Chính sách đối ngoại của Mỹ sang trang mới

Tổng thống Mỹ Joe Biden hôm 31-8 lên tiếng biện hộ quyết định rút quân khỏi Afghanistan, đồng thời nhấn mạnh động thái này đánh dấu kỷ nguyên mới trong chính sách đối ngoại của Washington, ít dựa vào sức mạnh quân sự hơn.

Trong bài diễn văn đọc tại Nhà Trắng, ông Biden cho biết giờ là lúc "sang trang" đối với vai trò của Mỹ ở nước ngoài, đồng thời nhắc đến một tương lai ít can thiệp hơn của nền kinh tế hàng đầu thế giới.

"Quyết định về vấn đề Afghanistan không chỉ là về Afghanistan. Đó là về sự kết thúc một kỷ nguyên của các hoạt động quân sự lớn nhằm tái thiết những quốc gia khác" - ông Biden cho biết.

Nhà lãnh đạo Mỹ nói thêm rằng đã đến lúc rút ra bài học từ các sai lầm ở Afghanistan, đồng thời nêu bật những nội dung được xem là "học thuyết Biden" về chính sách đối ngoại, theo trang The Guardian.

Trước hết, Mỹ phải đặt ra sứ mệnh với những mục tiêu rõ ràng và có thể đạt được, chứ không phải những mục tiêu sẽ không bao giờ đạt được.

Thứ hai, Mỹ sẽ tập trung rõ ràng vào lợi ích an ninh quốc gia cơ bản của nước này. "Nghĩa vụ cơ bản của một tổng thống, theo quan điểm của tôi, là bảo vệ nước Mỹ, không phải chống lại các mối đe dọa của năm 2001 mà là chống lại các mối đe dọa của năm 2021 và trong tương lai gần" - ông Biden cho biết.

Người tị nạn Afghanistan sau khi đến sân bay quốc tế Dulles ở bang Virginia - Mỹ hôm 31-8.Ảnh: Reuters

Theo ông chủ Nhà Trắng, quyết định trên còn cho phép Mỹ tập trung đối phó các thách thức an ninh trong tương lai.

"Thế giới đang thay đổi. Chúng ta đang tham gia một cuộc cạnh tranh nghiêm trọng với Trung Quốc. Chúng ta đang đối mặt thách thức trên nhiều mặt trận với Nga. Chúng ta đang đối mặt các cuộc tấn công mạng và sự phổ biến vũ khí hạt nhân. Chúng ta phải nâng cao năng lực cạnh tranh của Mỹ để đáp ứng những thách thức mới này trong cuộc cạnh tranh cho thế kỷ XXI" - ông Biden giải thích.

Tờ The Wall Street Journal nhận định bằng cách xoay trục khỏi Afghanistan, Mỹ sẽ không còn bị sao nhãng trong cuộc đối đầu chiến lược với Trung Quốc và Nga. Ở chiều ngược lại, sự rời đi của Washington đồng nghĩa Bắc Kinh, Moscow và các đồng minh ở khu vực sẽ phải xử lý một loạt rắc rối tiềm tàng đến từ việc phong trào Taliban lên nắm quyền ở Afghanistan, như dòng người tị nạn, khủng bố, ma túy…

Với Trung Quốc, vấn đề chính ở Afghanistan lâu nay chính là sự hiện diện của các tay súng Duy Ngô Nhĩ thuộc Phong trào Hồi giáo Đông Turkestan (EITM). Theo ước tính của Liên Hiệp Quốc (LHQ), khoảng 500 tay súng Duy Ngô Nhĩ đang ở Afghanistan, hầu hết tại tỉnh Badakhshan ở phía Đông Bắc nước này. Trong khi đó, theo đài CNBC, nỗi lo của Nga là Afghanistan có nguy cơ trở thành căn cứ phát động tấn công nhằm vào Moscow và Trung Á.

Ông Ma Xiaolin, chuyên gia tại Trường ĐH Nghiên cứu quốc tế Chiết Giang (Trung Quốc) nhận định sự rời đi của Mỹ không phải là tin tốt cho Trung Quốc và nước này vẫn chưa sẵn sàng thay thế Washington ở khu vực.

Một số nhà phân tích khác dự báo Mỹ sẽ tái tập trung nguồn lực quân sự để đối phó Bắc Kinh, nhất là tại Tây Thái Bình Dương. Tương tự, ông Alexander Gabuev, chuyên gia tại Trung tâm Carnegie Moscow (Nga) nhận định việc Mỹ muốn tập trung nguồn lực tại những khu vực ưu tiên, nhất là Đông Á, là bước đi logic về mặt chiến lược.

Bất chấp trấn an của Taliban rằng sẽ không cho phép phần tử khủng bố quốc tế hoạt động tại Afghanistan, Bắc Kinh và Moscow dường như chưa thấy yên tâm. Trong cuộc điện đàm với Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken hôm 29-8, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị cho rằng Washington nên tiếp tục giúp Kabul duy trì ổn định, chống khủng bố và bạo lực.

Trong khi đó, ông Zamir Kabulov, đặc phái viên của Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Afghanistan kêu gọi các nước phương Tây mở cửa lại đại sứ quán ở Kabul và đối thoại với Taliban về việc xây dựng lại nền kinh tế Afghanistan.