Chế độ làm việc 35 giờ/tuần, một “đặc sản” của Pháp

Ngoài việc phản đối cải cách lương hưu, chi trả bảo hiểm, một trong những yêu sách chính của những người đang đình công tại Paris và nhiều địa phương khác ở Pháp là nhằm bảo vệ chế độ làm việc 35 giờ/tuần được thông qua từ năm 1998, dưới thời cựu thủ tướng thuộc Đảng Xã hội Pháp Lionel Jospin. Hồi tháng 12-2004, Thủ tướng Jean-Pierre Raffarin tuyên bố rằng một dự luật nhằm nới lỏng quy định làm việc 35 giờ sẽ được Quốc hội Pháp thảo luận trước trung tuần tháng 2. Tuyên bố của ông Raffarin cũng đã được Tổng thống Jacques Chirac khẳng định lại hồi đầu tháng này gây thêm bất bình cho những người ủng hộ chế độ làm việc 35 giờ.

Theo Martine Durand, John Martin và Anne Saint-Martin trong Ban Giám đốc về việc làm, lao động và các vấn đề xã hội của OECD, quan điểm xem việc cắt giảm giờ làm việc như là giải pháp toàn bộ chống lại tình trạng thất nghiệp cao trong xã hội hiện vẫn còn là vấn đề gây tranh cãi, nhất là tại châu Âu. Riêng tại Pháp, vấn đề này được xem là sáng kiến chính nhằm giải quyết nạn thất nghiệp. Chế độ làm việc 35 giờ/tuần bắt đầu được khởi xướng từ năm 1996 với đạo luật gọi là Luật Robien. Nội dung chủ yếu của đạo luật này là ưu đãi về tài chính nhằm khuyến khích các công ty tạo được việc làm mới, hoặc giữ nhân công bằng cách chia sẻ công việc trong bối cảnh nạn thất nghiệp cao và kéo dài với tỉ lệ thất nghiệp lên đến 12%. Đạo luật này nhằm mục đích thúc đẩy tuyển dụng nhưng đồng thời cũng nhằm cải thiện điều kiện làm việc và tạo điều kiện cho người lao động có thêm thời gian điều hòa giữa công việc và cuộc sống gia đình.

Các cuộc tranh cãi bắt đầu khi một đạo luật được thông qua vào năm 1998 mang tên Luật Aubry 1, giới hạn giờ làm việc hợp pháp từ 39 giờ xuống còn 35 giờ, bắt đầu từ ngày 1-1-2000. Đạo luật này còn có những quy định theo đó việc áp dụng đạo luật này phụ thuộc vào kết quả thương lượng và thỏa thuận giữa giới chủ và nghiệp đoàn. Kế đến, thêm một đạo luật khác là Aubry 2 được thông qua hồi năm 2000, theo đó giờ làm việc trung bình hằng tuần phải là 35 giờ nhưng doanh nghiệp có thể ấn định thời hạn hoạt động nhiều hay ít trong năm của mình miễn là mức thời gian bình quân 35 giờ/tuần làm việc của nhân công được bảo đảm. Do đó doanh nghiệp có quyền điều chỉnh giờ làm việc trong tuần thay đổi theo hoạt động nhiều hay ít của doanh nghiệp. Đạo luật này cũng giảm khoản đóng góp an sinh xã hội của doanh nghiệp cho tới khi thỏa thuận tập thể về thời gian làm việc vẫn còn hiệu lực. Đối với công nhân, Luật Aubry 2 bảo đảm cho họ mức thu nhập tối thiểu, không để cho thu nhập xuống quá thấp do thời gian làm việc ít hơn.

Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng chế độ làm việc 35 giờ bị chỉ trích vì làm giảm năng suất và làm kinh tế tăng trưởng chậm. Thời gian làm việc trung bình của người lao động Pháp hiện thấp hơn 8% so với thời gian làm việc bình quân của nhân công các nước Liên hiệp châu Âu (EU) và thấp nhất trong các nước thuộc OECD. Pháp cũng được ghi nhận là nước có thời gian làm việc hằng năm giảm nhanh nhất trong thập niên qua do ảnh hưởng của chế độ làm việc mỗi tuần 35 giờ.