liên quan ở Manila hôm 2-8 Ảnh: Reuters

Cũng như những năm trước, vấn đề tranh chấp lãnh thổ ở biển Đông tiếp tục là một trong những chủ đề được quan tâm nhiều.

Phát biểu hôm 1-8, người phát ngôn Bộ Ngoại giao nước chủ nhà Robespierre Bolivar cho biết bộ trưởng ngoại giao các nước ASEAN và Trung Quốc dự kiến thông qua dự thảo khung của Bộ Quy tắc ứng xử ở biển Đông (COC) tại cuộc họp ngày 6-8 để văn kiện này được trình lên các nhà lãnh đạo sau đó. Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN dự kiến diễn ra vào tháng 11 tới.

Việc thông qua dự thảo khung sẽ mở đường cho các cuộc đàm phán về việc soạn thảo COC thật sự. Ông Bolivar nhận định đây là bước đi quan trọng tiến đến việc hiện thực hóa COC cũng như cho biết Manila hy vọng tiến trình đàm phán sắp tới về COC sẽ diễn ra nghiêm túc.

Bộ Ngoại giao Philippines cho biết nội dung chi tiết của dự thảo khung sẽ không được công bố. Tuy nhiên, theo AP, nội dung văn kiện này không nói rõ liệu COC có mang tính ràng buộc về pháp lý hay không.

Phần lớn nước ASEAN muốn điều này nhưng Trung Quốc không đồng ý. Ngoài ra, theo dự thảo khung, COC sẽ không đóng vai trò như một công cụ giải quyết tranh chấp lãnh thổ. Hiện cũng chưa có thời gian biểu cho việc công bố và thông qua nội dung COC.

AP hôm 2-8 dẫn nội dung bản dự thảo ban đầu của tuyên bố chung dự kiến được đưa ra sau Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN và cho biết các nhà ngoại giao hàng đầu ASEAN sẽ thúc đẩy thương thảo "càng sớm càng tốt" với Trung Quốc về COC nhằm ngăn chặn xung đột ở biển Đông.

Dù vậy, bản dự bảo này không đề cập nỗi quan ngại về đảo nhân tạo phi pháp của Trung Quốc ở biển Đông mà chỉ kêu gọi các bên liên quan tránh những hành động đơn phương có thể làm tình hình thêm phức tạp.

Siết chặt an ninh

Bên cạnh vấn đề biển Đông, các bộ trưởng ngoại giao ASEAN sẽ xem xét tiến triển và hướng đi tương lai của những nỗ lực xây dựng cộng đồng ASEAN. Mối đe dọa của chủ nghĩa cực đoan Hồi giáo cũng là mối bận tâm lớn khác của các hội nghị ở Manila trong bối cảnh binh sĩ Philippines đang đối phó các tay súng nhóm Maute được truyền cảm hứng từ tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng ở TP Marawi.

Các bộ trưởng ngoại giao ASEAN dự kiến sẽ soạn thảo một tuyên bố chung về chống khủng bố và chủ nghĩa cực đoan bạo lực.

Với tình hình an ninh chưa ổn định, không có gì khó hiểu khi nước chủ nhà huy động đến 13.000 cảnh sát để bảo vệ cho hơn 1.700 đại biểu tham dự một loạt hội nghị quan trọng, như Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao Thượng đỉnh Đông Á, Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF)…

Ngoài ra, lực lượng an ninh còn để mắt đến một số cựu sát thủ gia nhập các nhóm Hồi giáo. Tuy nhiên, ông Oscar Albayalde, Chỉ huy lực lượng cảnh sát Manila, hôm 1-8 trấn an rằng hiện chưa có mối đe dọa cụ thể nào nhằm vào hội nghị.

Cuộc giao tranh tại TP Marawi kéo dài hơn 2 tháng qua và là nguyên nhân khiến Tổng thống Rodrigo Duterte áp đặt thiết quân luật cho cả đảo Mindanao đến cuối năm nay. Cuộc xung đột cũng khiến dư luận chú ý nhiều hơn đến sự trỗi dậy của IS ở Đông Nam Á giữa lúc nhóm này mất ngày càng nhiều lãnh thổ ở Iraq và Syria. Hồi tháng 6 qua, 3 quốc gia Philippines, Malaysia và Indonesia tiến hành tuần tra chung trên biển trong nỗ lực đối phó mối đe dọa mới này.