Chính phủ Mỹ đóng cửa, Trung Quốc hưởng lợi

Cuộc khủng hoảng ngân sách trong nước đã buộc Tổng thống Mỹ Barack Obama hủy toàn bộ chuyến công du châu Á dự kiến diễn ra vào cuối tuần này, bao gồm các chặng dừng chân ở Indonesia, Brunei, Philippines và Malaysia.

 

Động thái này đang làm tổn hại đến chiến lược tăng cường sự hiện diện ở châu Á mà ông Obama đang theo đuổi và rõ ràng Trung Quốc là nước hưởng lợi, nhất là khi Chủ tịch Tập Cận Bình cũng đang công du một số nước ASEAN để gia tăng ảnh hưởng.

Đây là lần thứ ba ông Obama buộc phải “hy sinh” một chuyến công du châu Á vì những vấn đề trong nước. Vào tháng 2-2010, ông hủy một chuyến đi vì cuộc chiến liên quan đến dự luật chăm sóc sức khỏe của ông. 4 tháng sau đó, một chuyến đi khác cũng không diễn ra vì vụ tràn dầu ở Vịnh Mexico.

 

 

Chuyến công du lần này được quan tâm nhiều bởi nó nhằm gửi đến Trung Quốc thông điệp rằng Mỹ vẫn đóng vai trò trung tâm ở khu vực. Ông Kenneth G. Lieberthal, một cố vấn về Trung Quốc dưới thời Tổng thống Bill Clinton, nhận định: “Về mặt ngoại giao, việc hủy chuyến công du lần này là không có lợi”.

 

Trong khi đó, ông Jeffrey A. Bader, cựu cố vấn về Trung Quốc của ông Obama, nhận định diễn biến trên phát đi một tín hiệu không may đến châu Á rằng Mỹ vẫn còn ở cách xa khu vực này và hệ thống chính trị của Mỹ đang bị rối loạn.

 

Kế hoạch thăm Philippines và Malaysia của ông Obama nhằm phục vụ những mục đích khác nhau.  Philippines đang là đồng minh của Mỹ và Washington đang muốn tăng cường hơn nữa quan hệ này để đối phó với một Trung Quốc đang trỗi dậy ở châu Á. 

 

Trong khi đó, quan hệ Mỹ và Malaysia đang tốt dần lên dưới thời của Thủ tướng Najib Razak. Malaysia hiện là thành viên của Hiệp định đối tác kinh tế xuyên Thái Bình Dương (TPP) – một trụ cột kinh tế trong chiến lược châu Á của ông Obama. Mục tiêu hoàn tất các cuộc đàm phán về TPP vào cuối năm nay càng khó khăn hơn khi ông Obama vắng mặt tại hội nghị APEC sắp diễn ra ở Indonesia.

Không những thế, cuộc khủng hoảng ở Syria càng củng cố thêm hiện thực rằng Trung Đông, chứ không phải châu Á, vẫn là bận tâm hàng đầu của ông Obama. Trong bài diễn văn đọc trước Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc mới đây, ông Obama chỉ nhắc về châu Á đúng một câu. Dù vậy, vẫn còn quá sớm để khẳng định ông Obama không còn quan tâm đến chiến lược chuyển trọng tâm sang khu vực này. Bằng chứng là Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Chuck Hagel vẫn lên đường công du Hàn Quốc và Nhật Bản vào cuối tuần rồi bất chấp Lầu Năm Góc bị ảnh hưởng không nhỏ bởi tình trạng chính phủ đóng cửa.

Phát biểu trong chuyến đi này, ông Hagel cảnh báo nước Mỹ sẽ rơi vào cảnh “rắn mất đầu” nếu cuộc chiến ngân sách hiện nay kéo dài. Một nước Mỹ như thế không phải là điều mà Trung Quốc mong muốn, nhất là hai nước đang phụ thuộc lẫn nhau về kinh tế. Tuy vậy, về mặt ngoại giao, Washington rối ren khiến Bắc Kinh có lợi thế nhất định trong cuộc tranh giành ảnh hưởng ở khu vực châu Á – Thái Bình Dương.