ASEAN lo ngại diễn biến phức tạp ở biển Đông

Tiếp tục các hoạt động trong khuôn khổ Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 52 (AMM-52) và các hội nghị liên quan, Phó Thủ tướng - Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh và Bộ trưởng Ngoại giao Nhật Bản Taro Kono hôm 1-8 đã đồng chủ trì Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN - Nhật Bản.

Hai bên ghi nhận tiến triển trong đàm phán Bộ Quy tắc ứng xử ở biển Đông (COC) song cũng chia sẻ quan ngại sâu sắc về diễn biến phức tạp trên thực địa, nhất là quân sự hóa và các hoạt động đơn phương làm phức tạp tình hình, dẫn đến xói mòn lòng tin, tác động bất lợi đến hòa bình, an ninh và ổn định ở khu vực.

Theo TTXVN, hai bên khẳng định tầm quan trọng của duy trì hòa bình, ổn định, an ninh an toàn, tự do hàng hải và hàng không ở các vùng biển khu vực - bao gồm biển Đông, đồng thời nhấn mạnh mọi tranh chấp cần được giải quyết bằng các biện pháp hòa bình trên cơ sở luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS 1982). Bên cạnh đó, hai bên còn nhấn mạnh Tuyên bố về ứng xử của các bên ở biển Đông (DOC) cần phải được thực hiện đầy đủ và khuyến khích nỗ lực xây dựng COC hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với luật pháp quốc tế và UNCLOS 1982.

Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo trong cuộc họp với bộ trưởng ngoại giao của các nước ASEAN hôm 1-8 ở Bangkok - Thái Lan Ảnh: REUTERS

Phó Thủ tướng - Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh hoan nghênh tiếng nói xây dựng, tích cực của Nhật Bản đối với các vấn đề liên quan đến hòa bình, an ninh và ổn định ở khu vực, mong muốn Nhật Bản tiếp tục ủng hộ lập trường của ASEAN về biển Đông, cùng đóng góp xây dựng khu vực biển Đông hòa bình, ổn định vì hợp tác và phát triển.

AMM-52 diễn ra trong bối cảnh quan hệ Washington - Bắc Kinh leo thang căng thẳng vì nhiều vấn đề, trong đó có biển Đông. Trung Quốc ngang ngược tuyên bố chủ quyền phần lớn biển Đông bất chấp bị cộng đồng quốc tế chỉ trích. Trong khi đó, Mỹ thường xuyên thực hiện các chiến dịch tự do hàng hải để thách thức tuyên bố phi lý của Trung Quốc.

Theo Reuters, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo hôm 1-8 đã khẳng định với bộ trưởng ngoại giao của các nước Đông Nam Á rằng Washington chưa bao giờ yêu cầu các quốc gia ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương "chọn phe". "Trong suốt nhiều thập kỷ, chính sách của Mỹ và ASEAN xuất phát từ mong muốn chung về việc hợp tác; từ sự tôn trọng chủ quyền của mỗi quốc gia cũng như từ sự cam kết chung về các quy tắc cơ bản của luật pháp, nhân quyền và phát triển kinh tế bền vững" - ông Pompeo nhấn mạnh.

Tuyên bố trên được đưa ra một ngày sau khi Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị cảnh báo "các nước bên ngoài" không nên gieo rắc bất hòa giữa Bắc Kinh và các nước Đông Nam Á bằng việc "phóng đại tranh chấp biển Đông". Ông Vương nhấn mạnh "những sự khác biệt" chỉ có thể được giải quyết một cách hòa bình giữa các nước chịu ảnh hưởng trực tiếp.

Theo giới quan sát, chỉ còn là vấn đề thời gian trước khi "một cuộc xung đột ở cấp độ nào đó nổ ra giữa Washington và Bắc Kinh".

Ông Michael Vatikiotis, từ Trung tâm Đối thoại nhân đạo (CHD), hối thúc ASEAN sử dụng nhiều biện pháp ngoại giao khác nhau để xoa dịu căng thẳng Mỹ - Trung, bắt đầu từ việc đóng vai trò là "một nhà hòa giải trung thực" để giúp 2 nước thu hẹp khác biệt.