Cái chết bí ẩn của Thành Cát Tư Hãn

“Nguyên sử” do chính Minh Thái Tổ Chu Nguyên Chương hạ chiếu biên soạn năm 1368 lại chỉ dùng 20 chữ để nói về cái chết của Thành Cát Tư Hãn là do bệnh nặng: “Ngày Nhâm Ngọ, tháng 7 mùa thu (1227) bệnh nặng. Ngày Kỷ Sửu băng là tại hành cung Tát Lý Châu”. Tuy văn tự trong sử chép đơn giản như thế nhưng thực tế rất phức tạp với nhiều thuyết khác nhau lan truyền rất rộng rãi.

Ít nhất có 5 thuyết, trong đó 3 thuyết liên quan đến triều Tây Hạ.

Thuyết của người phương Tây

Đầu tiên là thuyết bị sét đánh. Thuyết này khá ly kỳ theo ghi chép của nhà truyền giáo người Bồ Đào Nha là Giovani da Pian del Carpini do tòa thánh La Mã cử đi sứ Mông Cổ từ năm 1245 đến 1247. Ông này phát hiện rằng ở Mông Cổ lúc ấy thường bị dông sét, giết chết rất nhiều người, nhất là mùa hè, vì thế người Mông Cổ rất sợ sấm chớp.

Đời Nam Tống, Triệu Nhã Chi trong Hắc Thát sự yếu cũng chép rằng “Người Thát (chỉ Mông Cổ) mỗi khi nghe sấm sét đều bưng tai gập người xuống đất, tựa như trốn tránh”. Carpini khẳng định rằng Thành Cát Tư Hãn đi săn đã bị sét đánh chết trong báo cáo đệ trình giáo hoàng nhan đề “Lịch sử của người Mông Cổ mà chúng ta gọi là Thát Đát”. Thời gian Carpini đến Trung Quốc chỉ cách 18 năm sau ngày chết của Thành Cát Tư Hãn, sớm hơn Marco Polo đến 30 năm nên thuyết của ông không phải không có cơ sở.

Thuyết thứ hai: Bị trúng độc. Thuyết này được truyền từ “Marco Polo du ký”. Marco Polo là thương nhân người Ý, đến Trung Quốc vào năm 1275 là thời gian nguyên Thế tổ Hốt Tất Liệt đang chấp chính. Marco Polo nói về nguyên nhân cái chết của Thành Cát Tư Hãn: Khi tấn công ải Thái Tân của Tây Hạ, Thành Cát Tư Hãn bị tên độc bắn trúng vào gối. Chất độc phát tán kịch liệt không thể chữa khỏi nên “trúng độc” mà chết. Nhưng trong dân gian thì cho rằng Thành Cát Tư Hãn trúng độc không phải do tên mà là do tù binh là vương phi Tây Hạ Cổ Nhĩ Bá Lặc hạ thủ khi ân ái.

Di ảnh Thành Cát Tư Hãn

Cũng theo ghi chép của Marco Polo thì khi Thành Cát Tư Hãn qua đời đã có rất đông người bị sinh tuẫn và sát tuẫn. “Trên đường chuyển linh cữu về cố hương, suốt dọc đường quân binh hộ tống cứ gặp người là giết đi làm tuẫn táng... Khi thi hài chuyển về đến vùng núi A Nhĩ Thái thì quân binh đã giết gần 2.000 người làm sát tuẫn”. Ngoài ra, còn có 40 tì thiếp xinh đẹp từng hầu hạ Thành Cát Tư Hãn cùng con chiến mã mà ông ta đã sử dụng đều bị chôn sống theo để làm sinh tuẫn.

Té ngựa hay bị hành thích?

Theo Nguyên triều bí sử do người Mông Cổ biên soạn thì “Mùa thu năm Bảo Khánh thứ 2 triều Tống Lý Tông (1226), đại hãn dẫn phu nhân là Dã Tốc cùng đưa quân chinh phạt triều Tây Hạ. Mùa đông năm ấy đi săn tại A Nhi Bất Hợp. Không ngờ đại hãn cưỡi con ngựa hồng sa bị ngựa hoang làm cho hoảng sợ quăng xuống đất bị thương, máu ra nhiều, tối ấy sốt cao, bệnh căn khởi từ đó và ngày càng nặng. Sau khi dẹp xong triều Tây Hạ, ngày 12-7-1227 (tức ngày 25-8 dương lịch) đại hãn qua đời”.

Người Mông Cổ còn có thuyết hành thích. Thuyết này cũng liên quan đến nàng vương phi của triều Tây Hạ nói trên, một phiên bản của thuyết hạ độc. Trong dân gian Mông Cổ lưu truyền rằng, quân của Thành Cát Tư Hãn khi tấn công Tây Hạ đã bắt được nàng vương phi xinh đẹp Cổ Nhĩ Bá Lặc đem hiến cho Thành Cát Tư Hãn. Trong đêm đầu tiên “bồi tẩm”, lợi dụng lúc đại hãn mất cảnh giác, nàng vương phi kia đã đâm chết ông ta.

Thuyết này bắt nguồn từ bộ sách Mông Cổ nguyên lưu của người Mông Cổ khắc vào năm Khang Hy nguyên niên (1662). Sách này rất quý, khoảng100 năm sau đó (1762) một vị thân vương Mông Cổ đã chép ra một bản dâng lên hoàng đế Càn Long làm lễ vật. Càn Long cho dịch ra chữ Hán và Mãn, lấy tên là Khâm định Mông Cổ nguyên lưu, đưa vào Tứ khố toàn thư. Thuyết này được các nhà sử học cho là rất đáng tin.

Dân gian Mông Cổ còn có thuyết ông bị cắn đứt “của quý”. Đương nhiên không thấy chép trong chính sử hay dã sử. Trong đêm động phòng, nàng vương phi Tây Hạ đã bất ngờ thừa cơ cắn đứt “sinh thực khí” của Thành Cát Tư Hãn, máu tuôn như suối. Một ông lão 67 tuổi nhiều năm chinh chiến, sức lực đã suy, lại gặp tình huống éo le này, vừa hận vừa xấu hổ nên gục ngã ngay. Trong quân cũng không thể truyền tin xấu này ra ngoài nên chỉ nói là đại hãn té ngựa trọng thương.

Thuyết này tuy hoang đường nhưng phân tích kỹ thấy cũng có lý. Nếu Thành Cát Tư Hãn chết về tay vương phi Tây Hạ thì các thuyết hành thích, hạ độc đều khó xảy ra vì lúc động phòng không thể giấu hung khí và thuốc độc, nhất là một tù nhân như nàng vương phi hẳn đã bị kiểm tra kỹ. Với hai bàn tay trắng, nếu nàng quyết giết Thành Cát Tư Hãn thì chỉ có thể... cắn vào chỗ yếu nhất đó.

Nếu thuyết này đúng thì đây là một sự báo ứng đối với Thành Cát Tư Hãn – người được mệnh danh là chiếc “máy gieo giống” của nhân loại.